ابن قدامه، عبدالله بن احمد

    از ویکی‌نور
    NUR06528.jpg
    نام ابن قدامه، عبدالله بن احمد
    نام‎های دیگر ابومحمد موفق‌الدين عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه الجماعيلي المقدسي ثم الدمشقيّ الحنبلي

    ابن قدامه مقدسي، عبد الله بن احمد

    ابن قدامه، ابو محمد موفق الدين عبد الله بن احمد

    نام پدر
    متولد 541ق
    محل تولد
    رحلت 620ق
    اساتید
    برخی آثار
    کد مؤلف AUTHORCODE06528AUTHORCODE

    «ابومحمد موفق‌الدين عبداللّه بن احمد بن محمد بن قدامه» كه بيشتر به موفق‌الدين بن قدامه مقدسى معروف است، در شعبان سال 541 هجرى در دهكده جماعيل به دنيا آمد و پس از هفتاد و نه سال زندگى در سال 620 هجرى در دمشق درگذشت.

    خاندان

    خاندان مقدسى يكى از خاندان‌هاى مشهور مذهبى و از مبلغان مذهب حنبلى در ناحيه بيت‌المقدس است. از اين خاندان، از نيمه اول قرن پنجم هجرى تا نيمه اول قرن دهم هجرى افراد نامدارى برخاسته‌اند. در مقاله بسيار سودبخش و محققانه آقاى كاظم برگ‌نيسى در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، به نام هشتاد و سه تن از دانشمندان اين خاندان برمى‌خوريم و بديهى است كه مجموعه‌اى گران‌بها از تأليفات ايشان برجاى مانده است. از اين هشتاد و سه تن، هفده تن بانوان فاضل اين خاندان هستند كه عهده‌دار تدريس قرآن و حديث به زنان و كنيزكان بوده‌اند. موطن اصلى اين خاندان، روستاى جماعيل از توابع نابلس بوده است و با بيت‌المقدس يك روز راه بوده است. محمد بن قدامه و پس از او پسرش احمد، رياست مذهبى روستاى جماعيل را عهده‌دار بودند، ولى به دنبال سقوط بيت‌المقدس در سال 492ق، به دست صليبيان و آزار آنان نسبت به مردم مسلمان و اينكه فرمانرواى مسيحى جماعيل قصد كشتن احمد را كرد، احمد در سال 551ق (1156م) منطقه جماعيل را ترك و به دمشق هجرت كرد. ابن قدامه موفق‌الدين، زاهد و متكلم و محدث و فقيه و از افراد بسيار نامدار خاندان مقدسى است. وى در ده سالگى همراه خاندانش به دمشق هجرت كرد و در آنجا قرآن و حديث آموخت و كتاب مختصر خرقى را كه از كتاب‌هاى مهم فقهى حنابله است حفظ كرد.

    اساتيد

    او در بيست سالگى همراه پسردايى خود عبدالغنى مقدسى به بغداد رفت و در آن شهر از عبدالقادر گيلانى و ديگران فقه و حديث آموخت. در مكه هم از مبارك بن طباخ حديث آموخت و نيز در موصل از ابوالفضل كه خطيب شهر موصل بود حديث آموخت. موفق‌الدين چهار سال در بغداد ماند و به دمشق برگشت و باز در سال 567 به بغداد برگشت و پس از سفر به مكه كه در سال 574 انجام داد، يك سال ديگر در بغداد ماند و سپس به دمشق بازگشت. او كه از سال 575 هجرى به بعد ساكن دمشق بود، در جنگ‌هاى صليبى به‌خصوص در سال 583 در فتح بيت‌المقدس شركت كرد. در همين زمان به تأليف كتاب المغني خود پرداخت كه شرح مختصر خرقى است. موفق‌الدين در بغداد از دست عبدالقادر گيلانى خرقه گرفت. او مطالعاتى هم در زمينه نحو، حساب و نجوم داشت.

    فرزندان

    ابن قدامه داراى سه پسر به كنيه و نام‌هاى ابوالفضل محمد، ابوالعزّ يحيى، ابوالمجد عيسى و دو دختر به نام‌هاى صفيه و فاطمه بوده است. هر سه پسرش به روزگار زندگى او درگذشته‌اند و تنها از عيسى دو پسر باقى بوده كه آن دو هم نابهنگام درگذشته‌اند و از نسل او كسى نمانده است.

