شیخ بهایی، محمد بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR00072.jpg|بندانگشتی» ایجاد کرد.)
     
    جز («شیخ بهایی، محمد بن حسین» را محافظت کرد ([ویرایش=تنها مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=تنها مدیران] (بی‌پایان)))
     
    (۱۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00072.jpg|بندانگشتی|شیخ بهایی، محمد بن حسین]]
    [[پرونده:NUR00072.jpg|بندانگشتی|شیخ بهایی، محمد بن حسین]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|شیخ بهایی، محمد بن حسین
    ! نام!! data-type="authorName" |شیخ بهایی، محمد بن حسین
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| عاملی، بهاء الدین محمد بن حسین
    | data-type="authorOtherNames" | عاملی، بهاءالدین محمد بن حسین
     
    شیخ بهاءالدین عاملى
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |[[عاملی، حسین بن عبدالصمد|حسین بن عبدالصمد حارثی]]
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|925 هـ.ش یا 1547 م
    | data-type="authorbirthDate" | هفدهم/بیست و هفتم ذی الحجه سال ۹۵۳ق(۸ اسفند ۹۲۵ ش)
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|
    | data-type="authorBirthPlace" | بعلبک، امپراتوری عثمانی (لبنان کنونی)
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1001 هـ.ش یا 1031 هـ.ق یا 1622 م
    | data-type="authorDeathDate" |1001 ش یا 1031 ق یا 1622 م
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |شیخ عزالدین حسین عاملی(پدرش)- نجم ابن شهاب، معروف به ملاعبدالله بهابادی و....
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|[[اربعین ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    | data-type="authorWritings" |[[الحبل المتين في إحكام أحكام الدين|الحبل المتین فی إحکام أحکام الدین]]
    [[جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی|جامع عباسی، یکدوره فقه فارسی]]


    [[الاثنا عشریات الخمس ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    [[جامع عباسی]]


    [[‏الحبل المتین فی احکام احکام الدین ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    [[الحاشية علی كتاب من‌ لايحضره‌ الفقيه (شیخ بهایی)|الحاشیة علی کتاب من‌ لایحضره‌ الفقیه (شیخ بهایی)]]


    [[‏الحدیقه الهلالیه: شرح دعاء الهلال من الصحیفه السجادیه]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    [[مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین]]


    [[‏السر المستتر در علوم غریبه و جفر و خوابنامه و خواص اسماء الله و دانستن بعضی مطالب مجهوله ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    [[التعلیقه علی الرساله الصومیه (للشیخ البهایی)]]


    [[‏العروه الوثقی فی تفسیر سوره الحمد]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    [[الکشکول]]


    [[‏الکشکول]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    [[مجموعه رسائل عوارف المعارف]]
     
    |- class="articleCode"
    [[الوجیزه فی علم الدرایه ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    |کد مؤلف
     
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00072AUTHORCODE
    [[‏تحفه حاتمی  ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
    |-class='articleCode'
    |کد مولف
    |data-type='authorCode'|72
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    {{کاربردهای دیگر|عاملی (ابهام زدایی)}}


    '''محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثى''' (953-1030ق)، معروف به '''شیخ بهایى،''' فقیه، شاعر، عارف، حکیم، منجم، ریاضی‌دان، ادیب، مورخ بزرگ شیعه است. در دوره صفویه مقام «شیخ‌الاسلامی» ریاست علماى شیعه را بر عهده گرفت. در علوم مختلف فقه، اصول، تفسیر، حدیث، رجال، درایه، ادبیات، ریاضیات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هیئت، جفر و... آثار فراوانی به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت.


    محمد بن حسين بن عبدالصمد حارثى، معروف به شيخ بهايى، در 17 ذى‌حجه 953ق، در روستاى «جبع» (زادگاه شهيد ثانى در لبنان) به دنيا آمد.
    == ولادت ==
    ایشان در 17 ذى‌حجه 953ق، در روستاى «جبع» (زادگاه [[شهيد ثانى|شهید ثانى]] در لبنان) متولد شد.


    نسب شيخ، به حارث همدانى، صحابى جليل‌القدر اميرالمؤمنين(ع) مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفين و جمل از ياوران استوار اميرالمؤمنين(ع) بود و تا پايان جنگ ايستادگى نمود.
    ==نسب==


    پس از شهادت شهيد ثانى (966ق)، جبل عامل براى شيعيان و علماى شيعى ناامن شده بود و از آن‌سو حكومت نوپاى صفوى با به رسميت شناختن مذهب شيعه در ايران، بستر مهاجرت علماى شيعه از سراسر دنيا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراين پدر شيخ بهايى عازم ايران شد.
    نسب شیخ، به حارث همدانى، صحابى جلیل‌القدر [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفین و جمل از یاوران استوار [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] بود و تا پایان جنگ ایستادگى نمود.


    وى مقدارى از تحصيلات خود را در وطن فراگرفته بود كه به اصفهان وارد شد و در آنجا نيز با جديت تمام به تحصيل علوم مختلف پرداخت. شيخ ظرف مدت كوتاهى مقبوليت عام يافت و از سوى شاه عباس صفوى نهايت احترام براى او رعايت مى‌شد.
    پس از شهادت [[شهيد ثانى|شهید ثانى]] (966ق)، جبل عامل براى شیعیان و علماى شیعى ناامن شده بود و از آن‌سو حکومت نوپاى صفوى با به رسمیت شناختن مذهب شیعه در ایران، بستر مهاجرت علماى شیعه از سراسر دنیا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراین پدر شیخ بهایى عازم ایران شد.


    شيخ بهايى مدت‌ها شيخ‌الاسلام هرات و در آن ديار پاسخ‌گوى احكام شرعى مردم بود. وى پس از مدتى از اين سمت كناره گرفت و به سفرهاى علمى و تحقيقى پرداخت.
    ==تحصیلات==


    شيخ بهايى 30 سال در سفر بود. به مصر، سوريه، حجاز، عراق، فلسطين، افغانستان و... رفت و با علما و مردم آن مناطق به گفتگو پرداخت. او مبلغ نستوه تشيع بود و رنج سفر را به جان خريد و براى زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ شيعى زحمات فراوانى را متحمل شد.
    وى مقدارى از تحصیلات خود را در وطن فراگرفته بود که به اصفهان وارد شد و در آنجا نیز با جدیت تمام به تحصیل علوم مختلف پرداخت. شیخ ظرف مدت کوتاهى مقبولیت عام یافت و از سوى شاه عباس صفوى نهایت احترام براى او رعایت مى‌شد.


    اين عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقيهان بلندپايه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمين مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطيف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسين كربلايى» و «حسن بورينى» و در حلب با «شيخ عمر عرضى» ديدار كرد.
    شیخ بهایى مدت‌ها شیخ‌الاسلام هرات و در آن دیار پاسخ‌گوى احکام شرعى مردم بود. وى پس از مدتى از این سمت کناره گرفت و به سفرهاى علمى و تحقیقى پرداخت.


    شيخ بهايى پس از سال 1006ق، شيخ‌الاسلام اصفهان شد. اصفهان، در سال 1006ق، از سوى شاه عباس كبير پايتخت ايران شد. با انتخاب اصفهان به پايتختى، مهاجرت علماى شيعه از سراسر جهان اسلام به اين شهر رونق گرفت. مدت زمانى بعد، شيخ از مقام شيخ‌الاسلامى استعفا داد و از سال 1012ق، تا سال 1019ق، به سفر رفت، سپس به اصفهان برگشت و تا آخر عمر در آن شهر ماند و به‌عنوان «شيخ‌الاسلام» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت.
    ==مسافرت‌ها==


    شيخ بهايى از شاعران نامدار صفويه است. شعرهاى او، به‌ويژه شعرهايى كه به سبك عراقى سروده، بسيار زيباست. وى در اشعارش به «بهايى» تخلّص مى‌كرد. از وى اشعار بسيارى به زبان‌هاى فارسى و عربى به يادگار مانده است.
    شیخ بهایى 30 سال در سفر بود. به مصر، سوریه، حجاز، عراق، فلسطین، افغانستان و... رفت و با علما و مردم آن مناطق به گفتگو پرداخت. او مبلغ نستوه تشیع بود و رنج سفر را به جان خرید و براى زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ شیعى زحمات فراوانى را متحمل شد.


    == اساتيد ==
    این عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقیهان بلندپایه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمین مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطیف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسین کربلایى» و «حسن بورینى» و در حلب با «شیخ عمر عرضى» دیدار کرد.


    شیخ بهایى پس از سال 1006ق، شیخ‌الاسلام اصفهان شد. اصفهان، در سال 1006ق، از سوى شاه عباس کبیر پایتخت ایران شد. با انتخاب اصفهان به پایتختى، مهاجرت علماى شیعه از سراسر جهان اسلام به این شهر رونق گرفت. مدت زمانى بعد، شیخ از مقام شیخ‌الاسلامى استعفا داد و از سال 1012ق، تا سال 1019ق، به سفر رفت، سپس به اصفهان برگشت و تا آخر عمر در آن شهر ماند و به‌عنوان «شیخ‌الاسلام» ریاست علماى شیعه را بر عهده گرفت.


    وى نزد استادان فرزانه‌اى به فراگيرى منطق، فلسفه، رياضيات، طب، نجوم و... پرداخت.
    شیخ بهایى از شاعران نامدار صفویه است. شعرهاى او، به‌ویژه شعرهایى که به سبک عراقى سروده، بسیار زیباست. وى در اشعارش به «بهایى» تخلّص مى‌کرد. از وى اشعار بسیارى به زبان‌هاى فارسى و عربى به یادگار مانده است.


    استادان او عبارتند از:
    == اساتید ==


    1. عزّالدين حسين جبل عاملى، پدر بزرگوار شيخ؛
    وى نزد استادان فرزانه‌اى به فراگیرى منطق، فلسفه، ریاضیات، طب، نجوم و... پرداخت.


    2. ملا عبداللّه بن شهاب‌الدين مدرّس يزدى (شيخ بهايى نزد اين استاد وارسته به يادگيرى منطق، فلسفه و كلام پرداخت)؛
    ===استادان او عبارتند از===


    3. ملا على مذهّب (شيخ بهايى دروس حساب، هندسه، جبر و مقابله و هيئت را نزد وى فراگرفت)؛
    #[[عاملی، حسین بن عبدالصمد|عزّالدین حسین جبل عاملى]]، پدر بزرگوار شیخ؛
     
    #ملا عبداللّه بن شهاب‌الدین مدرّس یزدى (شیخ بهایى نزد این استاد وارسته به یادگیرى منطق، فلسفه و کلام پرداخت)؛
    4. مولانا افضل قاضى (شيخ بهايى نزد وى به فراگيرى رياضيات پرداخت)؛
    #ملا على مذهّب (شیخ بهایى دروس حساب، هندسه، جبر و مقابله و هیئت را نزد وى فراگرفت)؛
     
    #مولانا افضل قاضى (شیخ بهایى نزد وى به فراگیرى ریاضیات پرداخت)؛
    5. حكيم‌الدين (اعتمادالدين) محمود (شيخ بهايى كتاب «قانون» نوشته بوعلى سينا را كه در باره طب است، از او فراگرفت)؛
    #حکیم‌الدین (اعتمادالدین) محمود (شیخ بهایى کتاب «[[قانون]]» نوشته [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|بوعلى سینا]] را که درباره طب است، از او فراگرفت)؛
     
    #محمدباقر یزدى؛
    6. محمدباقر يزدى؛
    #احمد کچایى.
     
    7. احمد كچايى.


    == شاگردان ==
    == شاگردان ==


    شیخ بهایى سال‌هاى دراز به تدریس اشتغال داشت. اندیشه‌وران بسیارى در محفل درس او تربیت یافتند که نام برخى از آنان به قرار زیر است:
    {{ستون-شروع|2}}
    # [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملا صدرا شيرازى]]؛
    # [[ملا محسن فيض كاشانى]]؛
    # فيّاض لاهيجى؛
    # نظام‌الدين بن حسين ساوجى؛
    # سيد حسين بن حيدر كركى؛
    # سيد ماجد بحرانى؛
    # فاضل جواد بغدادى؛
    # ملا خليل غازى قزوينى؛
    # ميرزا رفيع‌الدين طباطبايى نائينى؛
    # شيخ زين‌الدين عاملى، نوه شهيد ثانى؛
    # شرف‌الدين محمد رويدشتى؛
    # شيخ [[موسوی عاملی، محمد بن علی|محمد بن على عاملى]] تبنينى؛
    # مظفرالدين على، كه كتابى درباره زندگى شيخ بهايى نوشته است؛
    # [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، پدر علامه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|محمدباقر مجلسى]]؛
    # شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛
    # [[محقق سبزواری، محمدباقر|محقق سبزوارى]]؛
    # ملا عزالدين فرهانى، مشهور به على‌نقى كمره‌اى، شاعر معروف؛
    # عنايت‌اللّه على كوهپايه‌اى، معروف به قهپايى، نویسنده «مجمع الرجال»؛
    # هاشم بن احمد بن عصام‌الدين اتكانى؛
    # شيخ نجيب‌الدين على بن محمد بن مكّى عاملى جيبلى جبعى؛
    # محمدصالح بن احمد مازندرانى؛
    # حسنعلى بن عبداللّه شوشترى؛
    # شيخ زين‌الدين على بن سليمان بن درويش بن حاتم قدمى بحرانى؛
    # سلطان‌العلما [[سلطان العلماء، محمد|سيد حسين حسينى مرعشى]]، نویسنده حاشيه بر روضه و حاشيه بر معالم.{{پایان}}


