۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تحفة الأزهار و زلال الأنهار في نسب أبناء الأئمة الأطهار عليهمصلواتالملكالغفار: تفاوت میان نسخهها
تحفة الأزهار و زلال الأنهار في نسب أبناء الأئمة الأطهار عليهمصلواتالملكالغفار (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۱۵
، ۱۱ ژوئن ۲۰۱۹←گزارش محتوا
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
تحفة الأزهار از مفصلترین آثار در زمینه انساب علویان و دقیقترین آنهاست با ایجاز و شمول است. نویسنده آن علم انساب را از پدرانش به ارث برده است. سپس به تحقیقات میدانی وسیعی در کشورهایی چون ایران و عراق و هند دست زده است. زمان طولانی را در این کشورها توقف کرده و بر پیشینیان این علم و نوشتههای آنها اطلاع یافته است. پسازآن اطلاعات بخشی را که به ذکر ائمه و اشراف از خاندان پیامبر(ص) و ذراری ایشان ممتاز گردیده را خلاصه نمود؛ البته اشاره به مهمترین حوادث تاریخی و قبیلهای و ادبی را فراموش نکرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>. | تحفة الأزهار از مفصلترین آثار در زمینه انساب علویان و دقیقترین آنهاست با ایجاز و شمول است. نویسنده آن علم انساب را از پدرانش به ارث برده است. سپس به تحقیقات میدانی وسیعی در کشورهایی چون ایران و عراق و هند دست زده است. زمان طولانی را در این کشورها توقف کرده و بر پیشینیان این علم و نوشتههای آنها اطلاع یافته است. پسازآن اطلاعات بخشی را که به ذکر ائمه و اشراف از خاندان پیامبر(ص) و ذراری ایشان ممتاز گردیده را خلاصه نمود؛ البته اشاره به مهمترین حوادث تاریخی و قبیلهای و ادبی را فراموش نکرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>. | ||
با تتبع در کتاب تحفة روشن میشود که گرچه مؤلف خود مطالب بسیاری از دانستهها و مشاهدات خود را در این کتاب ثبت کرده و همچنین از منابعی متعدد و از جمله برخی شجرهنامههای سادات بهره گرفته، ولی بنیاد اصلی کتاب بر همان شجره جدش زینالدین علی و سایر کتب خاندانش استوار بوده است<ref>انصاری قمی، حسن، ص62</ref>. | با تتبع در کتاب تحفة روشن میشود که گرچه مؤلف خود مطالب بسیاری از دانستهها و مشاهدات خود را در این کتاب ثبت کرده و همچنین از منابعی متعدد و از جمله برخی شجرهنامههای سادات بهره گرفته، ولی بنیاد اصلی کتاب بر همان شجره جدش زینالدین علی و سایر کتب خاندانش استوار بوده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/5010/62 انصاری قمی، حسن، ص62]</ref>. | ||
از ویژگیهای کتاب این است که مؤلف در شرح احوال امامان(ع) و امامزادگان مشهور و حتی امامان زیدی، به شرح احوال ایشان پرداخته و در این راستا از منابع متعدد حدیثی و تاریخی چون الارشاد شیخ مفید و الحدائق الوردیه محلی بهره گرفته است؛ گرچه در این زمینه گویا بیشتر متکی به زهر الریاض بوده است. بههرحال بر این نکته تأیید میکنیم که اهمیت این کتاب در اینجاست که با توجه به مشجرات موجود در عصر خود توانسته است که در مورد انساب سادات قرون متأخر، اطلاعات قابلتوجهی عرضه کرده و نسب آنان را به گذشتگان ایشان متصل کند. اساساً در باب انساب سادات، این یکی از مسائل اساسی است که بتوانیم صحت مشجرات آنان را از طریق علمی تأیید کنیم، چراکه جدا از یکی دو قرن اول اسلامی که انساب سادات به شکل صحیحی ضبط شده است، در دوره بعد صرفاً وجود مشجرات خانوادگی کارایی ندارد، چراکه بسیاری از زنجیرهای انساب، افرادی ناشناخته و ثبت ناشده هستند و بهعبارتدیگر تأیید و یا تکذیب این مشجرات امکانپذیر نیست. تنها در این میان وجود مشجرات تأیید شده که عموماً محلی بوده و توسط نقبا و نسابههای شهرهای مختلف تأیید میشده است، میتواند ما را با زنجیرههای سادات آشنا کند. ازاینرو نسابهها در کتابهای خود درصدد جمعآوری اطلاعات موجود در این شجرهنامههای تأیید شده و یا اطلاعات موجود در جریدههای انساب شهرهای مختلف که توسط نقبا و زیر نظر آنان توسط نسابههای دانشمند تنظیم میشده است، بودند. البته در این میان، ما بین نسابهها در تأیید و یا عدم تأیید این شجرهنامهها در موارد زیادی اختلافنظر پیش میآمده است؛ اما آنچه مسلم است این است که در دورههای متأخر به دلیل بیتوجهی به منصب نقابت سادات و ضبط اسامی سادات در جریدهها که در قرون اولیه معمول بوده است، در موارد زیادی حلقههای میانی زنجیرههای سادات، ناشناخته هستند و ازاینرو نمیتوان درباره بسیاری از شجرهنامههای موجود اظهارنظر قطعی کرد. کتابهایی مانند تحفة الأزهار به دلیل اشتمال بر برخی از این سلاسل سادات حتی اگر در مواردی تأیید شده نیز نباشند، اهمیت بسیار مییابند، چراکه از محتوای شجرهنامههای سادات در قرون متأخرتر خبر میدهند<ref>همان، ص63-62</ref>. | از ویژگیهای کتاب این است که مؤلف در شرح احوال امامان(ع) و امامزادگان مشهور و حتی امامان زیدی، به شرح احوال ایشان پرداخته و در این راستا از منابع متعدد حدیثی و تاریخی چون الارشاد شیخ مفید و الحدائق الوردیه محلی بهره گرفته است؛ گرچه در این زمینه گویا بیشتر متکی به زهر الریاض بوده است. بههرحال بر این نکته تأیید میکنیم که اهمیت این کتاب در اینجاست که با توجه به مشجرات موجود در عصر خود توانسته است که در مورد انساب سادات قرون متأخر، اطلاعات قابلتوجهی عرضه کرده و نسب آنان را به گذشتگان ایشان متصل کند. اساساً در باب انساب سادات، این یکی از مسائل اساسی است که بتوانیم صحت مشجرات آنان را از طریق علمی تأیید کنیم، چراکه جدا از یکی دو قرن اول اسلامی که انساب سادات به شکل صحیحی ضبط شده است، در دوره بعد صرفاً وجود مشجرات خانوادگی کارایی ندارد، چراکه بسیاری از زنجیرهای انساب، افرادی ناشناخته و ثبت ناشده هستند و بهعبارتدیگر تأیید و یا تکذیب این مشجرات امکانپذیر نیست. تنها در این میان وجود مشجرات تأیید شده که عموماً محلی بوده و توسط نقبا و نسابههای شهرهای مختلف تأیید میشده است، میتواند ما را با زنجیرههای سادات آشنا کند. ازاینرو نسابهها در کتابهای خود درصدد جمعآوری اطلاعات موجود در این شجرهنامههای تأیید شده و یا اطلاعات موجود در جریدههای انساب شهرهای مختلف که توسط نقبا و زیر نظر آنان توسط نسابههای دانشمند تنظیم میشده است، بودند. البته در این میان، ما بین نسابهها در تأیید و یا عدم تأیید این شجرهنامهها در موارد زیادی اختلافنظر پیش میآمده است؛ اما آنچه مسلم است این است که در دورههای متأخر به دلیل بیتوجهی به منصب نقابت سادات و ضبط اسامی سادات در جریدهها که در قرون اولیه معمول بوده است، در موارد زیادی حلقههای میانی زنجیرههای سادات، ناشناخته هستند و ازاینرو نمیتوان درباره بسیاری از شجرهنامههای موجود اظهارنظر قطعی کرد. کتابهایی مانند تحفة الأزهار به دلیل اشتمال بر برخی از این سلاسل سادات حتی اگر در مواردی تأیید شده نیز نباشند، اهمیت بسیار مییابند، چراکه از محتوای شجرهنامههای سادات در قرون متأخرتر خبر میدهند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/5010/62 همان، ص63-62]</ref>. | ||
از ویژگیهایی که این اثر را از دیگر آثار متمایز میکند دقت و التزامی است که سبب شده نویسنده بین علویان تمام نواحی زمین ارتباط برقرار کند و تاریخ آنها را نوشته و ریشهها و انسابی که به دلایل مختلف در سرزمینهای جدید پراکنده شدهاند را وصل کند. علاوه اینکه مراحل تاریخی طولانی را که از قرن اول هجری تا اواخر قرن یازدهم ادامه مییابد تا زمان وفاتش ادامه داده و استمرار بخشیده است؛ هرچند نسخ خطی این اثر منبعی برای تراث عربی بوده لکن کسی متصدی برای چاپ این اثر نشده است، بنابراین نشر این کتاب ارزشمند سهم خوبی در احیاء تراث اسلامی اصیل خواهد داشت<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10-9</ref>. | از ویژگیهایی که این اثر را از دیگر آثار متمایز میکند دقت و التزامی است که سبب شده نویسنده بین علویان تمام نواحی زمین ارتباط برقرار کند و تاریخ آنها را نوشته و ریشهها و انسابی که به دلایل مختلف در سرزمینهای جدید پراکنده شدهاند را وصل کند. علاوه اینکه مراحل تاریخی طولانی را که از قرن اول هجری تا اواخر قرن یازدهم ادامه مییابد تا زمان وفاتش ادامه داده و استمرار بخشیده است؛ هرچند نسخ خطی این اثر منبعی برای تراث عربی بوده لکن کسی متصدی برای چاپ این اثر نشده است، بنابراین نشر این کتاب ارزشمند سهم خوبی در احیاء تراث اسلامی اصیل خواهد داشت<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10-9</ref>. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
