شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو

شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
پدیدآوران	مکودی، عبدالرحمن بن علی (نویسنده) هنداوی، عبدالحمید (محقق)
عنوان‌های دیگر	الفیه. شرح
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1425 ق
چاپ	1
موضوع	ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏7028‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

شرح المكودي على الألفية، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، عبدالرحمن بن على مكودى (متوفاى 807ق، در شهر فاس در كشور مغرب) بر كتاب الفيه ابن مالك (متوفاى 672ق) است كه در آن يك دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بيان شده است. نام كامل اين اثر چنين است: «شرح المكودي على الألفية في علمي الصرف و النحو». اين اثر را استاد دكتر عبدالحميد هنداوى تصحيح كرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر كرده است. اين شرح، از نظر حجم، ميانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، كامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بيت ابن مالك مى‌شود.

ساختار

در اين كتاب، هزار بيتى كه ابن مالك در توضيح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتيب، ذكر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.

گزارش محتوا

درباره روش و محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:

1. اين شرح، كامل است و با توضيح اين بيت شروع شده:

«قال محمّدٌ هو ابنُ مالك

أحمد ربّي اللّه خير مالك»

... و بعد از حمد الهى و درود بر محمد و آل محمد(ص)، بحث خودش را با اين بيت آغاز كرده:

«كلامُنا لفظٌ مفيدٌ كاستقم

و اسمٌ و فعلٌ ثم حرفٌ الكلم»

و بحث با طرح مطالب صرفى و نحوى ديگر ادامه يافته و سرانجام با دو بيت ذيل پايان يافته است:

«فأحمد اللّه مصلّيا على		محمّد خير نبي أرسلا
«و آله الغرّ الكرام البررة		و صحبه المنتخبين الخيرة»

^[۱]

2. محقق در مقدمه‌اش - كه در تاريخ 27 ربيع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأكيد كرده است كه: الفيه ابن مالك مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بين اين شروح، شرح مكودى از نظر حجم مطالب، شرحى ميانه است؛ نه ايجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد ابن مالك را از كتب لغت و صرف و نحو استخراج كرده و كوشيده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دكتر عبدالحميد هنداوى به اين منظور به‌صورت كلى، بيشتر بر كتاب «المعجم المفصل في شواهد النحو» اعتماد كرده است^[۲]

3. يكى ديگر از امتيازات اين اثر، اين است كه مصحح محترم، ابيات ابن مالك را اعراب‌گذارى كرده است. همچنين ايشان، در متن كتاب، نام و شماره سوره و آيه مورد استشهاد را معين كرده^[۳]و براى موارد ديگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و اين پانوشت‌ها را به‌صورت پياپى شماره‌گذارى كرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى كتاب نگاشته است^[۴]

4. جالب است كه شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده كرده است^[۵]