موحد، محمدعلی
محمدعلى موحد (متولد1302ش)، مورخ و پژوهشگر تاريخ و فرهنگ ايران و مصحح نامدار، حقوق‌دان، مولوی‌پژوه، عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، برادر دکتر صمد موحد
| نام | موحد، محمدعلی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | 1302 ش |
| محل تولد | تبریز |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | ابتدانامه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05330AUTHORCODE |
ولادت
در ۲ خرداد ۱۳۰۲ش در شهر تبريز ديده به جهان گشود.
تحصیلات
وى تحصيل را در مدارس تدين و اتحاد نوى شهر تبريز آغاز نمود و در سال 1319ش پس از اخذ ديپلم متوسطه در رشته ادبى به تهران آمد. اما به واسطه فوت پدر (در سال 1317) به تبريز بازگشت و سرپرستى خانواده را برعهده گرفت و به مدت ده سال در تبريز و تهران رحل اقامت افكند.
در سال 1329ش به شركت نفت آبادان رفته و پس از خلع يد انگليسى‌ها در سال 1332ش، سردبيرى روزنامه‌ى شركت نفت را به عهده گرفت و در همين سال به تهران انتقال يافت. وى در سال 1332 كار بر روى ترجمه «رحلة ابن بطوطه» (سفرنامه ابن بطوطه) را انجام داد كه در سال 1336 منتشر و به واسطه قدرت قلم و شيوايى ترجمه، مورد توجه ارباب فضل قرار گرفت و نام موحد بر سر زبان‌ها افتاد. چنان‌كه استادانى چون مجتبى مينويى و محمدعلى جمال‌زاده او را مورد تشويق و تفقد قرار دادند.
دكتر موحد تحصيلات خود را در دانشكده حقوق و علوم سياسى دانشگاه تهران ادامه داد و موفق به اخذ مدرک دكتراى حقوق خصوصى از اين دانشگاه شد و در سال 1338 پس از فراغت از تحصيل، براى آشنايى بيشتر با مباحث حقوق بين‌الملل به انگلستان رفته و مطالعات خود را زير نظر پرفسور جنينگز در كمبريج و پروفسور شوارتزنبرگ در لندن ادامه داد.
همچنين در اين دوران با ايران‌شناسانى چون آربرى، مينورسكى و لاكهات مجالست كرده و به تحقيق روى نسخه‌هاى خطى موجود در موزه بريتانيا پرداخت و از اين ميان نسخه «سلوك الملوك» تألیف فضل‌الله روزبهان خنجى متخلص به امين را براى تصحيح انتخاب كرد.
وى علاوه بر وكالت پايه يك دادگسترى، از آغاز تاسيس شركت ملى نفت ايران در كادر حقوقى شركت نفت وارد شد و تا بالاترين درجات (مشاور عالى رئيس هيئت مديره، مشاور ارشد و عضو اصلى هيئت مديره) انجام وظيفه كرده و در ابتداى تاسيس اوپك به مدت شش ماه معاونت اجرايى آن سازمان در ژنو را عهده‌دار بوده است.
وى در كنار مشاغل رسمى، به تدريس حقوق مدنى و حقوق نفت در دانشكده حقوق دانشگاه تهران و دانشكده علوم مالى و حسابدارى پرداخت. ايشان در طول زندگى خويش، همواره مشغول به تحقيق، تألیف و ترجمه بوده و آثار بزرگى از خود به يادگار گذاشته است كه بى‌شك، بزرگ‌ترين آن‌ها تحقيق در متون عرفانى، به ويژه چاپ انتقادى مقالات شمس تبريزى است كه انتشارات خوارزمى آن را به بازار نشر عرضه كرد.
علاوه بر آن، وى كتاب «خواب آشفته نفت»، كه به تاريخ معاصر ايران در دوره زمامدارى مصدق و بعد از آن و ماجراى نفت مى‌پردازد را از سوى نشر كارنامه به بازار نشر عرضه كرد كه تا به امروز سه جلد آن منتشر شده است. اين كتاب جايزه كتاب سال جمهورى اسلامى در حوزه تاريخ(تألیف) را به مؤلف و ناشر اختصاص داد.
وى در مردادماه 1386 در انجمن آثار و مفاخر فرهنگى به خاطر عمرى خدمات فرهنگى مورد تقدير قرار گرفت. او در زمينه مولوى‌پژوهى هم دستى‌چيره دارد و مقالات و كتاب‌هايى در اين زمينه انتشار داده است كه آخرين آن را انتشارات كارنامه به بازار كتاب عرضه كرد.
از جمله تازه‌ترين كتاب‌هاى او ترجمه و شرح «فصوص الحكم» ابن عربى است كه جلد اول آن با همراهى دكتر صمد موحد از سوى انتشارات كارنامه به بازار نشر عرضه شد.
آثار
از جمله آثار ايشان مى‌توان به كتاب‌هاى زير اشاره كرد:
- حديقة الحقيقة، از ابوالفتح محمدبن شيخ‌الاسلام احمد جام (ژنده‌پيل) (تصحيح و تعليق).
- به‌گود گيتا (ترجمه).
- نفت ما و مسائل حقوقى آن.
- عدالت و انرژى، از ايوان ايليچ (ترجمه).
- سفرنامه ابن بطوطه (ترجمه).
- خزران از آرتور كستلر (ترجمه).
- سلوك الملوك از فضل‌الله روزبهان خنجى (تصحيح و تعليق).
- چهار مقاله درباره آزادى از آيزايا برلين (ترجمه).
- مقالات شمس تبريزى (تصحيح و تعليق).
- خمى از شراب ربانى، گزيده مقالات شمس (تصحيح و تعليق).
- اصطرلاب حق، گزيده فيه‌مافيه (تصحيح و تعليق).
- ابن بطوطه.
- شمس تبريزى.
- گفته‌ها و ناگفته‌ها، تحليلى از گزارش عمليات پنهانى سيا در كودتاى 28 مرداد 1332.
- تعليقى بر كتاب خواب آشفته نفت.
- مبالغه مستعار، بررسى اسناد وزارت خارجه بريتانيا درباره مالكيت جزاير تنب و ابوموسى.
- درس‌هايى از داورى‌هاى نفتى، دفتر اول: قانون حاكم.
- خواب آشفته نفت، دكتر مصدق و نهضت ملى ايران.
- در هواى حق و عدالت.
- فصوص الحكم، ابن عربى (ترجمه و تعليق).
- ماليات سرانه و تاثير آن در گرايش به اسلام از دانيل دنت (ترجمه).