آخرین باب کتاب نیز به امام زمان(عج) اختصاص یافته و در دو فصل شرححال مختصر والده آنحضرت و سپس مولد امام ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص 501-495</ref>. | آخرین باب کتاب نیز به امام زمان(عج) اختصاص یافته و در دو فصل شرححال مختصر والده آنحضرت و سپس مولد امام ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص 501-495</ref>. | ||
تحفة الأزهار البته به همه علویان نپرداخته بلکه نویسنده همت خود را در نسبشناسی نسل امامین همامین حسنین(ع) قرار داده و در میان نسل امام حسین(ع) نیز تکیه خود را بر فرزندان و فرزندزادگان امامان دوازدهگانه(ع) قرار داده است<ref>انصاری قمی، حسن، ص63</ref>. | تحفة الأزهار البته به همه علویان نپرداخته بلکه نویسنده همت خود را در نسبشناسی نسل امامین همامین حسنین(ع) قرار داده و در میان نسل امام حسین(ع) نیز تکیه خود را بر فرزندان و فرزندزادگان امامان دوازدهگانه(ع) قرار داده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/5010/63 انصاری قمی، حسن، ص63]</ref>. | ||
کتاب تحفة الأزهار مانند هر کتاب نسب دیگری، بخشی مهم و ارزشمند از تاریخ اسلامی ما را روشن میکند، چراکه علویان و طالبیان چنانکه میدانیم در سرنوشت سیاسی و اجتماعی و دینی و علمی مسلمانان نقش مهم و بسزایی داشتهاند و ازاینرو کتابهای نسب را میتوان بهعنوان نمونهای از تاریخنگاری اسلامی به شمار آورد و بدان اهمیت داد. از اطلاعات مهم این کتاب، اطلاعات بسیاری است که در باب علمای شیعه هند و مدینه در قرون دهم و یازدهم قمری به دست میدهد که حائز اهمیت بسیار است. | کتاب تحفة الأزهار مانند هر کتاب نسب دیگری، بخشی مهم و ارزشمند از تاریخ اسلامی ما را روشن میکند، چراکه علویان و طالبیان چنانکه میدانیم در سرنوشت سیاسی و اجتماعی و دینی و علمی مسلمانان نقش مهم و بسزایی داشتهاند و ازاینرو کتابهای نسب را میتوان بهعنوان نمونهای از تاریخنگاری اسلامی به شمار آورد و بدان اهمیت داد. از اطلاعات مهم این کتاب، اطلاعات بسیاری است که در باب علمای شیعه هند و مدینه در قرون دهم و یازدهم قمری به دست میدهد که حائز اهمیت بسیار است. | ||
نیز در باب روابط فرنگی میان علمای مدینه و علمای دوره صفویه ایران اطلاعات خوبی ارائه میدهد؛ بخصوص به مناسبت بحث مفصلی که در رابطه با خاندان شدقم به میان آورده است، ارتباط سهگانهای میان علمای هند، مدینه و ایران عصر صفوی ایجاد کرده است. از دیگر اطلاعات بسیار ارزشمند این کتاب این موارد است: اطلاعات بسیار در باب دوره صفویه و عالمان و سادات و شیخالاسلامهای صفوی اطلاعات قابلتوجه درباره مشعشعیان؛ امامان زیدی یمن؛ امرای مکه و مدینه؛ دولت عثمانی؛ ادارسه مغرب و سلاطین نظامشاهی دکن و... <ref>همان</ref>. | نیز در باب روابط فرنگی میان علمای مدینه و علمای دوره صفویه ایران اطلاعات خوبی ارائه میدهد؛ بخصوص به مناسبت بحث مفصلی که در رابطه با خاندان شدقم به میان آورده است، ارتباط سهگانهای میان علمای هند، مدینه و ایران عصر صفوی ایجاد کرده است. از دیگر اطلاعات بسیار ارزشمند این کتاب این موارد است: اطلاعات بسیار در باب دوره صفویه و عالمان و سادات و شیخالاسلامهای صفوی اطلاعات قابلتوجه درباره مشعشعیان؛ امامان زیدی یمن؛ امرای مکه و مدینه؛ دولت عثمانی؛ ادارسه مغرب و سلاطین نظامشاهی دکن و... <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/5010/63 همان]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||