    آثار

    ابن قدامه كتاب‌هاى فراوانى به يادگار گذاشته است. ياقوت حموى كه شش سال پس از مرگ ابن قدامه؛ يعنى در سال 626ق درگذشته است' در كتاب معجم البلدان ضمن برشمردن دانشمندانى كه از جماعيل برخاسته‌اند چهارده كتاب او را نام برده و افزوده است كه آثار ديگرى هم از او باقى مانده است. كتاب‌هاى زير تاكنون از او چاپ شده است:

    1. المغني في شرح مختصر الخرقي؛
    2. العمدة؛
    3. روضة الناظر و جنة المناظر؛
    4. لمعة الاعتقاد؛
    5. العقيدة؛
    6. ذمّ‌ التأويل؛
    7. التوابين؛
    8. المقنع؛
    9. ذمّ‌ الموسوسين.
    10. ذم ما عليه مدعو التصوف؛
    11. لمحة الاعتقاد [۱].

    پانویس

    1. ر.ك: مهدوى دامغانى، محمود، مقدمه، ص16-19

    منابع مقاله

    ر.ك: موفق‌الدين بن قدامه مقدسى، توبه‌كنندگان (ترجمه التوابين)، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، چاپ ششم، انتشارات اطلاعات، تهران، 1387ش.

    وابسته‌ها

    التوابین

    توبه کنندگان

    شرح مختصر الروضة

    لمعة الاعتقاد الهادي إلی سبيل الرشاد

    الرسائل السبعة في العقائد و معه رسالة ذم التأويل

    المغني علی مختصر ‏ابي‌القاسم عمر بن الحسین بن عبدالله بن احمد الخرقي

    متن لمعة الإعتقاد الهادي الی سبيل الرشاد

    کتاب الرقة

    المبدع : شرح المقنع

    لمعة الإعتقاد الهادي إلي سبيل الرشاد

    عمدة الفقه في المذهب الحنبلي

    الکافي في الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل الشيباني

    روضة الناظر و جنة المناظر في أصول الفقه على مذهب الإمام أحمد بن حنبل

    مذكرة في أصول الفقه

    التبيين في أنساب القرشيين

    المقنع في فقه الإمام أحمد بن حنبل الشیباني

    الإستبصار في نسب الصحابة من الأنصار

    المقنع (ابن قدامه)

    المغنی

    الکافي فی فقه الإمام أحمد بن حنبل

    الممتع فی شرح المقنع

    اثبات صفة العلو

    الهادي، أو، عمدة الحازم في مسائل الزوائد عن مختصر أبي القاسم

    الكافي

    زاد المستقنع في اختصار المقنع

    شرح العمدة

    صفة الصلاة

    شرح زاد المستقنع فی إختصار المقنع (کتاب الطهارة)

    شرح العمدة في الفقه

    الهادی، أو، عمدة الحازم في الزوائد على مختصر أبي القاسم

    شرح العمدة في بیان مناسک الحج و العمرة

    الصیام من شرح العمدة

    الممتع فى شرح المقنع

    الشرح الممتع على زاد المستقنع

    تحريم النظر في كتب الكلام

    الإنصاف في معرفة الراجح من الخلاف علی‌ مذهب‌ الإما‌م‌ المبجل‌ أحمد بن‌ حنبل‌

    إتحاف ذوي البصائر بشرح روضة الناظر فی‌ أصول‌ الفقه‌ علی‌ مذهب‌ الإما‌م‌ أحمد بن‌ حنبل‌

    صفة العلو لله الواحد القهار

    المغني على مختصر الخرقي

    المتحابين في الله

    ذم التأويل

    الهادي او عمدة الحازم في الزوائد علی مختصر أبي القاسم

    ذم الموسوسين و التحذیر من الوسوسة

    المنتخب من العلل للخلال

    ذم الموسوسین

    رسالة في القرآن و کلام الله

    الرد على إبن عقيل الحنبلي

    حكاية المناظرة في القرآن مع بعض أهل البدعة

    المطلع على أبواب المقنع

    [[معجم الفقه الحنبلي مستخلص من‌ (کتا‌ب‌ المغني‌) لإبن‌ قدامة‌ تسهیلا لمراجعة‌ أحکا‌م‌ المذاهب‌ الحنبلي‌ في‌ مرجع‌ موجز مرتب‌ ترتیبا‌ ألفبا‌ئیا‌]]

    شرح لمعة الإعتقاد الهادي إلی سبیل الرشاد

    وصية إبن قدامة موفق الدین إبن قدامة المقدسي (صاحب المغني)

    منهج القاصد: تهذيب مختصر منهج القاصدين لإبن قدامة المقدسي

    بلغة الوصول إلی علم الأصول: و هو مختصر لکتاب البلبل «مختصر الروضة» للطوفي

    عشرة النساء من المغني

    الصراط المستقيم في إثبات الحرف القديم

    فتح الولي الناصر بشرح روضة الناظر

    التعليق الجلي على وصية الإمام الحافظ موفق الدین ابن قدامة المقدسي رحمه الله

    شرح باب الاعتكاف و باب زكاة الفطر و باب الصلاة العیدین من عمدة الفقه لإبن قدامة المقدسي