پرش به محتوا

تفاسير صوفية غير منشورة: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
}}
}}


'''تفاسیر صوفیة غیر منشورة''' اثر دکتر [[فجاری، مختار|مختار فجاری]]، مجموعه‌ای از سه کتاب است، که دو کتاب اول آن،  تفسیر حلاج و تفسیر جنید از تفاسیر متصوفه و تفسیر صریح قرآن است. و کتاب سوم مفتاح الباب المقفّل لفهم القرآن المنزل تألیف [[حرالی، علی بن احمد|فخرالدین حرالی]] (متوفای 637 یا 638ق) از مفسران صوفی مالکی، که در آن به تنظیم اصول کلی تفسیری پرداخته و این تفسیر ایشان در حکم اصول و قواعد تفسیر قرآن در نزد صوفیه است.
'''تفاسير صوفية غير منشورة،''' اثر دکتر [[فجاری، مختار|مختار فجاری]]، مجموعه‌ای از سه کتاب است، که دو کتاب اول آن،  تفسیر حلاج و تفسیر جنید از تفاسیر متصوفه و تفسیر صریح قرآن است و کتاب سوم مفتاح الباب المقفّل لفهم القرآن المنزل، تألیف [[حرالی، علی بن احمد|فخرالدین حرالی]] (متوفای 637 یا 638ق) از مفسران صوفی مالکی است که در آن به تنظیم اصول کلی تفسیری پرداخته و این تفسیر ایشان در حکم اصول و قواعد تفسیر قرآن در نزد صوفیه است.


از نکات بدیع تفسیر [[حرالی، علی بن احمد|حرالی]] وضع قواعدی نو در فهم قرآن و روش تدبری او ضمن بهره‌مندی از معارف فلسفی، کلامی، فقهی و اخلاقی در تفسیر قرآن می‌باشد. روش تفسیری او چنان است که آیات را به زیبایی کنار هم قرار داده، آنها را با یکدیگر مرتبط ساخته و در این زمینه به نظر می‌رسد آرای بدیعی را ارائه کرده است. وی بیش از هر چیز از ادبیات عرب و عقلیات، یاری جسته و در موارد لزوم از سبب نزول و علوم دیگر نیز در تبیین آیات بهره گرفته است.<ref>ر.ک:  مؤدب، سید رضا؛ محمدعلی ن‍ژاد عمران، روح‌الله؛ مؤدب، مریم سادات؛، ص49</ref>
از نکات بدیع تفسیر [[حرالی، علی بن احمد|حرالی]] وضع قواعدی نو در فهم قرآن و روش تدبری او ضمن بهره‌مندی از معارف فلسفی، کلامی، فقهی و اخلاقی در تفسیر قرآن می‌باشد. روش تفسیری او چنان است که آیات را به‌زیبایی کنار هم قرار داده، آنها را با یکدیگر مرتبط ساخته و در این زمینه به نظر می‌رسد آرای بدیعی را ارائه کرده است. وی بیش از هر چیز از ادبیات عرب و عقلیات، یاری جسته و در موارد لزوم از سبب نزول و علوم دیگر نیز در تبیین آیات بهره گرفته است.<ref>ر.ک:  مؤدب، سید رضا؛ محمدعلی ن‍ژاد عمران، روح‌الله؛ مؤدب، مریم سادات، ص49</ref>


بین دو کتاب اول و کتاب سوم تفاوت صوری وجود دارد، که نقطه شروع ما در این مطالعه مقدماتی خواهد بود.
دو تفسیر اول، در نیمه دوم قرن سوم هجری و تفسیر سوم در قرن ششم شکل گرفت.


اولین جنبه این اختلاف زمانی است. این‌که تفسیر حلاج و جنید هر دو در نیمه دوم قرن سوم هجری شکل گرفتند، کتاب مفتاح الباب القفل در سه قرن بعد از آنها یعنی در قرن ششم شکل گرفت.
دو تفسیر اول در سنت شفاهی و تفسیر توسط یک ذهن مکتوب تمام‌عیار شکل گرفت.
 
جنبه دوم تفاوت مکانی یا جغرافیایی است. حلاج و جنید هر دو متعلق به مشرق (عراق) هستند، در حالی که [[حرالی، علی بن احمد|حرالی]] متعلق به مغرب و به ویژه اندلس است.
 
جنبه سوم  اختلاف جوهری است و در کار جمع‌آوری و تحقیق و متعلق به نوع خطاب است.
 
دو تفسیر اول در سنت شفاهی ایجاد شد و قبل از آنکه نوشتن به‌عنوان یک سیستم خطابی کامل در آید، در صورتی که کتاب مفتاح الباب القفل توسط یک ذهن مکتوب تمام عیار شکل گرفت.


به بیان دیگر دو کتاب اول متونی فرضی هستند، زیرا بعدا نوشته شدند و با همان محدودیتهایی مواجه هستند که گفتارهای شفاهی کهن مانند شعر پیش از اسلام و خطابات و قرآن با آن مواجه هستند، اما وضعیت کتاب مفتاح الباب القفل به دلیل این‌که متن آن فرضی نیست، متفاوت است.<ref>ر.ک: الفجاری، مختار، ص7</ref>
به بیان دیگر دو کتاب اول متونی فرضی هستند، زیرا بعدا نوشته شدند و با همان محدودیتهایی مواجه هستند که گفتارهای شفاهی کهن مانند شعر پیش از اسلام و خطابات و قرآن با آن مواجه هستند، اما وضعیت کتاب مفتاح الباب القفل به دلیل این‌که متن آن فرضی نیست، متفاوت است.<ref>ر.ک: الفجاری، مختار، ص7</ref>
۱٬۴۸۲

ویرایش