مثنوی مولوی (ابهام‌زدایی)

مثنوی مولوی ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• مثنوی معنوی اثر مولانا محمد جلال‌الدين محمد بلخى، شاعر و عارف فارسی‌گو است. اين كتاب از 26000 بيت و شش دفتر تشكيل شده است و يكى از برترين كتاب‌هاى ادبيات عرفانى كهن فارسى و حكمت ايرانى پس از اسلام است.

• شرح مثنوی (شهیدی) به زبان فارسى، اثر سيد جعفر شهيدى است. اين شرح هفت جلدى، طى سال‌هاى 1372 تا 1380 منتشر شده است. موضوع كتاب، شرح و تفسير ابيات مثنوى مولوى است.

• شرح مثنوی شریف (فروزانفر) اثرى است از بديع‌الزمان فروزانفر در عصر حاضر كه به زبان فارسى به‌عنوان شرحى بر كتاب مثنوى مولوى نوشته شده است و حاوى حكايت‌هاى اخلاقى، اندرزنامه و دستورالعمل‌ها مى‌باشد و در سه جلد گرد آمده است.

• شرح المثنوی المعنوي المسمی بالمنهج القوي اثر شیخ یوسف ابن احمد مولوی، از دانشمندان و پژوهشگران قرن سیزدهم هجری، شرحی است عربی بر مثنوی معنوی جلال‌الدین مولوی بلخی.

• نثر و شرح مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی از آثار نویسنده معاصر ايرانى، موسى نثرى (1260 - 1332ش) است كه ابيات مثنوى مولوى را از آغاز تا انجام به نثر رسا و شيواى فارسى تبديل كرده و در شش جلد منتشر ساخته است.

• نثر و شرح مثنوی شریف شرح و توضيح عرفان‌پژوه و مولوى‌شناس برجسته و معاصر از كشور تركيه، عبدالباقى گولپينارلى بر مثنوى معنوى، به زبان تركى است كه دكتر توفيق هاشم‌پور سبحانى آن را به زبان فارسى ترجمه كرده است.

• شرح مثنوی (نعیم) اثر محمد نعیم، با تصحیح و تحقیق علی اوجبی، یکی از شروح کاملی است که بر ابیات مشکله شش دفتر مثنوی‎ ترتیب یافته‎ است.

• بشنو از نی؛ شرحی بر حکایات مثنوی كه مشتمل بر مطالبى دينى، علمى، اخلاقى، عرفانى تاريخى، ادبى و اجتماعى است، شرح و تحقيقى درباره حكايات مطرح‌شده در مثنوى معنوى مى‌باشد و توسط سيد حسین حق‌شناس، در سال 1387ش، به زبان فارسی نوشته شده است.

• عرفان مثنوی اثر ملا محسن فیض کاشانی (متوفی 1091ق) است که به کوشش و تصحیح مهدی انصاری، به چاپ رسیده است.

• شرح مثنوی (سبزواری) از آثار ادبى عرفانى ادیب و حکیم بزرگ صدرایى ملاهادى سبزوارى (1212- 1289ق) متخلص به «اسرار» است که در آن، مثنوى جلال‌الدین مولوى از ابتدا تا انتها در سه جلد به زبان فارسى شرح شده است.

• حسام‌الدین خالق مثنوی معنوینوشته‌ی استاد مولوی شناس کاظم محمّدی کتابی است نقدی ـ تحلیلی‌ که به معرّفی این مرید و محبوب راستین مولانا می‌پردازد.

• مثنوی معنوی (مصحح محمدی) با مقدّمه و تصحیح استاد کاظم محمّدی که در سال 1398 به انتشار رسید و طیّ مراسمی‌با حضور اساتید مولوی پژوه رونمایی شد.

• آیات مثنوی معنوی تألیف کاظم محمّدی می‌باشد و مشتمل است بر آیات قرآن که در شش دفتر مثنوی معنوی اثر جاودانه‌ی مولوی به طور پراکنده وجود دارد که توسّط مؤلّف، کاظم محمّدی تجمیع، تنظیم و ترتیب شده است.

• شرح مثنوی معنوی مولوی (نیکلسون) توضیح و شرح مفصل و کامل مثنوى بر طبق نظر و برداشت‌هاى شرق‌شناس مسیحى و مولوى‌پژوه بزرگ و مشهور، رینولد الین نیکلسون است.

• تفسیر مثنوی مولوی مشتمل بر شرح داستان آخر دفتر ششم یعنی قلعه ذات الصور یا دز هوش ربای مثنوی است که به قلم جلال‌الدین همایی(1278-1359ش) نوشته شده است.

