الشفاعة
الشفاعة بحوث فی حقیقتها و اقسامها و معطیاتها، اثر سید کمال حیدری، کتابی است پیرامون حقیقت، اقسام، آثار و شبهات مسئله شفاعت، به زبان عربی.
| الشفاعة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حیدری، کمال (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | بحوث في حقيقتها و اقسامها و معطياتها |
| ناشر | دار فراقد |
| مکان نشر | ایران - قم |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شفاعت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 222/7 /ح9ش7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز شده و مطالب با استفاده از منابع روایی و تفسیری در ضمن شش فصل، تنظیم شده است.
نویسنده ابتدا به مفهوم شفاعت و اثبات آن در نظام تکوین پرداخته و در ادامه، شفاعت تشریعی و اینکه اصل این شفاعت از آنِ خداست را بررسی کرده است. آنگاه با بررسی آیات و روایات، ضمن اثبات اصل شفاعت، به شبهاتی که در این‌باره بیان شده، جواب داده است. شرایط شفاعت‌شوندگان و شفاعتکنندگان و شفاعت آنان در دنیا و آخرت و جواز طلب شفاعت، مباحث پایانی کتاب می‌باشد[۱].
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن اشاره به اهمیت پرداختن به موضوع شفاعت، به بیان موضوعات مطرح‌شده در هر فصل، پرداخته شده است.[۲].
در فصل اول، ابتدا به تبیین معنای لغوی و اصطلاحی شفاعت پرداخته شده و سپس اقسام آن توضیح داده شده است که عبارتند از: شفاعت در نظام تکوین و شفاعت در مجال تشریع[۳].
در فصل دوم، به بررسی اثر شفاعت پرداخته شده است. نویسنده در این فصل، ابتدا به اتفاق نظر مسلمانان در شفاعت تشریعی و سخنان بزرگانی، همچون نووی در شرح صحیح مسلم، طبرسی، رازی، ابن کثیر دمشقی، محمد عبدالوهاب و محمدجواد بلاغی، اشاره نموده و سپس رویکردهای مختلف در تفسیر اثر مترتب بر شفاعت تشریعی را مورد بحث و بررسی قرار داده است که عبارتند از اینکه:
- شفاعت برای دفع عقاب می‌باشد، نه برای رفع آن؛
- شفاعت برای دفع و رفع عقاب است؛
- شفاعت برای زیادت ثواب است، نه اسقاط عقاب[۴].
در فصل سوم، اشکالات و شبهات مطرح‌شده پیرامون شفاعت، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و به آنها پاسخ داده شده است. این شبهات، در موضوعات زیر می‌باشد: لزوم ظلم از طرف خداوند؛ تبدل و تغییر در سنن الهی؛ لزوم ترجیح بلامرجح؛ لزوم تغیر علم در حق خداوند؛ لزوم تجری؛ عدم وجود نص قطعی قرآنی درباره وقوع شفاعت؛ متشابه بودن آیات شفاعت و تنافی شفاعت با وجوب سعی[۵].
نکته قابل توجه پیرامون مسئله شفاعت، این است که قرآن کریم، شخص، جماعت یا گناه خاصی را به‌صورت مشخص و معین، تعیین و محدود نکرده که مشمول شفاعت شود؛ زیرا لازمه این امر، نقض غرضی است که به‌خاطر آن، شرایع الهی نازل و انبیا مبعوث شده‌اند، ولذا در فصل چهارم، شرایط کسی که مورد شفاعت قرار می‌گیرد، بررسی شده است. از جمله شروط اساسی ذکرشده برای شفاعت، با توجه به آیه شریفه 28 سوره انبیاء:وَ لاَ يشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضَى (و جز براى کسى که [خدا] رضایت دهد، شفاعت نمی‌کنند)، رضایت الهی از آن شخص می‌باشد[۶].
چنان‌که در فصل نخست اشاره گردید، شفاعت به دو قسم تکوینی و تشریعی تقسم می‌شود که هرکدام دارای شفعایی است که در فصل چهارم، به معرفی آنها پرداخته شده است. نویسنده در این فصل، ابتدا به بررسی آثار فردی و اجتماعی گناهان در دنیا پرداخته و سپس به معرفی شفعای شفاعت تشریعی در دنیا (که عبارتند از: ملائکه، انبیا(ع)، توبه و...) و در آخرت (شامل انبیا(ع)، پیامبر اکرم(ص)، قرآن کریم، اهل‌بیت(ع) و...) همت نهاده است[۷].
در آخرین فصل، به بررسی جواز طلب شفاعت از شفعا پرداخته شده و به شبهات مطرح‌شده در این زمینه که عبارتند از: «موجب شرک بودن طلب شفاعت از شفعا» و «حرام بودن طلب حاجت از غیر خداوند»، پاسخ داده شده است.[۸].
وضعیت کتاب
فهارس کتاب در انتهای آن آمده است که عبارتند از فهرست‌های: آیات؛ احادیث؛ مصادر و محتویات.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.