تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره
| تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نجمی، محمدصادق (نویسنده) |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 5 |
| شابک | 964-7635-02-4 |
| موضوع | بقیع
زیارتگاههای اسلامی مدینه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 262/7 /ن3ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ حرم ائمه بقيع و آثار ديگر در مدينه منوره، تأليف نویسنده معاصر محمدصادق نجمى، به زبان فارسی است. اين كتاب مجموعه مقالاتى بوده كه در آن وضعيت و تاريخچه ايجاد بناهاى بقيع پيش از ويرانى بررسى و در مجله ميقات حج منتشر شده و بعدها با تكميل و اصلاحات، به صورت كتاب حاضر منتشر گرديده است.
ساختار
كتاب؛ مشتمل بر يك بخش مقدماتى[۱]، يك پيش‌گفتار[۲] و ده بخش است. در بخش مقدماتى چگونگى تأليف كتاب و در پيش‌گفتار انگيزه پيدايش و تخريب حرم‌ها [۳]توضيح داده شده است. در بخش‌هاى مختلف كتاب نيز تاريخ حرم‌هاى بقيع پيش از تخريب مطالعه شده است.
گزارش محتوا
نویسنده كتاب را با اين مقدمه آغاز مى‌كند كه: «يكى از برنامه‌هاى مذهبى مسلمانان، اعم از شيعه و اهل سنت، از صدر اسلام تا به امروز، مانند همه پيروان اديان و مذاهب آسمانى و همه صاحبان فكر و انديشه، بزرگداشت و تجليل از مقام انبيا و اوليا و اداى احترام نسبت به راهنمايان فكرى و رهبران معنوى و شهداى راه اسلام و قرآن بوده است و اين احترام و بزرگداشت كه بيشتر در قالب زيارت قبورِ آنان متجلّى مى‌شود، از عبادات و مستحبات به شمار مى‌آيد[۴]».
وى در بخش ديگرى از مقدمه تأكيد مى‌كند كه: «اين تجليل و بزرگداشت‌ها از سوى مسلمانان، نه يك عمل ابتكارى و بدون دليل شرعى و بدون مدرک و مستند مذهبى است، بلكه راه و رسمى است برگرفته از قرآن مجيد و سنت رسول‌اللّه(ص) و عمل صحابه و پيشوايان دين[۵]». او سپس در تأييد زيارت قبور بزرگان به نمونه‌هایى از آيات و روايات اشاره مى‌كند.
در اولين بخش كتاب، به اين نكته اشاره شده كه بقيع اولين مدفن و مزاري است كه به دستور رسول اكرم(ص) و به وسيله مسلمانان صدر اسلام به وجود آمده است. اين مدفن مقدس و تاریخی در اصل «بقيع‌الغرقد» و در قرن‌های اخير گاهي «جنةالبقيع» نيز گفته می‌شود[۶].
در بخش ديگرى از كتاب بر حقيقى بودن بيت‌الاحزان تأكيد و سعى شده است كه محل واقعى و تاريخ ساختمان بيت‌الاحزان با استفاده، از كتب حديث و تاريخ و گفتار كسانى كه در طول تاريخ و از قرن اول تا دوران تخريب، از نزدیک اين بيت حزن را زيارت كرده و شاهد ساختمان آن بوده‌اند، مورد بررسى قرار گيرد[۷].
حرم ائمه بقيع كه در كتب تاريخ به عنوان مشهد و حرم اهل‌بيت(ع) معروف گرديده، در سمت غربی و منتهى‌اليه بقيع واقع شده است[۸]. در اين حرم مطهر قبر چهار تن از ائمه اهل‌بيت، امام مجتبي(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در كنار هم و به فاصله 2 تا 3 متري اين قبرها، قبر عباس عمومی گرامي رسول خدا(ص) قرار گرفته و در كنار آن نيز قبر ديگری است كه متعلق به فاطمه بنت اسد است[۹]. قبل از ويرانیساختمان اين حرم مطهر همه اين قبور ششگانه در زير گنبد و دارای ضريح زيبايي بودند. همچنين مدفن تعدادي از همسران، فرزندان، اقوام و عشيره پيامبر اسلام و جمع كثيري از صحابه و ياران آن حضرت و تعداد بي‌شماري از شهدا و علما در اين قبرستان قرار دارد كه در بخش‌هاى مختلف به آن پرداخته شده است[۱۰].
نویسنده مى‌افزايد كه آنچه از تاريخ به دست میآيد، اين است كه قبور ائمه بقيع و جناب عباس از قديم‌الايام و بلكه پيش‌تر از قرن هفتم تا زمان تخريب دارای ضريح‌های متعددي بوده‌اند كه به مناسبت نزدیکی و اتصال قبور ائمه عليهم‌السلام همه آنها در داخل يك ضريح و قبر عباس عمومی پيامبر(ص) به علت فاصله آن با اين قبور دارای ضريح مستقل بوده است[۱۱]. همه مورخان از ظرافت و زيبايي اين ضريح‌ها تعريف و تمجيد كرده‌اند.
گفتنى است كه اين قسمت از بحث، گذشته از بيان چگونگى اين سه بقعه در طول قرن‌ها و تاريخ تخريب آنها، بيانگر اين بحث كلامى - فقهى نيز هست كه در مسأله ساختن بنا بر روى قبور شخصيت‌هاى دينى و علمى، همه مسلمانان، اعم از شيعه و سنى همفكر و هم عقيده بوده‌اند و اين تنها گروه وهابيانند كه پس از قرن‌ها پديد آمده و در مسائل متعدد اعتقادى، از جمله در اين مورد با مسلمانان به منازعه و مبارزه برخاستند[۱۲]. مؤلف متذكر مى‌شود كه احياناً تصور نشود آنچه تاكنون از آثار در بقيع سخن گفته شده، به لحاظ اين كه بيشتر آنها متعلق به شخصيت‌هایى بوده كه براى شيعه بيش از ديگر مسلمانان مورد توجه بوده‌اند، به ناچار اين آثار به وسيله آنان در طول تاريخ به وجود آمده است[۱۳]. بقيع تنها مورد تعلق خاطر شیعیان نيست، بلكه اهل‌سنت نيز به آن به ديده احترام نظر مى‌كنند و بزرگانى؛ همچون عثمان بن عفان، مالك بن اصبحى و نافع مولا ابن عمر نيز كه از بزرگان اهل‌سنت هستند، در اين مكان داراى بقعه و بارگاه بوده‌اند كه توسط تندروان وهابى تخريب شده است.
وضعيت
فهرست مطالب در ابتداى كتاب و بخشى از منابع در انتهاى آن آمده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
وابسته‌ها
التحفة المدنية في العقيدة السلفية
المسائل و الرسائل المروية عن الإمام أحمد بن حنبل في العقيدة
لوامع الأنوار البهية و سواطع الأسرار الأثرية
تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد
محبوبیت ائمه بقیع علیهم‌السلام نزد اهل سنت
الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية
شناخت سلفیه معنا شناسی تاریخچه پیدایش و تحولات آن
الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية
الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية