ابن طاووس، علی بن موسی
| نام | ابن طاووس، علی بن موسی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اب‍ن‌‌طاوس، اب‍وال‍ق‍اس‍م علی
اب‍ن‌‌طاوس، رض‍ی‌ال‍دی‍ن علی سید بن طاوس طاوس طاوس آل‌طاوس اب‍ن‌طاووس، رض‍ی‌ال‍دی‍ن علی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 664 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | اللهوف علی قتلی الطفوف |
| کد مؤلف | AUTHORCODE894AUTHORCODE |
سيد رضى‌الدين، على بن موسى بن جعفر بن طاووس، از نوادگان امام حسن مجتبى و امام سجاد عليهما‌السلام در روز 15 محرم سال 589 هجرى در شهر حله به دنيا آمد.
خاندان آل طاووس
جد هفتم ايشان، محمد بن اسحاق، كه به خاطر زيبايى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود از سادات بزرگوار مدينه محسوب مى‌شد.
پدر او، موسى بن جعفر نيز، از روات بزرگ حديث است كه روايات خود را در اوراقى نوشته بود و بعد از او فرزندش آنها را جمع آورى نموده و با نام «فرقة الناظر و بهجة الخاطر مما رواه والدي موسى بن جعفر» آن را منتشر نمود.
مادر او نيز دختر ورام بن ابى فراس، از بزرگان علماى اماميه بود. مادر پدرش نيز نوه شيخ طوسى مى‌باشد و به همين خاطر سيد گاهى مى‌گويد: «جدي ورام بن أبي فراس» و گاهى مى‌گويد: «جدي الشيخ الطوسي».
برادرها و برادرزاده‌ها و فرزندان او نيز از علماى بزرگوار شيعه بوده‌اند.
کسب علم و دانش
ابتداى تحصيلات سيد ابن طاووس در شهر حله بود كه از محضر پدر و جد خود، ورام بن ابى فراس علوم مقدماتى را آموخت.
سيد با دركى قوى و هوشى سرشار قدم در راه علم نهاد و در اندك زمانى از تمام هم شاگرديهاى خود سبقت گرفت. وى در كشف المحجة مى‌گويد:
«وقتى من وارد كلاس شدم آنچه را ديگران در طول چند سال آموخته بودند، در يك سال آموختم و از آنان پيشى گرفتم.»
او مدت دو سال و نيم به تحصيل فقه پرداخت و پس از آن خود را از استاد بى‌نياز ديد و بقيه كتب فقهى عصر خويش را به تنهايى مطالعه نمود.
شخصيت اجتماعى
سيد ابن طاووس در بين علما و مردم زمان خويش از احترام خاصى برخوردار بود. او علاوه بر اينكه فقيهى نام آور بود اديبى گرانقدر و شاعرى توانا شمرده مى‌شد، گرچه شهرت اصلى او در زهد و تقوى و عرفان اوست و اكثر تأليفات او در موضوع ادعيه و زيارات مى‌باشد.
سيد کتابخانه بزرگ و بى‌نظيرى داشت كه از جدش به ارث برده بود و او به گفته خودش تمام آن کتابها را مطالعه كرده يا درس گرفته بود.
سفرهاى علمى
ابن طاووس كه از محضر اساتيد حله استفاده كافى و لازم را برده بود براى استفاده از علماى ديگر شهرها عزم سفر نمود.
او ابتدا به كاظمين رفت. پس از مدتى ازدواج نمود و ساكن بغداد شد. مدت 15 سال در شهر بغداد به تربيت شاگردان و تدريس علوم مختلف پرداخت. ورود سيد به بغداد سال 625 هجرى بوده است.
سيد كه تحت فشار دولت عباسى براى پذيرش پستهاى حكومتى قرار گرفته بود از بغداد به حله، زادگاه خويش، مراجعت كرد.
رضى‌الدين مدت سه سال نيز در جوار امام هشتم عليه‌السلام به سر برد. سپس به نجف و كربلا هجرت كرده و در هر كدام حدود 3 سال مقيم شد. در اين زمان علاوه بر تربيت شاگردان و تدريس علوم مختلف، همّت اصلى خويش را بر سير و سلوك و كسب معنويات قرار داد.
در زمان اقامت در كربلا کتاب شريف «كشف المحجة» را به عنوان وصيتى براى فرزندانش كه در آن زمان كودك بودند نوشت.
آخرين سفر ابن طاووس در سال 652 هجرى به بغداد بود. وى در بغداد منصب نقابت را پذيرفت و تا پايان عمر خويش در همانجا سكنى گزيد. زمانيكه مغولها به بغداد حمله كرده و آن را اشغال نمودند، سيد نيز در بغداد بود.
نقابت سادات
در دوران اقامت ابن طاووس در بغداد از سوى خليفه عباسى، المستنصر، پيشنهادهايى مانند وزارت، سفارت و... به او شد؛ اما سيد هيچيك را نپذيرفت و استدلالش براى خليفه چنين بود كه: «اگر من طبق مصلحت شما عمل كنم رابطه خويش را با خداوند قطع مى‌نمايم و اگر طبق اوامر الهى و عدل و انصاف حركت كنم خاندان تو و بقيه وزرا و سفرا و فرماندهان تو آن را تحمل نخواهند كرد و چنين خواهند گفت كه على بن طاووس با اين رويه مى‌خواهد بگويد اگر حكومت به ما برسد اينچنين عمل مى‌كنيم و اين روشى است بر خلاف سيره حكمرانان قبل از تو و مردود دانستن حكومتهاى آنهاست.»
