مجموعه مقالات (۲): برگزیده مقالات سومین اجلاس دوسالانه بررسی ابعاد وجودی حضرت مهدی
| مجموعه مقالات (۲): برگزیده مقالات سومین اجلاس دوسالانه بررسی ابعاد وجودی حضرت مهدی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کمیته‌ی علمی اجلاس دوسالانه بررسی ابعاد وجودی حضرت مهدی(عج) (تدوين) جمعی از نویسندگان (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | بررسی نظریه‌های نجات و مبانی مهدویت: مجموعه مقالات برگزیده مقالات سومین اجلاس دو سالانه... برگزیده مقالات سومین اجلاس دوسالانه بررسی ابعاد وجودی حضرت مهدی(عج)، شعبان المعظم 1421 ق آبان 1379 ه. ش |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامی، معاونت پژوهش، دبيرخانه دائمی اجلاس دوسالانه بررسی ابعاد وجودی حضرت مهدی(عج) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1381 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - مقاله‌ها و خطابه‌ها
محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - کنگرهها مهدویت - مقاله‌ها و خطابه‌ها مهدویت - کنگرهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 224/4 /الف3م3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بررسى نظريه‌هاى نجات و مبانى مهدویت، برگزيده مقالاتى به زبان فارسى است در نقد و بررسى نظريه‌هاى نجات و تبين مبانى مهدویت كه جهت ارائه به سومين اجلاس دوسالانه بررسى ابعاد وجودى حضرت مهدى(عج) در آبان ماه 1379ش در تهران، در سال 1381ش، نگاشته شده است.
انگيزه تدوين، معرفى برخى آثار نوشته شده در زمينه مهدویت است.
ساختار
كتاب، با بيانيه دبيرخانه اجلاس آغاز و مقالات، در دو جلد و هر جلد در دو بخش، ارائه شده است.
نويسندگان مقالات، كوشيده‌اند در موضوعات اصلى: «اديان (شامل مبانى مهدویت در اسلام، موعود آخرالزمان در اديان مختلف و نظريه‌هاى نجات) و مكاتب و ديدگاه‌ها (شامل بررسى‌هايى در آرمان شهر دينى و آرمان شهر فارابى، پايان تاريخ و زندگى بشرى و...)، ضمن تحقيق در خصوص عنصر نجات و مسائل مرتبط به مهدویت، به تحليل و كنكاش بپردازند.
اكثر مقالات، از سه بخش مقدمه، متن و نتيجه‌گيرى تشكيل شده‌اند.
در ابتداى هر مقاله، فهرست موضوعات آن و در پايان، فهرست منابع و مآخذ نویسنده ذكر شده است.
گزارش محتوا
در بيانيه اجلاس، قيام براى تفكر و بررسى ابعاد وجودى حضرت، ضرورى خوانده شده و به اين نكته اشاره شده است كه غفلت از حضور و نظارت آن حضرت در عرصه برنامه‌ريزى، قانون گذارى و اجرا، خساراتى جبران ناپذير درپى خواهد داشت.
جلد اول، بخش نخست، مقاله اول، اثر ابراهيم آوديچ، انقلاب جهانى امام مهدى(عج) را مورد بررسى قرار داده است.
نویسنده معتقد است، امروزه نمى‌توان حتى يك دين يا فرقه‌اى را يافت كه در انتظار مجدّد دينى و منجى خود نباشد. پيروان همه اديان جهان اعتقاد دارند روزگارى مى‌آيد كه جهان پر از فساد، انحراف اخلاقى و بحران خواهد شد و منجى‌اى با قدرت الهى مى‌آيد تا بر ماديگرى پيروز شود.
نویسنده تأكيد دارد كه امام مهدى(عج)، محدود به مسلمانان نبوده، بلكه رهايى‌بخش و منجى همه انسان‌هايى است كه به خدا ايمان دارند؛ پيروزى او، پيروزى نهايى تمام پيامبران الهى و عدالت خواهان زمين بوده و تمامى اديان آسمانى را در بهترين پرتو و تحت عنوان واحد اسلام، تحقق خواهد بخشيد.
دوم، اثر سيد حجت كشفى، حكومت مهدى(عج) در انديشه سياسى سيد جعفر كشفى دارابى را بررسى كرده است.