• تفسیر مثنوی مولوی بر اساس تفسیر رینو ألین نیکلسن و فاتح الابیات و روح المثنوی اثری است 4 جلدی، تألیف و ترجمه جواد سلماسی‌زاده.

• شرح مثنوی مولوی موسوم به مخزن الأسرار اثر ولی‌محمد اکبرآبادی، شرحی است بر مثنوی معنوی مولوی که به اهتمام ن. مایل هروی گردآوری شده است.

• تفسیر عرفانی مثنوی معنوی نوشته ابوالعیاش عبدالعلى محمد بن نظام‌الدین محمد بن قطب‌الدین انصارى لکهنوى، ملقب به بحرالعلوم (1144-1225ق) از متکلمان بزرگ حنفى‌مذهب هند، شرح و تفسیر مثنوى مولوى به زبان فارسی است که کار آماده‌سازی این نسخه برای چاپ جدید، زیر نظر فرشید اقبال انجام شده ‌است و مقدمه‌ای نیز بر این اثر نگاشته‌اند.

• میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی از آثار كريم زمانى (متولد تهران 1330ش)، به زبان فارسى و در شرح و توضيح مطالب مثنوى جلال‌الدين محمد بلخى، معروف به مولوى (604 - 672ق) است. مؤلف، نخست، كتاب مفصلى به نام «شرح جامع مثنوى معنوى» در هفت جلد نوشته و منتشر كرده و بعد اين اثر را پديد آورده است.

• متن کامل و اصیل مثنوی معنوی عنوان نسخه‌ای از کتاب مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی مشهور به مولوی است به‌انضمام مقدمه و ملاحظات جدید و فرهنگ لغات و کتاب‌شناسی از مهدی آذر یزدی (خرمشاهی). این کتاب در 1 جلد به چاپ رسیده است.

• شرح کبير انقروی بر مثنوی معنوی مولوی تألیف رسوخ‌الدین اسماعیل انقروی، از زبده‌ترین مشایخ طریقت مولویه قرن یازدهم که این کتاب را به زبان ترکی نگاشته و دکتر عصمت ستارزاده آن را در پانزده جلد به زبان فارسی ترجمه کرده است.

• مثنوی مولانا جلال‌الدین الرومی ترجمه عربی مثنوی معنوی مولانا جلال‌‌الدین رومی است در 6 جلد توسط ابراهیم دسوقی شتا.

• مفتاح الاسرار در شرح مثنوی مولوی در شرح مثنوی مولوی، نوشته شیخ آدینه محمد خوارزمی(1131-1216ق)، از ترکان ماوراء النهر و از بزرگان تصوف و عرفان در آن سرزمین بوده و سالها انس وی با مثنوی، در کنار نقص‌ها و کاستی‌های شروح موجود آن زمان به سبب عدم استطاعت شارحین در فهم مراد مولوی، وی را برآن داشته تا رموز و اشارات مثنوی به ویژه ابیاتی را که دیگران به سبب ناتوانی از فهم مقصود مولوی، فراگذاشته بودند، در قالب شرح مختصری به رشته تحریر در آورد.

• اسرار الغیوب: شرح مثنوی معنوی تألیف خواجه ایوب از شروح معروف مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد مولوی بلخی رومی است.

• پرتو ساقی، جامع احادیث مثنوی تألیف کاظم محمّدی است که به احادیثی می‌پردازد که مولانا در تمام مثنوی به طور پراکنده از آنها استفاده کرده و یا به آنها استشهاد نموده است.

• مثنوی جلال‌الدین الرومي شاعر الصوفیة الأكبر عنوان ترجمه عربی از مثنوی مولانا جلال‌الدین رومی است. محمد عبدالسلام کفافی ترجمه این کتاب را از فارسی به عربی در 2 جلد انجام داده.

• تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی (جعفری) از آثار ادبى - عرفانى استاد علامه محمدتقى جعفرى تبريزى (1304 - 1377ش)، به زبان فارسى است.

• تفسیر موضوعی در مثنوی معنوی شرح و تفسیری است موضوعی بر «مثنوی معنوی» جلال‌الدین محمد بلخى (604- 672ق)، معروف به مولانا، که با قلمی ساده و روان، توسط قادر فاضلی به نگارش درآمده است.

• شرح مثنوی (حلبی) تألیف علی‌اصغر حلبی؛ این کتاب در پنج مجلد، شرح مبسوط لغات، اصطلاحات، تعبیرات و بررسی نکات ادبی و عرفانی دفتر اول مثنوی است. نگارنده با بیان مطالب و لطایف قرآنی، حدیثی، ادبی، عرفانی، کلامی و فلسفی با مهارت و استادی به تفسیر و تببین افکار و عبارات مولانا پرداخته و مفاهیم دشوار مثنوی را به فراخور نیاز شرح و توضیح داده است.