مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهماالسلام

مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما‌السلام
مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما‌السلام
پدیدآوران	عطاردی قوچانی، عزیزالله (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	ابي عبدالله جعفر بن محمد عليهما‌السلام
ناشر	عطارد
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1384 ش
چاپ	1
موضوع	جعفر بن محمد(ع)، امام ششم، 80 - 148ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	22
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏45‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏6‎‏م‎‏5
	v; t; e;

مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهماالسلام، تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق(ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. اين مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ويژه پژوهشگران سودمند است.

ساختار

احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است:

احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است؛
احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌اند كه همچون ساير مجموعه‌هاى حديثى در ضمن كتاب‌هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است؛
راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌اند، به‌همراه يادكرد آنها در كتب رجال.

عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است.

گزارش محتوا

نویسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌شده در آن نوشته است^[۱]

در جلد نخست اين مسند، ابتدا در ضمن دوازده باب، مطالبى را درباره ولادت، اسماء، القاب و فضايل امام صادق(ع) و نيز شيوه رفتارى آن جناب با زيد شهيد، منصور و ابوحنيفه و مطالبى را درباره خانواده و اولاد ايشان ذكر نموده است^[۲]، پس از آن تا ششمين جلد اين مسند، روايات امام صادق(ع) را همانند كتاب كافى كلينى در موضوعاتى چون علم، توحيد، نبوت، امامت و مانند آن دسته‌بندى كرده است.

در جلد ششم با عنوان كتاب تفسير، احاديث آن حضرت در فضيلت قرآن كريم و عمل به آن، ناسخ و منسوخ و تفسير به رأى و مانند آن گرد آمده است. پس از آن روايات امام صادق(ع) در تفسير آيات قرآن كريم به ترتيب سوره‌هاى قرآن ذكر شده كه تمامى جلد هفت و يك‌صد صفحه از جلد هشتم را نيز در بر گرفته است. ادامه جلد هشتم و بخش عمده‌اى از جلد نهم به دعاهاى امام صادق(ع) با موضوعات مختلف تعلق دارد.

نویسنده سپس به ذكر 14 مورد از احتجاجات امام صادق(ع) با افرادى چون ابن ابى‌العوجاء، سفيان ثورى و ابوحنيفه بسنده نموده است^[۳]

مكتب جعفرى مديون تلاش امام صادق(ع) در تبيين مذهب است؛ لذا روايات فقهى آن حضرت بخش اعظم كتاب را فراگرفته است، به‌طورى‌كه از يك‌صد صفحه آخر جلد نهم آغاز و تا نيمه جلد بيستم ادامه يافته است.

در بخش ديگرى از جلد بيستم با عنوان «باب حشر و نشر»، رواياتى اعتقادى در موضوعات حساب، عبور از صراط، شفاعت و بهشت و جهنم ذكر شده است. در باب «غرر و درر و نوادر» نيز 415 خبر با موضوعات مختلف و گاه نادر جمع شده است^[۴]

جلد 22 كتاب به‌طور كامل به راويان احاديث امام صادق(ع) اختصاص دارد كه 2144 راوى را در بر دارد. نویسنده اگر در كتب رجال درباره راوى مطلبى يافته، ذكر كرده است و اگر به نام او اشاره نشده، تذكر داده است، سپس به مكان ذكر نام اين راوى در كتاب حاضر اشاره نموده است.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن آمده است. در اين مجموعه برخلاف مسانيد ائمه(ع) پيشين كه آدرس احاديث در پاورقى ذكر شده بود، آدرس احاديث هر باب به‌صورت يكجا در انتهاى باب آمده است.

در انتهاى جلد 22 كتاب، تعداد احاديث هريك از جلدهاى كتاب به ترتيب ذكر شده است. در مجموع 38559 حديث در اين كتاب ذكر شده است^[۵]