تاریخ تعلیم و تربیت در اسلام، قرن 1-6 هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' الدین' به 'الدین'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' الدین' به 'الدین')
خط ۵۶: خط ۵۶:
5-مدارس عالى: مدرسه و مدرسه‌سازى، بیشتر زادۀ تعصبات مذهبى اهل سنت است چهار فرقۀ حنبلى، مالکى، حنفى و شافعى، براى حمایت از دیدگاههاى خود مدرسه بنا مى‌کردند. این مدارس بیشتر به دست دولت‌مردان سامان مى‌گرفت و از سوى آنها حمایت مى‌شد. دربارۀ تعیین نخستین مدرسه، همداستانى نیست؛ اما امروزه پذیرفته شده است که دست‌کم یکصد سال پیش از نظام الملک و مدارس نظامیه‌اش، در جهان اسلام مدرسه عالى وجود داشته است، با این همه باید پذیرفت که در زمان نظام الملک است که دولت رسما متولى مدارس شد و آنها را با هدفهاى مذهبى و سیاسى خود همسو کرد و تحولى زیرساختى در اداره و امکانات مدارس رخ داد. چنین مى‌نماید که نظامیه‌سازى از نیشابور آغاز شد و با ساخت نظامیۀ 60 هزار دینارى بغداد، به اوج رسید. در آن روزگار مدارس نظامیه چنان گسترش یافت که در دورافتاده‌ترین سرزمینهاى اسلامى هم مى‌شد از آنها اثرى یافت.  
5-مدارس عالى: مدرسه و مدرسه‌سازى، بیشتر زادۀ تعصبات مذهبى اهل سنت است چهار فرقۀ حنبلى، مالکى، حنفى و شافعى، براى حمایت از دیدگاههاى خود مدرسه بنا مى‌کردند. این مدارس بیشتر به دست دولت‌مردان سامان مى‌گرفت و از سوى آنها حمایت مى‌شد. دربارۀ تعیین نخستین مدرسه، همداستانى نیست؛ اما امروزه پذیرفته شده است که دست‌کم یکصد سال پیش از نظام الملک و مدارس نظامیه‌اش، در جهان اسلام مدرسه عالى وجود داشته است، با این همه باید پذیرفت که در زمان نظام الملک است که دولت رسما متولى مدارس شد و آنها را با هدفهاى مذهبى و سیاسى خود همسو کرد و تحولى زیرساختى در اداره و امکانات مدارس رخ داد. چنین مى‌نماید که نظامیه‌سازى از نیشابور آغاز شد و با ساخت نظامیۀ 60 هزار دینارى بغداد، به اوج رسید. در آن روزگار مدارس نظامیه چنان گسترش یافت که در دورافتاده‌ترین سرزمینهاى اسلامى هم مى‌شد از آنها اثرى یافت.  


نهضت مدرسه‌سازى پس از نظام الملک پى گرفته شد، بگونه‌اى که در قرن هفتم هجرى در سراسر جهان اسلام مدرسه وجود داشت. صلاح الدّین ایوبى، نور الدین زنگى و مستنصر خلیفه عباسى، از جمله کسانى بودند که به رقابت با نظامیه‌ها برخاستند و ایوبیه و نوریه و مستنصریه ساختند.  
نهضت مدرسه‌سازى پس از نظام الملک پى گرفته شد، بگونه‌اى که در قرن هفتم هجرى در سراسر جهان اسلام مدرسه وجود داشت. صلاح الدّین ایوبى، نورالدین زنگى و مستنصر خلیفه عباسى، از جمله کسانى بودند که به رقابت با نظامیه‌ها برخاستند و ایوبیه و نوریه و مستنصریه ساختند.  


6-کتابخانه‌ها، مراکز آموزشى: با گردآورى کتاب از جاى‌جاى جهان اسلام به دستور خلفا و گاه به خواست شخصى علاقه‌مندان کتاب، نخستین شالوده‌هاى کتابخانه‌ها نهاده شد و در اندک‌زمانى کتابخانه‌‌هایى بزرگ و مجهز پاگرفت. در کتابخانه، وراقى، نسخه‌نویسى، مرمت کتاب، سالن مطالعه و آرامشگاه وجود داشت. کتابداران از مردان فاضل و گاه دانشمند روزگار خود بودند. کتابها براساس موضوع دسته‌بندى و در قفسه‌‌هایى نگاهدارى مى‌شدند. کتاب براى زمانى معین و در برابر ودیعه امانت داده مى‌شد. هر کتابخانه داراى فهرستى بود و فهرست‌نویسى از مشاغل مهم به‌شمار مى‌رفت و به هرکسى واگذار نمى‌شد. کتابخانه داراى رئیس(خازن)، مترجم، ناسخ، خطاط‍‌، جلدساز و کتابدار(مناول)بود.  
6-کتابخانه‌ها، مراکز آموزشى: با گردآورى کتاب از جاى‌جاى جهان اسلام به دستور خلفا و گاه به خواست شخصى علاقه‌مندان کتاب، نخستین شالوده‌هاى کتابخانه‌ها نهاده شد و در اندک‌زمانى کتابخانه‌‌هایى بزرگ و مجهز پاگرفت. در کتابخانه، وراقى، نسخه‌نویسى، مرمت کتاب، سالن مطالعه و آرامشگاه وجود داشت. کتابداران از مردان فاضل و گاه دانشمند روزگار خود بودند. کتابها براساس موضوع دسته‌بندى و در قفسه‌‌هایى نگاهدارى مى‌شدند. کتاب براى زمانى معین و در برابر ودیعه امانت داده مى‌شد. هر کتابخانه داراى فهرستى بود و فهرست‌نویسى از مشاغل مهم به‌شمار مى‌رفت و به هرکسى واگذار نمى‌شد. کتابخانه داراى رئیس(خازن)، مترجم، ناسخ، خطاط‍‌، جلدساز و کتابدار(مناول)بود.