    شيخ بهايى سال‌هاى دراز به تدريس اشتغال داشت. انديشه‌وران بسيارى در محفل درس او تربيت يافتند كه نام برخى از آنان به قرار زير است:
    == وفات ==


    1. ملا صدرا شيرازى؛
    در دوازدهم شوال 1030ق (یا 1031ق)، مرگ به پیشواز شیخ بهایى آمد. او نیز سبک بال به‌سوى معبود پر کشید. بیش از پنجاه هزار نفر مردم اصفهان در تشییع جنازه او شرکت داشتند. ملا [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] بر وى نماز گزارد و سپس پیکرش را به مشهد مقدس بردند و بنا بر وصیتش او را در خانه‌اش که نزدیک حرم [[امام رضا(ع)]] قرار داشت، به خاک سپردند. اکنون آرامگاه شیخ بهایى در یکى از رواق‌هاى حرم مطهّر [[امام رضا(ع)]] قرار دارد.
     
    2. ملا محسن فيض كاشانى؛
     
    3. فيّاض لاهيجى؛
     
    4. نظام‌الدين بن حسين ساوجى؛
     
    5. سيد حسين بن حيدر كركى؛
     
    6. سيد ماجد بحرانى؛
     
    7. فاضل جواد بغدادى؛
     
    8. ملا خليل غازى قزوينى؛
     
    9. ميرزا رفيع‌الدين طباطبايى نائينى؛
     
    10. شيخ زين‌الدين عاملى، نوه شهيد ثانى؛
     
    11. شرف‌الدين محمد رويدشتى؛
     
    12. شيخ محمد بن على عاملى تبنينى؛
     
    13. مظفرالدين على، كه كتابى در باره زندگى شيخ بهايى نوشته است؛
     
    14. محمدتقى مجلسى، پدر علامه محمدباقر مجلسى؛
     
    15. شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛
     
    16. محقق سبزوارى؛
     
    17. ملا عزالدين فرهانى، مشهور به على‌نقى كمره‌اى، شاعر معروف؛
     
    18. عنايت‌اللّه على كوهپايه‌اى، معروف به قهپايى، نويسنده «مجمع الرجال»؛
     
    19. هاشم بن احمد بن عصام‌الدين اتكانى؛
     
    20. شيخ نجيب‌الدين على بن محمد بن مكّى عاملى جيبلى جبعى؛
     
    21. محمدصالح بن احمد مازندرانى؛
     
    22. حسنعلى بن عبداللّه شوشترى؛
     
    23. شيخ زين‌الدين على بن سليمان بن درويش بن حاتم قدمى بحرانى؛
     
    24. سلطان‌العلما سيد حسين حسينى مرعشى، نويسنده حاشيه بر روضه و حاشيه بر معالم.


    == آثار ==
    == آثار ==


    شیخ بهایى در علوم مختلف فقه، اصول، تفسیر، حدیث، رجال، درایه، ادبیات، ریاضیات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هیئت، جفر و... آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت.


    شيخ بهايى در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت.
    ===آثارش عبارتند از===
     
    {{ستون-شروع|2}}
    آثارش عبارتند از:
    # إثبات الأنوار الإلهية؛
     
    # الاثنا عشريات الخمس في الطهارة و الصلاة و الزكوة و الصوم و الحج؛
    1. إثبات الأنوار الإلهية؛
    # الاثنا عشرية في الحج؛
     
    # الاثنا عشرية في الزكوة و الخمس؛
    2. الاثنا عشريات الخمس في الطهارة و الصلاة و الزكوة و الصوم و الحج؛
    # الاثنا عشرية في الصلوة؛
     
    # الاثنا عشرية في الصوم؛
    3. الاثنا عشرية في الحج؛
    # الاثنا عشرية في الطهارة؛
     
    # أسرار البلاغة؛
    4. الاثنا عشرية في الزكوة و الخمس؛
    # الأسطرلاب (به زبان عربی)؛
     
    # اسطرلاب يا «تحفه حاتميه» يا «هفتاد باب»، به فارسى؛
    5. الاثنا عشرية في الصلوة؛
    # بحر الحساب؛
     
    # التحفة في تحديد الكر وزنا و مساحتا يا «رسالة الكر» (با «مشرق الشمسين» چاپ شد)؛
    6. الاثنا عشرية في الصوم؛
    # تشريح الأفلاك؛
     
    # تضاريس الأرض؛
    7. الاثنا عشرية في الطهارة؛
    # توشيح المقاصد يا توضيح المقاصد؛
     
    # التهذيب يا تهذيب البيان؛
    8. أسرار البلاغة؛
    # جامع عباسي؛
     
    # جواب ثلاث مسائل عجيبة؛
    9. الأسطرلاب (به زبان عربي)؛
    # جواب المسائل الشيخ صالح الجزائري؛
     
    # جواب المسائل المدنيات؛
    10. اسطرلاب يا «تحفه حاتميه» يا «هفتاد باب»، به فارسى؛
    # جهة القبلة؛
     
    # حاشية اثني عشرية [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]]؛
    11. بحر الحساب؛
    # حاشية تشريح الأفلاك؛
     
    # حاشيه تفسير بيضاوى؛
    12. التحفة في تحديد الكر وزنا و مساحتا يا «رسالة الكر» (با «مشرق الشمسين» چاپ شد)؛
    # حاشيه تكمله خفرى؛
     
    # حاشيه بر «خلاصة الأقوال» علامه؛
    13. تشريح الأفلاك؛
    # حاشيه بر «خلاصة الحساب»؛
     
    # حاشيه بر كتاب ذكرى از [[شهيد اول]]؛
    14. تضاريس الأرض؛
    # حاشيه [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]؛
     
    # حاشيه بر «زبدة الأصول»؛
    15. توشيح المقاصد يا توضيح المقاصد؛
    # حاشيه بر «شرح عضدى بر مختصر الأصول»؛
     
    # حاشيه فهرست [[شيخ منتجب‌الدين]]؛
    16. التهذيب يا تهذيب البيان؛
    # حاشيه بر «القواعد الكلية الأصولية و الفرعیة» نوشته [[شهيد اول]]؛
     
