تفسير الشریف المرتضی
تفسير الشريف المرتضى المسمى ب: نفائس التأويل، تأليف ابوالقاسم على بن حسین موسوى، معروف به سيد مرتضى (436-255ق)، از جمله تفاسير عربى است كه در سال(1431ق) در لبنان، در سه جلد منتشر شده است.
| تفسیر الشریف المرتضی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسوی، مجتبی احمد (مصحح) علم‌الهدی، علی بن الحسین (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | نفائس التاویل |
| ناشر | مؤسسة الأعلمي للمطبوعات |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1431 ق یا 2010 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 94 /ع8ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين اثر، مجموعه نظرات «سيد مرتضى» در موضوعات تفسير، اصول، فقه، كلام و عقايد را دربردارد كه توسط «سيد مجتبى احمد موسوى»، از آثار مختلف سيد مرتضى جمع‌آورى شده و به رشته تحرير درآمده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر دو بخش است: بخش اول، توضيحات است كه در آن، مطالب گوناگونى در علم اصول و كلام، معرفى كتاب و شرح زندگى مؤلف آمده است؛ بخش دوم، شامل آرا و نظرات تفسيرى مؤلف مى‌باشد. تذكر اين نكته لازم است كه تفسير آيات به‌صورت عميق نبوده و همه جوانب تفسيرى آيات مورد بررسى قرار نگرفته است و شامل تمام آيات و سوره‌ها نمى‌باشد.
كتاب، در سه جلد به شرح زير تنظيم شده است:
جلد اول، شامل توضيحات كتاب و تفسير سوره حمد و سوره بقره؛ جلد دوم، مشتمل بر تفسير سوره آل عمران تا آخر سوره رعد و جلد سوم، شامل تفسير سور ابراهیم تا آخر قرآن كريم مى‌باشد.
گزارش محتوا
كتاب، با مطلبى تحت عنوان تعريف كتاب آغاز مى‌شود. در اين قسمت، ذكر شده كه مى‌توان آثار علمى به‌جامانده از سيد مرتضى را در موضوعات زير دسته‌بندى نمود:
- «تفسير موضوعى قرآن»؛
- «فقه الخلاف»؛
- «اصول فقه»؛
- «علم كلام»؛
- «علوم ادبيه و مسائل متفرقه».
قسمت بعد، «منهجنا» است. در اين قسمت، محقق، در ذيل عنوان «المقالة الأولى»، روش كار خود را در جمع‌آورى و تنطيم آراى تفسيرى سيد، در ضمن دوازده فقره توضيح داده است؛ همچنين به ذكر آثارى از سيد كه مطالب و مباحث اين كتاب، از آنها اخذ شده، پرداخته است و در ذيل عنوان «المقالة الثانية»، خاطرنشان كرده است كه چون جناب سيد، آراى ويژه‌اى درباره خبر واحد و اجماع داشته‌اند، ما در ضمن مقدماتى برگرفته‌شده از كتاب «الذريعة إلى أصول الشريعة»، آنها را ذكر كرده‌ايم و افزون بر اين، مقدمه سيد بر كتاب «تنزيه الأنبياء» را نيز آورده‌ايم و مجموع مباحث يادشده را در ضمن هفت مقدمه تبيين نموده‌ايم.
جناب محقق، بخش «تمهيد» را در سه فصل تنظيم نموده است: در فصل اول، در ضمن دو مقدمه به شرح كامل زندگى سيد پرداخته است.
در فصل دوم، در ضمن دو مقدمه، وضعيت سياسى و اجتماعى شيعه در عصر سيد و نيز مذاهب علمى در زمان او را توضيح داده است.
در فصل سوم، علاوه بر ذكر روش‌هاى مختلف تفسيرى به‌طور عام و ذكر روش تفسيرى سيد به‌طور خاص، در ضمن هفت مقدمه، به بيان اين مطالب پرداخته است: «خطاب و اقسام و احكام آن»؛ «عموم و خصوص و الفاظ آنها»؛ «مجمل و بيان»؛ «نسخ و آنچه متعلق به آن است»؛ «اخبار»؛ «اجماع» و «منزه بودن انبيا و ائمه از تمام معاصى».
بعد از اين تمهيد، مباحث تفسيرى سيد كه از آثار مختلف وى گردآورى شده، درج گرديده است.
وضعيت كتاب
كتاب، فهرست موضوعات و مطالب دارد. توضيحات و منابع در پاورقى‌ها ذكر شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
وابسته‌ها
روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن
الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل
تفسیر جوامع الجامع (محقق، جامعه مدرسین)
الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي
المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز
البلاغة القرآنية في تفسير الزمخشري و اثرها في الدراسات البلاغية
المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان
تفسير جوامع الجامع (مصحح، گرجي)