تنوخی، عزالدین بن امین

عزّالدین بن امین، مشهور به «عزّالدین بن علم‌الدین تنوخی»، شاعر، واژه‌شناس، روزنامه‌نگار، پژوهشگر و یکی از مؤسسان و نایب رئیس «مجمع علمی عربی (دمشق)» و یکی از شخصیت‌های علمی و ادبی سوریه در دوران معاصر، (1307-1386ق)، الرحلة التنوخية از آثار اوست.

تنوخی، عزالدین بن امین

ولادت و تربیت

• عزّالدین بن علم‌الدین تنوخی، در سال 1307ق، در دمشق به دنیا آمد و در کشورهای سوریه، فلسطین، مصر، فرانسه، عراق و حجاز زندگی کرد. قرائت قرآن کریم را در مدرسه سباهیه به پایان رساند و آنگاه نخستین درس‌هایش را در مدرسه ابتدایی رشدی در دمشق آموخت و سپس همراه با خانواده‌اش به شهر یافا (فلسطین) منتقل شد و به مدرسه فرانسوی فریر پیوست و در آنجا دروس آمادگی‌اش را تکمیل کرد و آنگاه به الأزهر ملحق شد و بعد از 5 سال به دمشق بازگشت....

واژه‌گزینی

• عزّالدین تنوخی اولین کسی است که در عربی جدید، از واژه «الفيزياء» در برابر اصطلاح «فیزیک» استفاده کرد.

مشاغل

• معلم زراعت در مرکز کشاورزی بیروت.
• عضو مؤسس «المجمع العلمي العربي» (دمشق).
• تدریس در دبیرستان‌های بغداد.
• تأسیس «المجمع العلمي العراقي».
• استاد زبان و ادبیات عربی در دبیرستان‌های حمص و دمشق.
• مدیر اداره معارف (آموزش‌وپرورش) استان سویداء.
• بازرس معارف و عضو گروه تعلیم و تربیت در دمشق.
• استاد دانشکده ادبیات.
• عضو «لجنة المطبوعات» و مجله «المجمع العلمي العربي» و مشارکت در بزرگداشت امیر شاعران «احمد شوقی» در قاهره.

وفات

• سرانجام عزّالدین تنوخی، صبح روز جمعه 5 ربیع‌الأول 1386ق، در 79 سالگی در دمشق جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و در قبرستان باب صغیر دفن شد.

آثار

• عزّالدین تنوخی آثار علمی و ادبی بسیاری در زمینه تألیف، ترجمه و تحقیق پدید آورد:

1. تألیف:
   1. الرحلة التنوخية.
   2. الفتح المُبين في شرح عينية الرئيس ابن سينا.
2. تحقیق و تصحیح:
   1. «وصف المطر و السحاب» (نوشته ابن درید).
   2. «ديوان السلطان سليمان بن سليمان النبهاني».
   3. «الإيضاح» (قزوینی).
   4. «مقدمة في النحو» (خلف الأحمر).
   5. معاني الشعر (اشناندانی).
3. ترجمه:
   1. «مبادئ الفيزياء» (از زبان فرانسه).
   2. المعجم الكندي العسكري (مشارکت در ترجمه).

اشعار او

• اشعار بسیاری از تنوخی منتشر شده است، مانند:
• قصیده «أكابرنا» در «الأدب المعاصر في سورية».
• قصیده «يا أسفًا على عدنان» در «المالكي رجل و قضية».
• قصیده‌هایی در مجله «الرسالة» (مصر)، از جمله قصیده «صوت دمشق».

منابع مقاله

• [«معجم البابطين لشعراء العربية في القرنين التاسع عشر و العشرين»، «عزالدین التنوخی»: https://web.archive.org/web/20141006123822/http://www.almoajam.org/poet_details.php?id=4617]

وابسته‌ها

الإبدال و المعاقبة و النظائر

الرحلة التنوخية

مقدمة في النحو

الإبدال