    # حاشيه تفسير كشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]؛
    17. جامع عباسي؛
    # حاشيه مختلف علامه؛
     
    # حاشيه مطول؛
    18. جواب ثلاث مسائل عجيبة؛
    # حاشية معالم العلماء؛
     
    # حاشية من‌ لايحضره‌ الفقيه؛
    19. جواب المسائل الشيخ صالح الجزائري؛
    # الحبل المتين في أحكام الدين؛
     
    # حدائق الصالحين في شرح صحيفة سيد الساجدين(ع) (از اين كتاب فقط بخش كوچكى به نام «الحديقة الهلالية» كه شرح دعاى رويت هلال است، موجود است كه به‌همراه شرح صحيفه سيد نعمت‌اللّه جزايرى، در تهران چاپ شده است)؛
    20. جواب المسائل المدنيات؛
    # الحريرية؛
     
    # حواشي شرح التذكرة؛
    21. جهة القبلة؛
    # خلاصة الحساب؛
     
    # دراية الحديث يا «الوجيزة في الدراية»؛
    22. حاشية اثني عشرية صاحب معالم؛
    # رسالة أحكام سجود التلاوة؛
     
    # رسالة في استحباب السورة في الرد على بعض معاصريه؛
    23. حاشية تشريح الأفلاك؛
    # رسالة في أنّ أنوار سائر الكواكب مستفادة من الشمس؛
     
    # رسالة في حلّ إشكالي عطارد و القمر؛
    24. حاشيه تفسير بيضاوى؛
    # رسالة في ذبائح أهل الكتاب؛
     
    # رسالة في الزكوة عجيبة؛
    25. حاشيه تكمله خفرى؛
    # رسالة في الصوم عجيبة؛
     
    # رسالة في قصر الصلوة في الأماكن الأربعة يا «في القصر و التخيير في السفر»؛
    26. حاشيه بر «خلاصة الأقوال» علامه؛
    # رسالة في معرفة القبلة؛
     
    # رسالة في المواريث؛
    27. حاشيه بر «خلاصة الحساب»؛
    # رسالة في نسبة أعظم الجبال إلى قطر الأرض؛
     
    # رسالة القبلة؛
    28. حاشيه بر كتاب ذكرى از شهيد اول؛
    # زبدة الأصول يا «الزبدة في أصول الفقه»؛
     
    # سوانح الحجاز يا «سوانح سفر الحجاز» يا «نان و حلوا»؛
    29. حاشيه رجال نجاشى؛
    # شرح اثني عشرية [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]]؛
     
    # شرح الأربعين يا «أربعون حديثا» يا «اربعين بهایی»؛
    30. حاشيه بر «زبدة الأصول»؛
    # شرح دعاى صباح صحيفه سجاديه؛
     
    # شرح «شرح چغمينى» قاضى‌زاده رومى؛
    31. حاشيه بر «شرح عضدى بر مختصر الأصول»؛
    # شرح «الفرائض النصيرية» [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]]؛
     
    # الصراط المستقيم؛
    32. حاشيه فهرست شيخ منتجب‌الدين؛
    # صمديه يا «الفوائد الصمدية»؛
     
    # العروة الوثقى، در تفسير سوره حمد؛
    33. حاشيه بر «القواعد الكلية الأصولية و الفرعية» نوشته شهيد اول؛
    # عين الحيات، تفسير؛
     
    # كشكول؛
    34. حاشيه تفسير كشاف زمخشرى؛
    # المخلاة؛
     
    # مشرق الشمسين و إکسیر السعادتين؛
    35. حاشيه مختلف علامه؛
    # مفتاح الفلاح في عمل اليوم و الليلة؛
     
    # ملخص الهيئة؛
    36. حاشيه مطول؛
    # وسيلة الفوز و الأمان في مدح صاحب الزمان(عج)، شعر؛
     
    # شرح تفسير بيضاوى؛
    37. حاشية معالم العلماء؛
    # حلّ حروف القرآن؛
     
    # شرح من‌ لايحضره‌ الفقيه؛
    38. حاشية من‌لايحضره‌الفقيه؛
    # ترجمه رساله اماميه به فارسى (رساله اماميه نامه [[امام رضا(ع)]] به مأمون است)؛
     
    # حاشيه بر «شرح تهذيب الأصول» نوشته عميدى؛
    39. الحبل المتين في أحكام الدين؛
    # مختصر اصول؛
     
    # جبر و مقابله؛
    40. حدائق الصالحين في شرح صحيفة سيد الساجدين(ع) (از اين كتاب فقط بخش كوچكى به نام «الحديقة الهلالية» كه شرح دعاى رويت هلال است، موجود است كه به‌همراه شرح صحيفه سيد نعمت‌اللّه جزايرى، در تهران چاپ شده است)؛
    # رساله در حساب؛
     
    # فال‌نامه؛
    41. الحريرية؛
    # رساله در كرويت زمين؛
     
    # رساله «جوهر فرد».{{پایان}}
    42. حواشي شرح التذكرة؛
     
    43. خلاصة الحساب؛
     
    44. دراية الحديث يا «الوجيزة في الدراية»؛
     
    45. رسالة أحكام سجود التلاوة؛
     
    46. رسالة في استحباب السورة في الرد على بعض معاصريه؛
     
    47. رسالة في أنّ أنوار سائر الكواكب مستفادة من الشمس؛
     
    48. رسالة في حلّ إشكالي عطارد و القمر؛
     
    49. رسالة في ذبائح أهل الكتاب؛
     
    50. رسالة في الزكوة عجيبة؛
     
    51. رسالة في الصوم عجيبة؛
     
    52. رسالة في قصر الصلوة في الأماكن الأربعة يا «في القصر و التخيير في السفر»؛
     
    53. رسالة في معرفة القبلة؛
     
    54. رسالة في المواريث؛
     
    55. رسالة في نسبة أعظم الجبال إلى قطر الأرض؛
     
    56. رسالة القبلة؛
     
    57. زبدة الأصول يا «الزبدة في أصول الفقه»؛
     
    58. سوانح الحجاز يا «سوانح سفر الحجاز» يا «نان و حلوا»؛
     
    59. شرح اثني عشرية صاحب معالم؛
     
    60. شرح الأربعين يا «أربعون حديثا» يا «اربعين بهايي»؛
     
    61. شرح دعاى صباح صحيفه سجاديه؛
     
    62. شرح «شرح چغمينى» قاضى‌زاده رومى؛
     
    63. شرح «الفرائض النصيرية» خواجه نصيرالدين طوسى؛
     
    64. الصراط المستقيم؛
     
    65. صمديه يا «الفوائد الصمدية»؛
     
    66. العروة الوثقى، در تفسير سوره حمد؛
     
    67. عين الحيات، تفسير؛
     
    68. كشكول؛
     
    69. المخلاة؛
     
    70. مشرق الشمسين و إكسير السعادتين؛
     
    71. مفتاح الفلاح في عمل اليوم و الليلة؛
     
    72. ملخص الهيئة؛
     
    73. وسيلة الفوز و الأمان في مدح صاحب الزمان(عج)، شعر؛
     
    74. شرح تفسير بيضاوى؛
     
    75. حلّ حروف القرآن؛
     
    76. شرح من‌لايحضره‌الفقيه؛
     
    77. ترجمه رساله اماميه به فارسى (رساله اماميه نامه امام رضا(ع) به مأمون است)؛
     
    78. حاشيه بر «شرح تهذيب الأصول» نوشته عميدى؛
     
    79. مختصر اصول؛
     
    80. جبر و مقابله؛
     
    81. رساله در حساب؛
     
    82. فال‌نامه؛
     
    83. رساله در كرويت زمين؛
     
    84. رساله «جوهر فرد».
     
