معالي السبطين في أحوال الحسن و الحسين صلواتاللهوسلامهعليهما
معالي السبطين في أحوال الحسن و الحسين صلواتاللهوسلامهعليهما، به زبان عربی، تألیف محمدمهدی حائری مازندرانی (۱۳۰۲-۱۳۸۵ق)، از خطیبان شیعه در کربلا، درباره زندگی دو سبط رسول خدا(ص)، امام حسن و امام حسین(ع) است.
| معالي السبطين في أحوال الحسن و الحسين صلوات الله و سلامه عليهما | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حائری مازندرانی، مهدی (نويسنده) |
| ناشر | الشريف الرضي |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1367ش - 1409ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | حسن بن علی(ع)، امام دوم، 3 - 50ق. - سرگذشتنامه - حسین بن علی(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. -- سرگذشتنامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 6م2ح 40 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
حائری در مقدمه کوتاه خود یادآور میشود که بعد از چاپ کتاب الكوكب الدري درباره زندگی پیامبر(ص)، حضرت امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) و کتاب شجرة الطوبی، قصد کرده است درباره احوال دو امام همام(ع)، امام حسن و امام حسین(ع) نیز تألیفی داشته باشد[۱].
روش و محتوا
این کتاب در دو جزء و یک مجلد تدوین شده است. نویسنده، جزء اول کتاب را به شرح حال امام حسن(ع) در دوازده مجلس و یک بخش پایانی، اختصاص داده است. مطالب مجالس را به ولادت تا یایان شهادت حضرت مخصوص کرده و صفات، کرامات، سجایای اخلاقی، اصحاب، صلح با معاویه و وصیت آن حضرت را بازگو کرده است. در بخش پایانی نیز به مصائب حضرت اشاره دارد.
وی جزء دوم کتاب را به امام حسین(ع) اختصاص داده است و آن را در فصول متعدد که هرکدام مشتمل بر مجالس مختلف (بلکه هر مجلسی مشتمل بر چندین مجلس) میباشد، تنظیم کرده است [۲].
فصل اول آن را درباه ولادت، فضایل، مناقب و کرامات حضرت در شش مجلس برگزار کرده است [۳] و در بقیه فصلها، درباره واقعه کربلا و حوادث آن تا اسارت اهل بیت امام(ع)، بازگشت آنان به مدینه، انتقام مختار و قبر حضرت، بحث کرده است.
حائری مازندرانی با بیانی شیوا، مطالب را با شعر و داستان درآمیخته و محتوای آن را مناسب با مجالس روضهخوانی عرضه کرده است.
وی در مورد زندگی امام حسین(ع) تلاش کرده مطالب تاریخی، حدیثی و... را بهگونهای نقل کند تا زمینه مناسبی را برای گزارش مقتل و وقایع عاشورا فراهم آورد.
اهمیت کتاب
در مجموع میتوان گفت: "معالي السبطين، کتابی است کامل و جامع برای خطیبان منبر امام حسین(ع) و همچون سرچشمه صاف و زلالی است برای مداحان و ذاکران ابیعبدالله(ع) [۴].
منابع کتاب
"مؤلف خود را حتی ملزم به این نمیداند که سخنانش را از کتاب ها نقل کند و یا منبع و مأخذ حرفش را اگرچه با اشارتی مختصر، یادآوری کند... و مواردی که مآخذ و منابع خود را نام میبرد، بیشتر از کتابهای نامعتبر و غیر مستند است که در این میان، بیشترین سهم را أسرار الشهادة دربندی و منتخب طریحی و بحار الأنوار دارند. افزون بر این سه کتاب، مآخذ دیگرش نیز در سطح آنها و یا حتی کمتر از آنها دیده میشوند؛ مانند: روضَة الشهداء کاشفی، نور العين، معدن البكاء، تظلم الزهراء، إيقاد القلوب، منتخب التواريخ، كامل التواريخ، كشکول بحرانی، روضة الصفا، رياض الشهادة، مدينة المعاجز، عوالم العلوم، مقتل ابومخنف، ناسخ التواريخ، أنوار الهداية، التبر المذاب و مهيج الأحزان نیز استفاده کرده است.
وی همچنین گاهی از مناقب، الإرشاد، الأمالي، عدة الشهور، کبریت احمر، خصائص الحسینیه، نفس المهموم و سفينة البحار نقل کرده است [۵].
قاضی طباطبایی مینویسد: "به نقلیات کتاب معالي السبطين از هر جهت چندان اعتماد نیست، مگر اینکه مدارک و مصادر نقلیات خودش را نشان داده و ذکر کند و از کتبی نیست که آن را بتوان مدرک نقل قرار داد. با مؤلف آن مرحوم آقای حاج شیخ مهدی مازندرانی آشنایی و مکاتبه داشتم و در کتاب نامبردهاش صحیح و ضعیف را بههم آمیخته و بر ناظر بر کتابش لازم است که دقت کند و صحیح را از سقیم در آن کتاب تشخیص دهد" [۶].
ترجمه کتاب
- مرتضی فهیم کرمانی، بخش مربوط به امام حسین(ع) را ترجمه کرده است که توسط انتشارات صحیفه خرد در سال 1391 به چاپ دوم خود رسید.
- رضا کوشاری، ترجمه کامل آن را در سال 1389، توسط انتشارات تهذیب قم، ارائه داده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- آلاندوزلی، محمد، «کتابشناسی توصیفی - انتقادی پیرامون تحریفهای عاشورا»، آینه پژوهش، آذر و اسفند 1381- شماره 77 و 78.
- قاضی طباطبایی، محمدعلی، «تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع)»، ایران، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، چاپ اول، 1383.
- کوشاری، رضا، «معالي السبطين؛ درباره زندگی و مصائب امام حسن مجتبی(ع) و اباعبدالله الحسین(ع)»، ایران - قم، انتشارات تهذیب، چاپ اول، 1389.