مجمع البيان في تفسير القرآن (تعلیقات شعرانی)
مجمع البيان في تفسير القرآن، اثر ابوعلی فضل بن حسن طبرسی در تفسیر قرآن است، که با تعلیقات آیت‌الله ابوالحسن شعرانی و جمعی از علما، به چاپ رسیده است.
| مجمع البيان في تفسير القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طبرسی، فضل بن حسن (نویسنده)
شعراني، ابوالحسن (محشي) جمع من العلماء الاعلام (محشي) |
| ناشر | [بي نا] |
| مکان نشر | [بي جا] - [بي جا] |
| چاپ | چاپ اول |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | ط?م? / 94/5 BP |
نسخه‌های متعددی از این تفسیر، به‌صورت 5 جلدی یا 10 جلدی، با تصحیح و تعلیق و تقدیم‌های مختلف چاپ شده است. همچنین ترجمه‌هایی نیز از آن ارائه شده که در 27 جلد یا 31 جلد و... منتشر شده است. به‌علاوه کارهای دیگری مانند: «شرح شواهد مجمع البيان» یا «فهارس مجمع البيان في تفسير القرآن» و... نیز در قالب کتاب، درباره این اثر ارزشمند انجام شده است.
نسخه حاضر از این تفسیر، در 5 مجلد ارائه شده است (5 مجلد که هر مجلد حاوی دو جلد است). از وجوه امتیاز این نسخه این است که همراه تعلیقات علامه شعرانی و دیگر علما بر آن، چاپ شده است. درباره تاریخ و محل نشر این نسخه، اطلاع دقیقی به دست نیاوردیم.
نسخه حاضر از کتاب، که در 5 مجلد ارائه شده، با مقدمه‌ای از محسن حسینی عاملی تحت عنوان «ترجمة المؤلف» آغاز شده که وی آن را در دمشق نوشته است. او در این مقدمه به معرفی طبرسی (ذکر تولد و اساتید و آثار و... وی) پرداخته است[۱].
پس از مقدمه مزبور، از صفحه 11 تا 21، مباحثی درباره تفسیر بیان شده است که حاوی مطالب ذیل است: کنکاش لغوی کلمه تفسیر، معنی تأویل، ماهیت تفسیر، موضوع تفسیر و غرض از آن، فایده آن، وجه احتیاج به این علم، اختلاف ذائقه‌های مفسران، اقسام تفسیر، طبقات مفسران، و... پس از این مباحث، مقدمه مؤلف کتاب و سپس متن تفسیر همراه با تعلیقات ذکر شده است.
تعلیقات این نسخه، مشتمل است بر:
- ذکر اختلاف نسخه‌ها در موارد متعدد؛
- تعیین گویندگان اشعاری که در متن به اشعار آنها استشهاد شده است؛
- توضیح واژه‌های دشوار برخی از اشعار و شواهد؛
- ذکر علت برخی از مطالبی که مرحوم طبرسی بدون ذکر علت آنها، بیان نموده است؛
- توضیح برخی از جملاتی که به نظر دشوار می‌آمده است؛
و...
فهرست مطالب هر مجلد، در آخر آن ذکر شده است.
لازم به ذکر است که در انتهای نسخه حاضر، پس از پایان مطالب و قبل از ارائه فهرست، نوشته شده: «هذا آخر المجلدة الثانية من كتاب مجمع البيان لعلوم القرآن من المجلدات العشر»[۲] ، که نشان‌دهنده این است که این نسخه در واقع دارای ده جلد بوده، ولی هر دو جلد را در یک مجلد به چاپ رسانده‌اند.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن
الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل
تفسیر جوامع الجامع (محقق، جامعه مدرسین)
الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي
المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز
البلاغة القرآنية في تفسير الزمخشري و اثرها في الدراسات البلاغية
المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان
تفسير جوامع الجامع (مصحح، گرجي)