    == وفات ==
     
     
    در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق)، مرگ به پيشواز شيخ بهايى آمد. او نيز سبكبال به‌سوى معبود پر كشيد. بيش از پنجاه هزار نفر مردم اصفهان در تشييع جنازه او شركت داشتند. ملا محمدتقى مجلسى بر وى نماز گزارد و سپس پيكرش را به مشهد مقدس بردند و بنا بر وصيتش او را در خانه‌اش كه نزديك حرم امام رضا(ع) قرار داشت، به خاك سپردند. اكنون آرامگاه شيخ بهايى در يكى از رواق‌هاى حرم مطهّر امام رضا(ع) قرار دارد.


    == منابع مقاله ==
    == منابع مقاله ==
    جمعى از پژوهشگران، گلشن ابرار، نشر معروف، چاپ اول، 1379ش، ج 1، ص 195، محمود مهدى‌پور.
    جمعى از پژوهشگران، گلشن ابرار، نشر معروف، چاپ اول، 1379ش، ج 1، ص 195، محمود مهدى‌پور.


    {{شیخ بهایی}}
    {{فقیهان شیعه}}
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    == وابسته‌ها ==
    [[الحبل المتين في إحكام أحكام الدين]]
    [[ جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[الحاشیة علی کتاب  من لا یحضره الفقیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[التعلیقه علی الرساله الصومیه (للشیخ البهایی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[ جامع عباسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[الکشکول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[العروة الوثقی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
     
    [[رساله الکر - تعیین مقدار الکر]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


    [[الاثنا عشریه فی الصلاه الیومیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی]]  


    [[الحبل المتین فی احکام الدین (طبع قدیم )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[جامع عباسی]]  


    [[حرمه ذبایح اهل الکتاب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح الصمدیة]]  


    [[الفرایض البهاییه - الرساله الارشیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الحاشية علی كتاب من‌ لايحضره‌ الفقيه (شیخ بهایی)]]  


    [[الوجیزة في علم الدرایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین]]  


    [[رسالة في الکر الثانیه (طبع قدیم )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[التعلیقه علی الرساله الصومیه (للشیخ البهایی)]]  


    [[زبدة الأصول ( شیخ بهایی، محمد بن حسین )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الکشکول]]  


    [[کلمات المحققین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[العروة الوثقي في تفسير سورة الحمد]]


    [[مفتاح الفلاح]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مجموعه رسائل عوارف المعارف]]


    [[الحاشیه علی من لا یحضره الفقیه (طبع قدیم )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[متن کامل کشکول شیخ بهایی/ترجمه]]  


    [[مفتاح الفلاح في عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کشکول شیخ بهایی با ترجمه روان و فهرست موضوعی]]  


    [[مجموعة نفیسة في تاریخ الأئمة (ع) من آثار القدماء من علماء الإمامیة الثقات]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کشکول شیخ بهایی]]  


    [[کلیات اشعار و آثار فارسی شیخ بهایی ،مثنویات، قصاید، مخمس،مستزاد، رباعیات، موش وگربه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[العروة الوثقی]]  


    [[کلیات اشعار و آثار فارسی ( شیخ بهایی )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الحبل المتین فی احکام الدین (طبع قدیم)]]  


    [[زبدة الأصول مع حواشي المصنف علیها]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رساله الکر - تعیین مقدار الکر]]  


    [[الحبل المتین فی احکام احکام الدین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الإثنا عشرية في الصلاة اليومية]]  


    [[متن کامل کشکول شیخ بهایی/ترجمه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[حرمه ذبایح اهل الکتاب]]  


    [[العروه الوثقی للشیخ البهایی (طبع جدید) و الرحله]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الفرایض البهاییه - الرساله الارشیه]]  


    [[کشکول شیخ بهایی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الوجیزة في علم الدرایة]]  


    [[مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رسالة في الکر الثانیه (طبع قدیم)]]  


    [[اربعین شیخ بهائی (ترجمه خاتون آبادی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[زبدة الأصول (شیخ بهایی، محمد بن حسین)]]  


    [[الاثنا عشریات الخمس]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[زبدة الأصول مع حواشي المصنف علیها]]


    [[الحدیقة الهلالیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کلمات المحققین]]  


    [[گزیده مفتاح الفلاح-کلید رستگاری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مفتاح الفلاح]]  


    [[اربعین-شیخ بهایی (عقیقی بخشایشی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مفتاح الفلاح في عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات]]  


    [[شرح الصمدیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله]]  


    [[اعتقادات شیخ بهایی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[گزیده مفتاح الفلاح-کلید رستگاری]]  


    [[بهاء الدین العاملی ادیبا و فقیها و عالما]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مجموعة نفیسة في تاریخ الأئمة(ع) من آثار القدماء من علماء الإمامیة الثقات]]  


    [[السر المستتر فی العلوم الغریبة و الجفر و تعبیر الرویاء]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کلیات اشعار و آثار فارسی (شیخ بهایی)]]  


    [[بخشی از دست نوشته های آثار علامه دوران شیخ بهاء الدین عاملی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[استدراك علی الفصل الثالث من تشريح الأفلاك]]


    [[الفواید الصمدیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کلیات اشعار و آثار فارسی شیخ بهایی، مثنویات، قصاید، مخمس، مستزاد، رباعیات، موش وگربه]]  


    [[اللباب شرح فارسی بر خلاصه الحساب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اربعین-شیخ بهایی (عقیقی بخشایشی)]]  


    [[السر المستتر در علوم غریبه و جفر و خوابنامه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اربعین شیخ بهائی (ترجمه خاتون آبادی)]]  


    [[الاربعون حدیثا]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الاربعون حدیثا]]  


    [[ بوستان ادب : متن کتاب الفواید الصمدیه للشیخ بهاء الدین العاملی بانضمام شرح کتاب الفواید الصمدیه و تجزیه و ترکیب عبارات آن]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الإثنا عشريات الخمس]]  


