منجد، صلاح‌الدین
| نام | منجد، صلاح‌الدین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | صلاح‌الدین المنجد |
| نام پدر | شيخ عبدالله منجد |
| متولد | 1334ق |
| محل تولد | دمشق |
| رحلت | 19 ژانويه سال 2010م |
| اساتید | |
| برخی آثار | الائمة الإثنا عشر
معجم المؤرخین الدمشقیین و آثارهم المخطوطة و المطبوعة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02240AUTHORCODE |
صلاح‌الدين منجد (1334-1431ق)، محقق، نویسنده، از اهالی دمشق، لغت‌شناس معاصر. ملقب به «سندباد المخطوطات» یا «أبو المخطوطات العربية»
ولادت
ایشان در سال 1920م در دمشق متولد شد. او فرزند شيخ عبدالله منجد شيخ القراء دمشق بود.
تحصیلات
او تحصيلات آکادميک خود را در رشته حقوق گذراند. منجد در دانشگاه سوربن فرانسه تحصيل کرد و دکترايش را با رساله نظام سياسى اسلام از آنجا گرفت. در دانشگاه فرانکفورت و مدتى را در دانشگاه پرينستون به عنوان استاد مدعو گذراند و پس از آن مقيم لبنان شد و آثار بسيارى را آنجا نوشت و تصحيح کرد و خود منتشر نمود. اما پس از ناآرامى‌هاى جنگ در لبنان، در جده رحل اقامت افکند و پايان عمرش در حجاز سپرى شد.
منجد با تلاش مداوم در مطالعه علوم مختلفى چون تاريخ، ادبيات و سياست، نامش در آغاز جوانى در کنار بزرگان پژوهش‌هاى فرهنگى نشست و در دوره‌هاى بعد با کسب تجربه و تحقيق بيشتر در متون، از ناموران عرصه پژوهش در متون کهن و نسخ خطى اسلامى و تاريخ کتاب و کتابت شد و کارهاى ارزشمند بسيارى را در اين موضوعات نگاشت که شمار آن‌ها بيش از يکصد و پنجاه اثر است. با سفرهاى بسيارى که در آن‌ها به مخطوطات اسلامى اهتمام مى‌ورزيد و فهارس کوچک و بزرگ زيادى که از مجموعه‌هاى خطى نگاشت و در زمينه‌هاى پژوهشى خود در دانشگاه‌هاى مختلف دنيا سخنرانى کرد و از جمله به مسکو، کمبريج، توبينگن، مونيخ، پاريس و در ايران به تهران، مشهد و شيراز و در کراچى، دهلى، استانبول، بغداد و شهرهاى اسلامى ديگر سفرهاى علمیکرد، از او با عنوان «سندباد المخطوطات» یا أبو المخطوطات العربية ياد می‌کردند.
آثار
نمونه فهرست‌نگارى نسخ خطى او فهرست مخطوطات عربى کتابخانه کنگره در واشنگتن است و از جمله آثار معجمى او، معجم ما ألف عن رسول‌الله(ص)، معجم النساء، أعلام التاريخ و الجغرافيا عند العرب و کتاب معجم الخطاطين و النساخين فى الإسلام و نمونه تصحيحش، العبر فى خبر من غبر ذهبى و أمراء دمشق فى الإسلام صفدى، جلد اول تاريخ دمشق ابن عساکر، أدب الغرباء ابوالفرج، برخى رسائل جاحظ و مصنفات ابن ابى‌الدنيا و الأئمة الاثنی‌عشر ابن طولون است و تصحيح کتاب رسل الملوک و من يصلح للرسالة و السفارة ابن فراء که جايزه بهترين تحقيق متون کهن را از مجمع العلمى العربى دمشق گرفت.
پژوهش‌هاى تاريخى منجد تيزبينانه‌اند که از جمله آن‌ها، دراسة عن الخلفاء الأمويين، دمشق عند الرحالين و کتاب المشرق فى نظر المغاربة مى‌باشد و آقاى آصف فکرت رساله ياقوت مستعصمى او را به فارسى برگرداند و در سال 1370ش در مشهد منتشر کرد. پژوهشى هم که در تاريخ خط خصوصاً در ادوار اوليه آن در جوامع عربى در دراسات عن الخط العربى دارد، بسيار پرمغز است. منجد دو کار مجزا يکى در اصول فهرست‌نگارى نسخ خطى و ديگرى در روش تحقيق و تصحيح متون نيز تأليف کرد و در معهد المخطوطات قاهره- که زمانى مديريت آن را نيز بر عهده داشت- منتشر شد.
چنان‌که از فهرست آثارش نيز هويداست به تاريخ و ميراث علمى دمشق اهتمام داشت و دوست و شاگرد نزديک محمد کردعلى، نویسنده مشهور بنيانگذار المعهد العلمى العربى بود. البته برخورد غير علمى محمد کردعلى در آثارش نسبت به آثار شيعى، در کارهاى منجد ديده نمى‌شود و منجد پژوهشگرى بود که چندان در انديشه معادلات مذهبى نبود. از اساتيد ديگرش شيخ محمد بهجة البيطار بود و خليل مردم بيک شاعر مشهور.
وفات
کهولت سن و فراموشى در پايان زندگانیش او را به گوشه خانه و تنها ميان فرزندانش کشاند. وى در سن نود سالگى روز نوزدهم ژانويه سال 2010م در رياض از دنيا رفت. درگذشت منجد در رسه‌گانه‌ها انعکاسى را که انتظار مى‌رفت نداشت. حتى ده روز پس از درگذشتش خبرى از او در رسه‌گانه‌هاى عربى جز يک مورد بسيار کوچک در يک روزنامه در رياض که خبر برگزارى مراسم زنانه و مردانه را داده بود چيز ديگرى يافت نمى‌شد.