كشفى در دو كتاب «ميزان الملوك» و «تحفه الملوك» درباره نوع حكومتى كه در زمان غيبت صلاحيت اداره جامعه را داراست و به مبحث ولايت فقيه مربوط مى‌شود، به طور مبسوط بحث كرده است. در اين دو اثر، تحليل جامعى از نظريه‌هاى كشفى در موضوع حكومت در عصر غيبت ارائه شده است. آن چه در اين مقاله، مورد نظر نویسنده است، نقل ديدگاه‌هاى كشفى درباره دو نوع حكومت الهى در آغاز و پايان عصر رسالت و امامت و كندوكاو در چگونگى عصر امامت است.
جهان آرمانى اديان در سوم، اثر رينان ارون رونگساى، به تصوير كشيده شده و در پايان چنين نتيجه‌گيرى شده است كه حقيقت حضرت مهدى(عج) از سوى بسيارى از مكاتب پذيرفته شده و تمامى اهل‌بيت پيامبر(ص) بر آن صحه نهاده‌اند.
به باور نویسنده، آن حضرت، انسان كامل است و در آينده ظهور كرده و حكومت اسلامى را در سراسر جهان مستقر خواهد نمود و با هر گونه خودكامگى به مبارزه خواهد پرداخت و از سوى پيروان اديان يارى خواهد شد.
وى معتقد است، بحران‌هاى سياسى خاورميانه، مخصوصاً سلطه اسرائيل بر فلسطين، مبارزه‌اى بين دو طرز فكر و باور متفاوت است كه با ظهور مهدى موعود(عج) زمينه‌هاى پيروزى حق بر باطل در سراسر عالم فراهم خواهد آمد.
در چهارم، اثر مهدى رستم‌نژاد، به سيماى حضرت مهدى(عج) از منظر صحاح سته نگريسته شده است.
بشارت عالم‌گير شدن اسلام و برچيده شدن بساط ظلم و ستم، در سراسر گيتى، چيزى است كه قرآن با صراحت آن را در چند مورد بيان كرده و طبق روايت‌هاى بسيار زياد، اين وعده با ظهور حضرت مهدى(عج) تحقق مى‌يابد.
به باور نویسنده، روايت‌هاى مربوط به قيام آن حضرت، چنان است كه هيچ محقق اسلامى، با هر گرايش و مذهبى كه باشد، نمى‌تواند تواتر آن را انكار كرده و حتى افراطى‌ترين فرقه‌ها؛ چون وهابيت، احاديث مربوط به ظهور ايشان را پذيرفته و بر آن صحه گذاشته‌اند. نویسنده سعى دارد تا بخش كوچكى از صدها روايتى كه تنها در صحاح سته اهل سنت، در مورد حضرت مهدى(عج) وارد شده را به تصوير بكشد.
سعى ميرصادق سيدنژاد در پنجم، بر آن است تا مسأله غيبت منجى موعود، علل و آثار آن از ميان كلمات و رهنمودهاى اميرالمؤمنين(ع) به نحو اختصار مورد بررسى قرار گيرد.
وى معتقد است آن حضرت، در سه مرحله، مسأله غيبت حضرت مهدى(عج) را با زمينه‌سارى حساب شده و منسجمى مطرح كرده است:
1- تصريح به ضرورت وجود حجت الهى در روى زمين، بلكه كل نظام عالم هستى.
2- معرفى آخرين حجت الهى و در ضمن آن، بيان اصل مسأله غيبت آن حضرت.
3- اشار به طولانى بودن غيبت امام عصر(عج) و مشكلات و گرفتارى‌هاى آن.
ششم تا نهم، اثر معروف عبدالمجيد، سيد مجتبى آقايى، على اسلامى و محمد هادى معرفت، منجى آخرالزمان، موعود منتظر، مهدویت نزد اهل سنت و حضرت مهدى(عج) در كتاب و سنت را بررسى كرده‌اند.
دهم، اثر ابراهيم رمضانيان، در دو بخش، فلسفه و آثار غيبت در روايات را مورد مطالعه قرار داده است.
نویسنده با استفاده از روايات، شش دليل براى غيبت برشمرده است: خوف و ترس، فرار از بيعت، تطابق با ساير پيامبران، اتمام نقمت بر كافران، امتحان و آزمايش مردم و رشد عقل‌ها.
يازدهم، اثر اوصاف احسن، دربرگيرنده شمايلى كلى از مسائل مطرح شده در هندوييسم مى‌باشد كه نگاهى نيز به مسأله رستگارى افكنده است.
مقاله از يك تفسير كلى در مورد هندوييسم آغاز شده و به اثبات رواج نادرست اين مكتب پرداخته و با جهان‌پژوهى، ريشه و معنانى لغت هندو را دنبال كرده است.
در ادامه، مسائلى؛ چون: سيستم روحى، مفهوم آموزش و حقوق زن بررسى شده و نویسنده با نگاهى عميق و موشكافانه، بدين مسأله پرداخته است كه «تصويرى كه در برگيرنده اسطوره‌اى به نام هندوييسم مى‌باشد، محتاج افشا شدن و برملايى است».
همچنين اين مقاله، تأملى دارد بر اين موضوع كه رستگارى هرگز درون هندو نمى‌تواند به صورت يك مذهب ملى تبلور يابد.
در بخش دوم، مقاله اول، بهروز رشيدى، به بررسى ديدگاه‌هاى برخى فلاسفه تاريخ اخير غرب؛ از جمله اشپلينگر، فوكوياما، هانتيگتون و... پرداخته است.
نویسنده در پى اثبات آن است كه در فلسفه تاريخ غرب، دو ديدگاه متفاوت مطرح شده و در جواب اين سؤال كه «آيا تاريخ داراى غايت و هدف است يا مجموعه‌اى از وقايع و تحولات بى‌ربط، بى‌هدف و فاقد انسجام مى‌باشد؟» دو پاسخ متضاد ارائه گرديده است. اين طرز تفكر نه تنها در مورد تاريخ، بلكه در مورد هستى از ديرباز مطرح بوده است؛ ديدگاهى به تحولات تاريخى نظر مثبت دارد و ديدگاهى به آن منفى مى‌نگرد؛ ديدگاهى وحدت‌گراست و ديدگاهى كثرت‌گرا.
محترم شكريان در دوم، مهدویت از ديدگاه شهيد مطهرى را بررسى كرده است. استاد مطهرى مهدویت را به عنوان فلسفه بزرگ جهانى معرفى كرده و علت آن را، جهانى بودن دين اسلام و تشيع دانسته است. نویسنده معتقد است، جهانى شدن دين اسلام، يكى از ويژگى‌هاى همان انتظاى بزرگى است كه استاد آن را در آثار خود ذكر كرده است.
به باور وى، انديشه پيروزى نهايى حق بر باطل و استقرار كامل ارزش‌هاى انسانى و تشكيل مدينه فاضله توسط شخصيتى مقدس، انديشه‌اى است كه از ديدگاه شهيد مطهرى، مورد اتفاق همه فرقه‌ها و مذاهب است.
جلد دوم، بخش نخست، مقاله اول، اثر عباس پسنديده، با تكيه بر جنبه اصلاح‌طلبى قيام و حكومت حضرت مهدى(عج)، به سه محور حكومت آن حضرت (كه عبارتند از 1- نظام مديريتى جهان، 2- نظام قانون‌گذارى جهان 3- نظام معرفتى بشر) پرداخته و در اين فضا، پاره‌اى از نظريه‌هاى نجات و نقاط ضعف و قوت آن را روشن كرده است.
محمد نقى‌زاده، در دوم، منجى را محور بنيادين گفتگوى تمدن‌ها معرفى كرده است. وى معتقد است، براى گفتگو بين تمدن‌ها، مى‌توان هم موضوعات متعدد و متنوعى را برگزيد و هم به زبان‌ها و ابزار مختلف پرداخت؛ اما نكته مهم اين است كه در اين زمينه، نبايد به صورت انفعالى عمل كرد و اسير جو حاكم جهانى شده، تمركز را بر جنبه مادى حيات انسان متوجه نمود؛ بلكه بهتر آن است كه براى اين گفتگو، برنامه‌اى جدى و بلند مدت را تدوين نمود كه طى آن، مبانى اصلى حيات انسان مورد توجه قرار گيرد.
سوم، اثر محمدهادى يوسفى غروى، فلسفه و علل غيبت را كنكاش نموده و چهارم، اثر سيد اصغر جعفرى، به بررسى نظريه‌هاى مختلف در تشكيل حكومت واحد جهانى به منظور استقرار صلح و عدالت جهانى پرداخته است.
ليلى حافظيان در چهارم، نظريه نجات در آيين بودا بررسى نموده است. انتظار براى رسيدن به موعودى كه رستگارى را به آدمى ببخشد، در همه اديان و مكاتب مطرح گرديده، اما تفاوتى كه در آيين بودا وجود دارد، در موعود منتظَر است. اين موعود درون جان هر كسى خوابيده و بودا مى‌كوشد تا با تلاش در دستورالعمل‌ها، او را بيدار كند.