سيد در سال 661 هجرى نقابت علويان را پذيرفت. نقيب بزرگترين شخصيت علمى و دينى سادات بود كه كليه امور مربوط به سادات را عهده‌دار مى‌شد. اين وظايف شامل قضاوت مشاجرات، رسيدگى به مساكين و مستمندان، سرپرستى ايتام و... مى‌شد.
البته ايشان تأكيد دارد كه تنها بخاطر حفظ جان دوستان و شيعيانى كه در معرض قتل و غارت مغول قرار داشتند اين منصب را پذيرفته است.
اساتيد
سيد در محضر بزرگان عصر خويش به كسب علم و ادب و معنويت پرداخت. از جمله اساتيد اويند:
- پدر بزرگوارش موسى بن جعفر
- جدش ورام بن ابى فراس
- ابن نما حلى
- فخار بن معد موسوى
شاگردان
از جمله پرورش يافتگان مكتب سيد ابن طاووس مى‌توان به:
- سديد‌الدين حلى، پدر علامه حلى
- علامه حلى
- حسن بن داود حلى صاحب رجال
- عبدالكريم بن احمد بن طاووس، برادر زاده او
- على بن عيسى إربلى و... اشاره نمود.
تأليفات
ابن طاووس حدود 50 تأليف دارد كه بسيارى از آنها در موضوعات ادعيه و زيارات است.
سيد کتابخانه‌اى غنى داشته كه حدود 1500 کتاب در آن وجود داشته و در تأليف کتابهاى خويش از آنها استفاده مى‌برده است. بسيارى از كتب مرجع سيد در طول زمان از بين رفته و تنها منبع اطلاع ما از آنها، نوشته‌هاى امثال سيد ابن طاووس است و اين نكته ارزش تأليفات سيد را دوچندان مى‌كند.
از جمله تأليفات سيد است:
- ده جلد کتاب «المهمات و التتمات» كه هر يك با عنوان مستقل چاپ شده است از جمله: فلاح السائل، زهرة الربيع، جمال الأسبوع، إقبال الأعمال و...
- سيد اين كتب را به عنوان تتمه مصباح المتهجد شيخ طوسى نوشته است.
- كشف المحجة لثمرة المهجة، کتابى اخلاقى است و شامل وصيتهاى سيد به فرزندانش مى‌باشد و مراحل مختلف زندگى خويش را هم در آن ذكر كرده است.
- مصباح الزائر و جناح المسافر
- الملهوف على قتلى الطفوف
- مهج الدعوات و منهج العنايات و...
وفات
سيد على بن طاووس در سال 664 هجرى در سن 75 سالگى و در شهر بغداد وفات نمود. بدن شريفش را به نجف اشرف منتقل نموده و در حرم اميرالمؤمنين عليه‌السلام به خاک سپردند.
وابسته‌ها
تسهیل السبیل بالحجة في إنتخاب كشف المحجة لثمرة المهجة
اليقين باختصاص مولانا علي(عليه‌السلام) بامرة المؤمنين
محاسبه نفس، یا، روش پیشگیری از وقوع جرم
الملاحم و الفتن في ظهور الغایب المنتظر (عجل الله فرجه)
التشريف بالمنن في التعريف بالفتن
ترجمه مهج الدعوات و منهج العبادات
الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة في السنة
الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان
جمال الأسبوع بكمال العمل المشروع
الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف
فتح الأبواب بين ذوي الألباب و بين رب الأرباب في الاستخارات
مهج الدعوات و منهج العنایات (ترجمه فلسفی)
مهج الدعوات و منهج العنایات (قیومی)
مقتل الحسين(ع) المسمي باللهوف في قتلي الطفوف
الأمان من اخطار الأسفار و الأزمان
الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف
مهج الدعوات، حرزهاي چهارده معصوم
سعد السعود للنفوس: منضود من کتب وقف علي بن موسی بن طاووس
لهوف سيد ابن طاووس (ترجمه کامل لهوف سيد بن طاووس)
لهوف سيد بن طاووس (ترجمه کامل با توضيح اصطلاحات و اعلام متن به ضميمه فرجام قاتلان امام حسين(ع))
سوگنامه کربلا (ترجمه لهوف ابن طاووس)
[[متن کامل و ترجمه لهوف سيد ابن طاووس (همراه با کرامات امام حسين عليه‌السلام و قمر بني هاشم عليه‌السلام و عاقبت شوم قاتلان امام حسين عليه‌السلام و ياران]]
زندگاني ابا عبدالله الحسين(ع) (ويرايش قديم)
مويه‌هاي غريبانه (ترجمه الملهوف علي قتلي الطفوف)
الامان من اخطار الاسفار و الازمان
ترجمه و متن کامل لهوف سید ابن طاووس: همراه فرجام قاتلان امام حسین(ع)