ابن القاص، احمد بن ابواحمد
| ابن قاص، ابوالعباس احمد بن ابى احمد طبری | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | احمد بن ابى احمد طبری؛ |
| نام‌های دیگر | ابن قاص، ابوالعباس احمد بن ابى احمد طبری؛ |
| تخلص | ابن القاص؛ |
| نسب | طبری؛ |
| نام پدر | قاسم بن محمد بن محمد؛ |
| ولادت | 859ق؛ |
| محل تولد | طبرستان؛، ایران؛ |
| محل زندگی | طبرستان، بغداد، طرسوس؛ |
| رحلت | د335ق؛ |
| مدفن | طرسوس(محل وفات)؛ |
| خویشاوندان | |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | شافعى؛ |
| پیشه | فقيه(پيشوای شافعيان)، واعظ؛ |
| منصب | قاضی؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | فقيه(پيشوای شافعيان)، واعظ؛ |
| اساتید | ابوالعباس ابن سريج؛ |
| مشایخ | ابوخليفه جمحى، محمد بن عثمان بن ابى شيبه؛ |
| شاگردان | ابوعلی طبری؛ |
| برخی آثار | 1. رساله دلائل القبله، 2. ادب القاضى، 3. نصره القولين للإمام الشافعی؛ |
ابن قاص، ابوالعباس احمد بن ابى احمد طبری (د 335ق/ 946م)، فقيه شافعى، قاضى و واعظ اهل طبرستان.
شهرت وی با اختلاف ذکر شده است: بيشتر مآخذ، «ابن القاص»، برخى نيز «القاص»آورده‌اند.
شهرت ابن قاص به جهت اشتغال پدرش به وعظ و داستان سرايى است.
اين شهرت در برخى از منابع به صورت «ابن القاضى» آمده است که تحريف به نظر مى‌رسد.
تحصیلات، اساتید، مشایخ
ابن قاص برای تحصيل به بغداد رفت. فقه را از ابوالعباس ابن سريج، فقيه بزرگ شافعى، فرا گرفت و از کسانى چون ابوخليفه جمحى و محمد بن عثمان بن ابى شيبه اخذ حديث کرد.
تدریس، وعظ، شاگردان
پس از آن به طبرستان بازگشت و به تدريس و وعظ پرداخت و در آنجا پيشوای شافعيان گرديد و عدّه کثيری از او فقه شافعى آموختند که از جمله آنان ابوعلى طبری معروف به زجاجى قابل ذکر است.
شرکت در جنگ، وعظ، وفات
ابن قاص در جنگ مسلمانان با روميان مشارکت فعالى داشت، سپس به طرسوس (در جنوب ترکيه کنونى) رفت و در آنجا رحل اقامت افکند و به وعظ پرداخت و در همانجا درگذشت.
مناصب
گفته شده است که مدتى مقام قضاء آنجا را نيز بر عهده گرفت.
آثار
وی در فقه صاحب نظر بود و آراء او در کتب مهم فقه شافعى مورد توجه قرار گرفته است.
برخى از آراءِ غريب او را عبادی و سبکى ذکر کرده‌اند، وی به عدم وقوع مجاز در قرآن اعتقاد دارد و در اين باب با ظاهريان هم رأی است.
از آثار او که بيشتر رساله‌هايى مختصر، ولى پرمحتواست، تنها:
- رساله دلائل القبله،
- در 1913م توسط لويس شيخو در مجله المشرق چاپ شده است.
از آثار خطى او نسخه‌ای از:
- ادب القاضى(به زیور چاپ آراسته شده است)،
- در کتابخانه فيض‌الله افندی موجود است.
- اين کتاب را بايد يکى از اولين آثار شافعيان در آيين قضا و صفات قاضى دانست.
- التلخيص فى الفروع،
- متن مختصری است در فقه که از مشهورترين کتاب‌های اوست و عده زيادی از دانشمندان شافعى آن را شرح کرده‌اند که ابوعبدالله ختن، قفّال و ابوعلى سنجى از آن جمله‌اند.
نسخه‌ای از آن در کتابخانه اياصوفيه هست.
- فوائد حديث ابى عمير(به زیور چاپ آراسته شده است)،
- در دارالکتب قاهره موجود است.
از آثار يافت نشده وی اين کتاب‌ها را مى‌توان نام برد:
- المفتاح،
- در فقه شافعى که بارها شرح شده است.
- ادب الجدل،
- شرح مختصر المزنى و المواقيت،
- نصره القولين للإمام الشافعی از دیگر آثار چاپی ابن القاص است.[۱].
پانویس
- ↑ ساروی، محمدجواد، ج4،ص436
منابع مقاله
ساروی ، محمدجواد، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.