    [[تحفه حاتمی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الحدیقة الهلالیة]]  


    [[مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین الملقب بمجمع النورین و مطلع النیرین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الوجیزة في علم الدرایة]]


    [[حاشیه بر تفسیر بیضاوی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اعتقادات شیخ بهایی]]  


    [[مفتاح الفلاح]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[بهاءالدین العاملی ادیبا و فقیها و عالما]]  


    [[الوجيزة في علم الدراية]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[السر المستتر فی العلوم الغریبة و الجفر و تعبیر الرویاء]]  


    [[متن کامل کشکول شیخ بهایی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[بخشی از دست نوشته‌های آثار علامه دوران شیخ بهاءالدین عاملی]]  


    [[ مفتاح الفلاح (کليد رستگاري) : آداب، اعمال و دعاهاي شبانه روز]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الفواید الصمدیه]]  


    [[ مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات و الآداب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اللباب شرح فارسی بر خلاصه الحساب]]  


    [[رسائل الشيخ بهاء الدين محمد بن الحسين بن عبد الصمد الحارثي العاملي]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[السر المستتر در علوم غریبه و جفر و خوابنامه]]  


    [[هیأت]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[بوستان ادب: متن کتاب الفواید الصمدیه للشیخ بهاءالدین العاملی بانضمام شرح کتاب الفواید الصمدیه و تجزیه و ترکیب عبارات آن]]  


    [[الحدیقة الهلالیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تحفه حاتمی]]  


    [[ذبائح أهل الکتاب و رسالة ما لا تتم الصلاة فیه من الحریر]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[حاشیه بر تفسیر بیضاوی]]  


    [[کشکول شیخ بهایی با ترجمه روان و فهرست موضوعی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الوجيزة في علم الدراية]]  


    [[کشکول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رسائل الشيخ بهاءالدين محمد بن الحسين بن عبدالصمد الحارثي العاملي]]  


    [[هیئت فارسی با شرح بیست باب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[هیأت]]  


    [[■■■ هفت استفتای فقهی (میراث حوزه اصفهان ج 5 ) (این اتوماسیون حذف و در اتوماسیون 10863 جلد 5 ادغام گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[ذبائح أهل الکتاب و رسالة ما لا تتم الصلاة فیه من الحریر]]  


    [[■■■ پنج رساله اعتقادی (این اتوماسیون حذف و به عنوان رساله پانزدهم، شانزدهم، هفدهم، هجدهم و نوزدهم از مجلد هفتم با اتوماسیون 17055 ادغام گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[هیئت فارسی با شرح بیست باب]]  


    [[■■■ رساله الکر الثانیه (طبع جدید) (این اتوماسیون حذف و در اتوماسیون 33555 ادغام گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:ادیبان]]
    [[رده:امامان جمعه]]
    [[رده:امامان جمعه اصفهان]]
    [[رده:شارحان صحیفه سجادیه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۴۶

    شیخ بهایی، محمد بن حسین
    نام شیخ بهایی، محمد بن حسین
    نام‌های دیگر عاملی، بهاءالدین محمد بن حسین

    شیخ بهاءالدین عاملى

    نام پدر حسین بن عبدالصمد حارثی
    متولد هفدهم/بیست و هفتم ذی الحجه سال ۹۵۳ق(۸ اسفند ۹۲۵ ش)
    محل تولد بعلبک، امپراتوری عثمانی (لبنان کنونی)
    رحلت 1001 ش یا 1031 ق یا 1622 م
    اساتید شیخ عزالدین حسین عاملی(پدرش)- نجم ابن شهاب، معروف به ملاعبدالله بهابادی و....
    برخی آثار الحبل المتین فی إحکام أحکام الدین

    جامع عباسی، یکدوره فقه فارسی

    جامع عباسی

    الحاشیة علی کتاب من‌ لایحضره‌ الفقیه (شیخ بهایی)

    مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین

    التعلیقه علی الرساله الصومیه (للشیخ البهایی)

    الکشکول

    مجموعه رسائل عوارف المعارف

    کد مؤلف AUTHORCODE00072AUTHORCODE
    برای دیگر کاربردها، عاملی (ابهام زدایی) را ببینید.

    محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثى (953-1030ق)، معروف به شیخ بهایى، فقیه، شاعر، عارف، حکیم، منجم، ریاضی‌دان، ادیب، مورخ بزرگ شیعه است. در دوره صفویه مقام «شیخ‌الاسلامی» ریاست علماى شیعه را بر عهده گرفت. در علوم مختلف فقه، اصول، تفسیر، حدیث، رجال، درایه، ادبیات، ریاضیات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هیئت، جفر و... آثار فراوانی به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت.

    ولادت

    ایشان در 17 ذى‌حجه 953ق، در روستاى «جبع» (زادگاه شهید ثانى در لبنان) متولد شد.

    نسب

    نسب شیخ، به حارث همدانى، صحابى جلیل‌القدر امیرالمؤمنین(ع) مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفین و جمل از یاوران استوار امیرالمؤمنین(ع) بود و تا پایان جنگ ایستادگى نمود.

    پس از شهادت شهید ثانى (966ق)، جبل عامل براى شیعیان و علماى شیعى ناامن شده بود و از آن‌سو حکومت نوپاى صفوى با به رسمیت شناختن مذهب شیعه در ایران، بستر مهاجرت علماى شیعه از سراسر دنیا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراین پدر شیخ بهایى عازم ایران شد.

    تحصیلات

    وى مقدارى از تحصیلات خود را در وطن فراگرفته بود که به اصفهان وارد شد و در آنجا نیز با جدیت تمام به تحصیل علوم مختلف پرداخت. شیخ ظرف مدت کوتاهى مقبولیت عام یافت و از سوى شاه عباس صفوى نهایت احترام براى او رعایت مى‌شد.

    شیخ بهایى مدت‌ها شیخ‌الاسلام هرات و در آن دیار پاسخ‌گوى احکام شرعى مردم بود. وى پس از مدتى از این سمت کناره گرفت و به سفرهاى علمى و تحقیقى پرداخت.

    مسافرت‌ها

    شیخ بهایى 30 سال در سفر بود. به مصر، سوریه، حجاز، عراق، فلسطین، افغانستان و... رفت و با علما و مردم آن مناطق به گفتگو پرداخت. او مبلغ نستوه تشیع بود و رنج سفر را به جان خرید و براى زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ شیعى زحمات فراوانى را متحمل شد.

    این عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقیهان بلندپایه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمین مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطیف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسین کربلایى» و «حسن بورینى» و در حلب با «شیخ عمر عرضى» دیدار کرد.

    شیخ بهایى پس از سال 1006ق، شیخ‌الاسلام اصفهان شد. اصفهان، در سال 1006ق، از سوى شاه عباس کبیر پایتخت ایران شد. با انتخاب اصفهان به پایتختى، مهاجرت علماى شیعه از سراسر جهان اسلام به این شهر رونق گرفت. مدت زمانى بعد، شیخ از مقام شیخ‌الاسلامى استعفا داد و از سال 1012ق، تا سال 1019ق، به سفر رفت، سپس به اصفهان برگشت و تا آخر عمر در آن شهر ماند و به‌عنوان «شیخ‌الاسلام» ریاست علماى شیعه را بر عهده گرفت.

    شیخ بهایى از شاعران نامدار صفویه است. شعرهاى او، به‌ویژه شعرهایى که به سبک عراقى سروده، بسیار زیباست. وى در اشعارش به «بهایى» تخلّص مى‌کرد. از وى اشعار بسیارى به زبان‌هاى فارسى و عربى به یادگار مانده است.

    اساتید

    وى نزد استادان فرزانه‌اى به فراگیرى منطق، فلسفه، ریاضیات، طب، نجوم و... پرداخت.

    استادان او عبارتند از

    1. عزّالدین حسین جبل عاملى، پدر بزرگوار شیخ؛
    2. ملا عبداللّه بن شهاب‌الدین مدرّس یزدى (شیخ بهایى نزد این استاد وارسته به یادگیرى منطق، فلسفه و کلام پرداخت)؛
    3. ملا على مذهّب (شیخ بهایى دروس حساب، هندسه، جبر و مقابله و هیئت را نزد وى فراگرفت)؛
    4. مولانا افضل قاضى (شیخ بهایى نزد وى به فراگیرى ریاضیات پرداخت)؛
    5. حکیم‌الدین (اعتمادالدین) محمود (شیخ بهایى کتاب «قانون» نوشته بوعلى سینا را که درباره طب است، از او فراگرفت)؛
    6. محمدباقر یزدى؛
    7. احمد کچایى.

    شاگردان

    شیخ بهایى سال‌هاى دراز به تدریس اشتغال داشت. اندیشه‌وران بسیارى در محفل درس او تربیت یافتند که نام برخى از آنان به قرار زیر است:

    1. ملا صدرا شيرازى؛
    2. ملا محسن فيض كاشانى؛
    3. فيّاض لاهيجى؛
    4. نظام‌الدين بن حسين ساوجى؛
    5. سيد حسين بن حيدر كركى؛
    6. سيد ماجد بحرانى؛
    7. فاضل جواد بغدادى؛
    8. ملا خليل غازى قزوينى؛
    9. ميرزا رفيع‌الدين طباطبايى نائينى؛
    10. شيخ زين‌الدين عاملى، نوه شهيد ثانى؛
    11. شرف‌الدين محمد رويدشتى؛
    12. شيخ محمد بن على عاملى تبنينى؛
    13. مظفرالدين على، كه كتابى درباره زندگى شيخ بهايى نوشته است؛
    14. محمدتقى مجلسى، پدر علامه محمدباقر مجلسى؛
    15. شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛
    16. محقق سبزوارى؛
    17. ملا عزالدين فرهانى، مشهور به على‌نقى كمره‌اى، شاعر معروف؛
    18. عنايت‌اللّه على كوهپايه‌اى، معروف به قهپايى، نویسنده «مجمع الرجال»؛
    19. هاشم بن احمد بن عصام‌الدين اتكانى؛
    20. شيخ نجيب‌الدين على بن محمد بن مكّى عاملى جيبلى جبعى؛
    21. محمدصالح بن احمد مازندرانى؛
    22. حسنعلى بن عبداللّه شوشترى؛
    23. شيخ زين‌الدين على بن سليمان بن درويش بن حاتم قدمى بحرانى؛
    24. سلطان‌العلما سيد حسين حسينى مرعشى، نویسنده حاشيه بر روضه و حاشيه بر معالم.

    وفات

    در دوازدهم شوال 1030ق (یا 1031ق)، مرگ به پیشواز شیخ بهایى آمد. او نیز سبک بال به‌سوى معبود پر کشید. بیش از پنجاه هزار نفر مردم اصفهان در تشییع جنازه او شرکت داشتند. ملا محمدتقى مجلسى بر وى نماز گزارد و سپس پیکرش را به مشهد مقدس بردند و بنا بر وصیتش او را در خانه‌اش که نزدیک حرم امام رضا(ع) قرار داشت، به خاک سپردند. اکنون آرامگاه شیخ بهایى در یکى از رواق‌هاى حرم مطهّر امام رضا(ع) قرار دارد.

    آثار

    شیخ بهایى در علوم مختلف فقه، اصول، تفسیر، حدیث، رجال، درایه، ادبیات، ریاضیات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هیئت، جفر و... آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت.

