کتیب معجزات (در فضایل و مناقب معصومین علیهم‌السلام)
| کتیب معجزات (در فضایل و مناقب معصومین - علیهم‌السلام) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حیرتی تونی، تقی‌الدین محمد (نويسنده)
رحیم پور، مهدی (محقق) بیگباباپور، یوسف (مصحح) |
| ناشر | مجلس شورای اسلامی. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1394ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-220-8 |
| موضوع | چهارده معصوم - شعر=شعر فارسي - قرن 9=شعر مذهبي -قرن 9 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP36/6/ح92ك |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتیب معجزات (در فضایل و مناقب معصومین(ع))، سروده تقی‌الدین محمد حیرتی (درگذشته 961ق) و منظومه‌ای است در بحر هزج که طبق شمارش خود شاعر، 20800 بیت بوده و با تحقیق و مقدمه مهدی رحیم‌پور و تصحیح یوسف بیگباباپور، منتشر شده است.
حیرتی این منظومه را در سال 953ق، یعنی هشت سال قبل از درگذشتش، به اتمام رسانده است. وزن این مثنوی، برخلاف غالب منظومه‌های دینی آن دوره که عمدتا در بحر متقارب سروده می‌شد، در بحر هزج مسدس مقصور/ محذوف (مفاعیلن، مفاعیلن، مفاعیل/ فعولن) است. وی برای توجیه استفاده‌اش از این وزن برای کتیب معجزات، گفته است:
| نمود آن خسرو شیرین‌عبارت | به بحر خسرو و شیرین اشارت | |
| خداوندا که این نظم چو گوهر | نمی‌آید برون از بحر دیگر[۱] |
این کتاب، منظومه‌ای است که عینا از روی یک متن شیعی که به نثر است، به نظم کشیده شده و حیرتی به‌خاطر نظم آن، به هیچ منبع دیگری، مراجعه نکرده است. این متن شیعی، عبارت است از «بهجة المباهج في تلخيص مباهج المهج في مناهج الحجج» اثر حسن بن حسین شیعی سبزواری (متوفی 795ق)، از علما و نویسندگان شیعی که آن‌هم همچنان‌که از نامش پیداست، خلاصه‌ای است از «مباهج المهج في مناهج الحجج» قطب‌الدین کیدری (زنده در 610ق)[۲].
برخی از این اثر، تحت عنوان «شاهنامه حیرتی» یاد کرده‌اند، اما بهترین عنوان برای این منظومه، همان «کتیب معجزات» است و شاهنامه حیرتی، عنوان دقیق و صحیحی برای این منظومه بلند دینی نیست. برخی قسمت‌ها نظیر گزارش به شهادت رسیدن حضرت علی(ع) یا امام حسین(ع)، به سبک «مقتل‌نویسی» است. شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع، این است که حیرتی تحت هیچ شرایطی نخواسته از متن «بهجة المباهج» عدول کند و گویا قصد داشته آن متن را بی‌هیچ کم‌وکاستی به نظم بکشد. ازآنجاکه متن «بهجة المباهج» دارای محتوای دینی و تاریخی همراه با روایت‌های بعضا ساختگی و مجعول است، لذا همین مسئله عینا به کتیب معجزات نیز وارد شده و آن را تبدیل به منظومه‌ای تاریخی با گرایش مذهبی کرده است و نبود اصالت در برخی روایت‌ها، حتی محتوای تاریخی و دینی آن را مخدوش کرده است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.