پرش به محتوا

واصل بن عطاء: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۸: خط ۴۸:
ولادت او را سال 80ق ذکر کرده‌اند.<ref>پایگاه جامع تاریخ</ref>  
ولادت او را سال 80ق ذکر کرده‌اند.<ref>پایگاه جامع تاریخ</ref>  
== تحصیلات==
== تحصیلات==
واصل از تابعین بود و نخست در زادگاهش، مدینه، در محضر فرزندان محمد حنیفه، ابوهاشم و حسن به کسب دانش پرداخته است. او سپس به بصره رفت، که در آن زمان کانون عقاید و افکار گوناگون اسلامی و غیراسلامی بود و حدود چهار سال نزد حسن بصری که خود از بزرگان تابعین بود، در مسجد جامع بصره، علم آموخت و با شخصیّت‌هایی چون جهم بن صفوان و بشار بن برد،آشنا شد. سپس واصل با خواهر عمرو بن عبیدازدواج کرد.
واصل از تابعین بود و نخست در زادگاهش، مدینه، در محضر فرزندان محمد حنیفه، ابوهاشم و حسن به کسب دانش پرداخته است. او سپس به بصره رفت، که در آن زمان کانون عقاید و افکار گوناگون اسلامی و غیراسلامی بود و حدود چهار سال نزد [[بصری، حسن|حسن بصری]] که خود از بزرگان تابعین بود، در مسجد جامع بصره، علم آموخت و با شخصیّت‌هایی چون [[جهم بن صفوان]] و [[بشار بن برد]]، آشنا شد.


وی در سخنوری نیز سرآمد روزگار خویش بود. چنان که نزد والی عراق، عبدالله بن عمر بن عبدالعزیز فی البداهه به ایراد سخن پرداخت.<ref>پایگاه پژوهه</ref>.  
وی در سخنوری نیز سرآمد روزگار خویش بود. چنان که نزد والی عراق، عبدالله بن عمر بن عبدالعزیز فی البداهه به ایراد سخن پرداخت.<ref>پایگاه پژوهه</ref>.  
خط ۵۵: خط ۵۵:


==واصل بنیان‌گذار مکتب معتزله==
==واصل بنیان‌گذار مکتب معتزله==
اعتزال به معنای کناره‌گیری و دوری گزیدن برخی از برخی دیگر است.  
اعتزال به معنای کناره‌گیری و دوری گزیدن برخی از برخی دیگر است.  
در پیدایش معتزله و واصل بن عطا به طور معمول به یک جریان تاریخی خاص اشاره می‌شود؛ همچنان که ذکر شد واصل از شاگردان حسن بصری بود. روزی شخصی وارد درس حسن بصری شد و گفت: ‌ای پیشوای دین! در زمان ما گروهی هستند که مرتکبین گناهان کبیره را کافر می‌دانند و بر این باورند که اگر کسی گناه کبیره‌ای را مرتکب شود از دین اسلام خارج شده و کافر گردیده است. گروهی از خوارج این باور را پذیرفته‌اند. در مقابل گروهی دیگر بر این پندارند که مرتکبین گناه کبیره به ایمان‌شان ضرری وارد نمی‌شود. آنان گناهکاران را امیدوار می‌کنند. آنان عمل را رکنی از ایمان نمی‌دانند و عقیده دارند که هیچ معصیتی به ایمان آسیب نمی‌رساند همانگونه که هیچ طاعتی با وجود کفر نفعی ندارد.
 
مرجئه ابن عقیده را بیان می‌کنند. حال عقیده و نظر شما در این مورد چیست؟
در پیدایش معتزله و واصل بن عطا به طور معمول به یک جریان تاریخی خاص اشاره می‌شود؛ همچنان که ذکر شد واصل از شاگردان [[بصری، حسن|حسن بصری]] بود. روزی شخصی وارد درس [[بصری، حسن|حسن بصری]] شد و گفت: ‌ای پیشوای دین! در زمان ما گروهی هستند که مرتکبین گناهان کبیره را کافر می‌دانند و بر این باورند که اگر کسی گناه کبیره‌ای را مرتکب شود از دین اسلام خارج شده و کافر گردیده است. گروهی از خوارج این باور را پذیرفته‌اند. در مقابل گروهی دیگر بر این پندارند که مرتکبین گناه کبیره به ایمان‌شان ضرری وارد نمی‌شود. آنان گناهکاران را امیدوار می‌کنند. آنان عمل را رکنی از ایمان نمی‌دانند و عقیده دارند که هیچ معصیتی به ایمان آسیب نمی‌رساند همانگونه که هیچ طاعتی با وجود کفر نفعی ندارد.
حسن بصری مرتکب کبیره را منافق خواند، امّا واصل بر این عقیده بود که مرتکب کبیره را نمی‌توان کافر خواند چون او به توحید اقرار کرده و برخی صفات حمیده را نیز داراست، بلکه فاسق است و فسق حد وسط میان ایمان و کفر است و چون در قیامت انسان‌ها یا اهل شقاوتند و یا سعادت، فاسق اگر بدون توبه بمیرد، در دوزخ مخلّد خواهد بود. این نظریه به «منزلة بین المنزلتین» شهرت یافت. واصل بن عطا این را گفت. از جای خود برخواست و در گوشه از مسجد، کنار ستونی برای جمعی از شاگردان حسن بصری به تقریر جواب خود پرداخت.
 
بعد از این جریان، حسن بصری گفت: «اعتزل عنا واصل»؛ واصل از ما کناره گرفت. از این جا بود که واصل بن عطا و اصحابش را معتزله نام نهادند.<ref>پایگاه پژوهه</ref>.   
مرجئه این عقیده را بیان می‌کنند. حال عقیده و نظر شما در این مورد چیست؟
 
[[بصری، حسن|حسن بصری]] مرتکب کبیره را منافق خواند، امّا واصل بر این عقیده بود که مرتکب کبیره را نمی‌توان کافر خواند چون او به توحید اقرار کرده و برخی صفات حمیده را نیز داراست، بلکه فاسق است و فسق حد وسط میان ایمان و کفر است و چون در قیامت انسان‌ها یا اهل شقاوتند و یا سعادت، فاسق اگر بدون توبه بمیرد، در دوزخ مخلّد خواهد بود. این نظریه به «منزلة بین المنزلتین» شهرت یافت. واصل بن عطا این را گفت. از جای خود برخاست و در گوشه از مسجد، کنار ستونی برای جمعی از شاگردان [[بصری، حسن|حسن بصری]] به تقریر جواب خود پرداخت.
 
بعد از این جریان، [[بصری، حسن|حسن بصری]] گفت: «اعتزل عنا واصل»؛ واصل از ما کناره گرفت. از این جا بود که واصل بن عطا و اصحابش را معتزله نام نهادند.<ref>پایگاه پژوهه</ref>.   


==وفات==
==وفات==