اين مقاله نيز خلاصه‌اى از دستورالعمل‌هاى بودا، درباره نجات و رستگارى مى‌باشد كه برگرفته از مهم‌ترين سخنان او بعد از آگاهى است و در باغى به نام «غزالان سارنات» ايراد شده است.
مدحت چله‌بيچ، از روحانیون اهل تسنن، در پنجم، ضرورت پيروى از رهبر و امام را مورد تحقيق قرار داده و در پايان چنين نتيجه‌گيرى نموده است كه گروه‌ها و انديشه‌هايى كه امامت اهل‌بيت(ع) را انكار كرده و خود را اسلامى و قرآنى معرفى مى‌كنند، بزرگ‌ترين و پرخطرترين دام براى جويندگان راه نجات در اسلام هستند.
وى بر اين باور است كه به موجب گفتار پيامبر(ص)، امام مهدى(عج) مسلمانان را متحد و زمين را لب‌ريز از عدل و داد مى‌كند.
در ششم، محمد مطيع الرحمن، در دو بخش زير، به بررسى نظريه‌هاى نجات و مبانى مهدویت پرداخته است:
1- مبانى باورداشت امام مهدى(عج)
2- نظريه‌هاى نجات و مهدویت.
نویسنده اعتقاد به امام مهدى(عج) را مبتنى بر موضوع جانشينى امام على(ع) دانسته و تأكيد دارد كه دانشمندان صاحب نظر در بحث مهدویت، بر اين باورند كه اعتقاد به امامت و تعيين امامت امام دوازدهم در حضرت مهدى(عج)، مبتنى بر متون دينى و نيز حقايق تاريخى است.
هفتم، اثر صلاح على كامل، علائم ظهور را بررسى نموده است.
در بخش دوم، مقاله اول، غلامحسين احمدى، تلاش كرده است تا جامعه جهانى و آرمانى كه با ظهور حضرت مهدى(عج) در پايان تاريخ شكل مى‌گيرد را با جامعه آرمانى كه توسط فارابى ارائه شده، تطبيق نمايد.
نویسنده معتقد است، فارابى در صدد بيان جامعه آخرالزمان نبوده، بلكه به روش فيلسوفان درپى تبيين و تحليل از آرمان شهرى برآمده كه در سنت فيلسوفان غرب، از افلاطون تا به امروز، امرى متداول است؛ اما از آن جا كه وى شيعه بوده، عقايد تشيع درباره آخرالزمان، در نظريه جامعه آرمانى او اثر گذاشته است.
فرج الله هدايت‌نيا در دوم، سعى نموده تا نقطه نظرات امام خمينى(ره) راجع به امام زمان(عج)، از مجموعه آثار برجاى مانده از ايشان را استخراج و دسته‌بندى كند.
وى معتقد است با مطالعه اين مقاله، مى‌توان به پاسخ پرسش‌هاى زير، دست يافت:
1- ديدگاه امام(ره) راجع به فلسفه غيبت چيست؟
2- حقيقت انتظار در نگاه ايشان چگونه است؟
3- در حكومت آن حضرت، چه اقداماتى صورت مى‌گيرد؟ و...
در آخرين مقاله، محمد مددپور، به بررسى پايان تاريخ در قلمرو تئورى‌هاى مدرن غربى و نظريه ولايى شيعى پرداخته است.
وى معتقد است در برخورد با تمدن غرب، دو راه در برابر ما قرار مى‌گيرد:
يك راه به سوى غرب و تفكر تكنيكى با صبغه‌اى دينى و شرعى كه امپرياليسم و تفكر استيلايى، صورت سياسى آن است.
راه ديگر، روى آوردن به تفكر معنوى و خودآگاهى كه مى‌توان با آن، تكنيك را چون يك امر حقيقى، مورد تفكر قرار داد.
وضعيت كتاب
فهرست مقالات هر جلد، در ابتدا و فهرست آيات قرآنى، روايات، آيات اديان ديگر، اعلام، تعابير و اصطلاحات، در پايان همان جلد آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
منابع مقاله
1- مقدمه و متن كتاب.
2- پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى عليه‌السلام و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج2 ص848.
3- سايت خبرى نورپرتال.