    آثارش عبارتند از

    1. إثبات الأنوار الإلهية؛
    2. الاثنا عشريات الخمس في الطهارة و الصلاة و الزكوة و الصوم و الحج؛
    3. الاثنا عشرية في الحج؛
    4. الاثنا عشرية في الزكوة و الخمس؛
    5. الاثنا عشرية في الصلوة؛
    6. الاثنا عشرية في الصوم؛
    7. الاثنا عشرية في الطهارة؛
    8. أسرار البلاغة؛
    9. الأسطرلاب (به زبان عربی)؛
    10. اسطرلاب يا «تحفه حاتميه» يا «هفتاد باب»، به فارسى؛
    11. بحر الحساب؛
    12. التحفة في تحديد الكر وزنا و مساحتا يا «رسالة الكر» (با «مشرق الشمسين» چاپ شد)؛
    13. تشريح الأفلاك؛
    14. تضاريس الأرض؛
    15. توشيح المقاصد يا توضيح المقاصد؛
    16. التهذيب يا تهذيب البيان؛
    17. جامع عباسي؛
    18. جواب ثلاث مسائل عجيبة؛
    19. جواب المسائل الشيخ صالح الجزائري؛
    20. جواب المسائل المدنيات؛
    21. جهة القبلة؛
    22. حاشية اثني عشرية صاحب معالم؛
    23. حاشية تشريح الأفلاك؛
    24. حاشيه تفسير بيضاوى؛
    25. حاشيه تكمله خفرى؛
    26. حاشيه بر «خلاصة الأقوال» علامه؛
    27. حاشيه بر «خلاصة الحساب»؛
    28. حاشيه بر كتاب ذكرى از شهيد اول؛
    29. حاشيه رجال نجاشى؛
    30. حاشيه بر «زبدة الأصول»؛
    31. حاشيه بر «شرح عضدى بر مختصر الأصول»؛
    32. حاشيه فهرست شيخ منتجب‌الدين؛
    33. حاشيه بر «القواعد الكلية الأصولية و الفرعیة» نوشته شهيد اول؛
    34. حاشيه تفسير كشاف زمخشرى؛
    35. حاشيه مختلف علامه؛
    36. حاشيه مطول؛
    37. حاشية معالم العلماء؛
    38. حاشية من‌ لايحضره‌ الفقيه؛
    39. الحبل المتين في أحكام الدين؛
    40. حدائق الصالحين في شرح صحيفة سيد الساجدين(ع) (از اين كتاب فقط بخش كوچكى به نام «الحديقة الهلالية» كه شرح دعاى رويت هلال است، موجود است كه به‌همراه شرح صحيفه سيد نعمت‌اللّه جزايرى، در تهران چاپ شده است)؛
    41. الحريرية؛
    42. حواشي شرح التذكرة؛
    43. خلاصة الحساب؛
    44. دراية الحديث يا «الوجيزة في الدراية»؛
    45. رسالة أحكام سجود التلاوة؛
    46. رسالة في استحباب السورة في الرد على بعض معاصريه؛
    47. رسالة في أنّ أنوار سائر الكواكب مستفادة من الشمس؛
    48. رسالة في حلّ إشكالي عطارد و القمر؛
    49. رسالة في ذبائح أهل الكتاب؛
    50. رسالة في الزكوة عجيبة؛
    51. رسالة في الصوم عجيبة؛
    52. رسالة في قصر الصلوة في الأماكن الأربعة يا «في القصر و التخيير في السفر»؛
    53. رسالة في معرفة القبلة؛
    54. رسالة في المواريث؛
    55. رسالة في نسبة أعظم الجبال إلى قطر الأرض؛
    56. رسالة القبلة؛
    57. زبدة الأصول يا «الزبدة في أصول الفقه»؛
    58. سوانح الحجاز يا «سوانح سفر الحجاز» يا «نان و حلوا»؛
    59. شرح اثني عشرية صاحب معالم؛
    60. شرح الأربعين يا «أربعون حديثا» يا «اربعين بهایی»؛
    61. شرح دعاى صباح صحيفه سجاديه؛
    62. شرح «شرح چغمينى» قاضى‌زاده رومى؛
    63. شرح «الفرائض النصيرية» خواجه نصيرالدين طوسى؛
    64. الصراط المستقيم؛
    65. صمديه يا «الفوائد الصمدية»؛
    66. العروة الوثقى، در تفسير سوره حمد؛
    67. عين الحيات، تفسير؛
    68. كشكول؛
    69. المخلاة؛
    70. مشرق الشمسين و إکسیر السعادتين؛
    71. مفتاح الفلاح في عمل اليوم و الليلة؛
    72. ملخص الهيئة؛
    73. وسيلة الفوز و الأمان في مدح صاحب الزمان(عج)، شعر؛
    74. شرح تفسير بيضاوى؛
    75. حلّ حروف القرآن؛
    76. شرح من‌ لايحضره‌ الفقيه؛
    77. ترجمه رساله اماميه به فارسى (رساله اماميه نامه امام رضا(ع) به مأمون است)؛
    78. حاشيه بر «شرح تهذيب الأصول» نوشته عميدى؛
    79. مختصر اصول؛
    80. جبر و مقابله؛
    81. رساله در حساب؛
    82. فال‌نامه؛
    83. رساله در كرويت زمين؛
    84. رساله «جوهر فرد».

    منابع مقاله

    جمعى از پژوهشگران، گلشن ابرار، نشر معروف، چاپ اول، 1379ش، ج 1، ص 195، محمود مهدى‌پور.

    وابسته‌ها

    الحبل المتين في إحكام أحكام الدين

    جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی

    جامع عباسی

    شرح الصمدیة

    الحاشية علی كتاب من‌ لايحضره‌ الفقيه (شیخ بهایی)

    مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین

    التعلیقه علی الرساله الصومیه (للشیخ البهایی)

    الکشکول

    العروة الوثقي في تفسير سورة الحمد

    مجموعه رسائل عوارف المعارف

    متن کامل کشکول شیخ بهایی/ترجمه

    کشکول شیخ بهایی با ترجمه روان و فهرست موضوعی

    کشکول شیخ بهایی

    العروة الوثقی

    الحبل المتین فی احکام الدین (طبع قدیم)

    رساله الکر - تعیین مقدار الکر

    الإثنا عشرية في الصلاة اليومية

    حرمه ذبایح اهل الکتاب

    الفرایض البهاییه - الرساله الارشیه

    الوجیزة في علم الدرایة

    رسالة في الکر الثانیه (طبع قدیم)

    زبدة الأصول (شیخ بهایی، محمد بن حسین)

    زبدة الأصول مع حواشي المصنف علیها

    کلمات المحققین

    مفتاح الفلاح

    مفتاح الفلاح في عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات

    مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله

    گزیده مفتاح الفلاح-کلید رستگاری

    مجموعة نفیسة في تاریخ الأئمة(ع) من آثار القدماء من علماء الإمامیة الثقات

    کلیات اشعار و آثار فارسی (شیخ بهایی)

    استدراك علی الفصل الثالث من تشريح الأفلاك

    کلیات اشعار و آثار فارسی شیخ بهایی، مثنویات، قصاید، مخمس، مستزاد، رباعیات، موش وگربه

    اربعین-شیخ بهایی (عقیقی بخشایشی)

    اربعین شیخ بهائی (ترجمه خاتون آبادی)

    الاربعون حدیثا

    الإثنا عشريات الخمس

    الحدیقة الهلالیة

    الوجیزة في علم الدرایة

    اعتقادات شیخ بهایی

    بهاءالدین العاملی ادیبا و فقیها و عالما

    السر المستتر فی العلوم الغریبة و الجفر و تعبیر الرویاء

    بخشی از دست نوشته‌های آثار علامه دوران شیخ بهاءالدین عاملی

    الفواید الصمدیه

    اللباب شرح فارسی بر خلاصه الحساب

    السر المستتر در علوم غریبه و جفر و خوابنامه

    بوستان ادب: متن کتاب الفواید الصمدیه للشیخ بهاءالدین العاملی بانضمام شرح کتاب الفواید الصمدیه و تجزیه و ترکیب عبارات آن

    تحفه حاتمی

    حاشیه بر تفسیر بیضاوی

    الوجيزة في علم الدراية

    رسائل الشيخ بهاءالدين محمد بن الحسين بن عبدالصمد الحارثي العاملي

    هیأت

    ذبائح أهل الکتاب و رسالة ما لا تتم الصلاة فیه من الحریر

    هیئت فارسی با شرح بیست باب

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=شیخ_بهایی،_محمد_بن_حسین&oldid=700586»