شرح شواهد المغني
شرح شواهد المغني، اثر جلال‌الدين عبدالرحمان بن ابوبكر سيوطى، به زبان عربى، در توضيح و شرح ابياتى است كه ابن هشام انصارى در كتاب «مغني اللبيب عن كتب الأعاريب» به آنها استناد نموده است.
| شرح شواهد المغني | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب. برگزیده. شرح |
| ناشر | ادب الحوزه |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن هشام، عبدالله بن یوسف، 708 - 761ق. مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب - نقد و تفسیر
زبان عربی - شواهد شعری زبان عربی - نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | PJ 6151 /الف2 م60235 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تصحيحات و تعليقات علامه شيخ محمد محمود ابن تلاميد التركزى، در كتاب درج شده است.
ساختار
كتاب در دو جلد تنظيم گرديده است؛ بدين ترتيب كه با مقدمه احمد ظافر كوجان آغاز شده و پس از آن، مقدمه مؤلف قرار گرفته و اشعار، مطابق همان نظمى كه در كتاب مغنى آمده، ذكر شده است.
روش كار مؤلف چنين است كه با ذكر هر شاهد به همراه بعضى از قسمت‌هاى قصيده مشتمل بر آن شاهد، نخست به شرح و توضيح لغات و اصطلاحات پرداخته، سپس در ذيل عنوان «فائده»، به پاره‌اى توضيحات درباره شاعر و ساير امور پرداخته است و اين سير را تا پايان كتاب در همه شواهد، دنبال كرده است.
گزارش محتوا
مؤلف در اين كتاب، شاعر شعر مورد استشهاد را معرفى مى‌كند، مشكلات لفظى يا معنايى آن را ذكر مى‌نمايد و به ذكر برخى از ابيات قبل يا بعد شاهد مورد نظر مى‌پردازد.
سيوطى در اين كتاب سعى نموده است كه شواهد مذكور در كتاب مغنى را به قائلينش نسبت دهد و مشكلات لفظى و معنايى كتاب را حل نمايد.
نقش عمده سيوطى در اين كتاب، جمع‌آورى و ترتيب است؛ هرچند در پاره‌اى از موارد، رأى خود را نيز ابراز نموده است. در اين بين، وى قسمت‌هايى از قصيده‌اى را كه شاهد شعرى در آن بوده، آورده و به تفسير و توضيح مشكلات آن از جملات و كلمات پرداخته و اگر اختلافى در روايت بوده، با استناد هر قول به قائلش، اختلافات را ذكر كرده است. اين كتاب سرشار از مطالبى است كه كتب لغت و شعر آنها را در بر گرفته است.
از آنجا كه علماى ادبيات عرب، براى اثبات قواعد زبان عربى، بسيارى از اوقات به اشعار ادوار مختلف استشهاد و استدلال نموده‌اند، ناچار شده‌اند شعر را به چند دوره و شعرا را به چند طبقه تقسيم نمايند به شرح زير:
- شعراى جاهلى: مقصود شعرايى است كه قبل از اسلام بوده‌اند، مانند امرؤالقيس، اعشى و...
- شعراى مخضرمى: مقصود شعرايى است كه هم جاهليت را درك كرده‌اند و هم اسلام را، مانند لبيد، حسان و...
- شعراى متقدم يا شعراى اسلامى: مقصود شعرايى است كه در صدر اسلام بوده‌اند، مانند جرير و فرزدق و...
- شعراى مولد يا محدث: مقصود شعرايى است كه بعد از شعراى صدر اسلام آمده‌اند، مانند بشار و ابونواس و...
اينها بخشى از مطالبى است كه در مقدمه احمد ظافر كوجان آمده است.
وضعيت كتاب
پاورقى‌هاى كتاب، بيشتر مربوط به ارجاع اسانيد و شرح و توضيح لغات غريب و نادر مى‌باشد.
فهرست‌هاى شواهد، تراجم، مراجع تحقيق، ادوات و موضوعات عامه و همچنين جدول خطا و صواب در پايان جلد دوم درج شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
وابسته‌ها
البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك
تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب
النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة
معجم القواعد العربية في النحو و التصريف
مبادئ العربية في الصرف و النحو
النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب
أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق
الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين
همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو
شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو
أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك
النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)
شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري
شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو
شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية
النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية