پژوهشی در علوم قرآن
پژوهشی در علوم قرآن تألیف حبيب‌الله احمدى، پيرامون علوم قرآن نوشته شده كه در آن بعضى از موضوعات مهم علوم قرآن همچون:وحى، نزول وحى، جمع قرآن، قرائت محكم و متشابه و اعجاز قرآن، مورد بررسى قرار گرفته است.
| پژوهشی در علوم قرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | احمدی، حبیب‌الله (نویسنده) |
| ناشر | فاطيما |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1381 ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | 964-91122-1-9 |
| موضوع | قرآن - اعجاز
قرآن - علوم قرآنی قرآن - قرائت قرآن - متشابهات و محکمات قرآن - ناسخ و منسوخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 69/5 /الف3پ4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مؤلف محترم در اين كتاب سعى نموده است كه مطالب مهم علوم قرآنى را به روشى ساده و گويا و در برخى از موارد با استفاده از براهين عقلى، بيان نمايدو همانگونه كه خود نویسنده در مقدمه كتاب مى‌گويد روش ايشان در ارائه مطالب خلاصه گوئى است.ولى با همۀ اين اوصاف، مطالب بسيار گويا و قابل فهم مى‌باشد و اگر چه در بعضى از موارد ديدگاههاى جديدى را مطرح نموده، مانند بحث تواتر قرائت كه معتقد است كه همانگونه كه قرآن متواتر است قرائت واحد نيز متواتر است و اين مطلب را از يك قاعده كلى كه تاسيس نموده استفاده كرده‌اند و آن اينكه:هر عبارتى يك قرائت بيشتر ندارد. وى در بخش پايانى كتاب بحث روشهاى تفسيرى را مطرح نمود.و به صورت اختصار توضيح مى‌دهد.
به نظر مى‌رسد(با توجه به استقبالى كه از كتاب شده و تا كنون چهار مرتبه چاپ شده) کتاب داراى جايگاه خاصى است و از جهت بيان مطالب و کیفیت آن، شايد در نوع خود كم نظير باشد.
ساختار
كتاب داراى يك مقدمه و(نه) فصل مى‌باشد كه فهرست موضوعات آن به قرار زير است:
فصل اول:وحى يا آموزۀ الهى شامل:
قرآن و آموزۀ الهى/كاربرد قرآنى وحى/وحى همگون انبياء/حقيقت وحى/ ويژگى‌هاى وحى/تحليل‌هاى ناسازگار از وحى/تشخيص وحى/راههاى دريافت وحى
فصل دوم:نزول وحى شامل:
معناى نزول/زمينه وحى فراگير/اولين آيه‌ها/آغاز بعثت/نزول قرآن در ماه رمضان /نزول دفعى و تدريجى/آخرين سوره/اسباب نزول/معيارهاى مكى و مدنى/راه شناخت /مكى و مدنى/ترتيب سوره‌هاى مكى و مدنى/معناى آيه/توقيفى بودن حدود آيه‌ها
فصل سوم:تدوين و جمع قرآن شامل:
ديدگاهها/نويسندگان وحى/مرحلۀ اول/ترتيب آيات/مرحلۀ دوم/انگيزه / مرحله دوم/مرحله سوم/ديدگاه على(ع)/ويژگى‌هاى قرآن حضرت على(ع) / مصحف‌هاى ديگر/قرآن با چه خطى نوشته مى‌شد/صيانت قرآن
فصل چهارم:قرائت متواتر در قرآن شامل:
معناى قرائت/ديدگاه منتخب/تاسيس قاعده/برهان عقلى/پيامبر(ص) و اختلاف قرائت/اختلاف لهجه/ائمه(ع) و اختلاف قرائت/عوامل اختلاف قرائت قراء سبع/تواتر قرآن/تواتر يك قرائت/كدام قرائت متواتر است/فقهاى اسلام و قرّاء سبع
فصل پنجم:محكم و متشابه شامل:
پيدايش اين بحث/معناى محكم و متشابه/ديدگاهها/عوامل ابهام واژه ديدگاه منتخب/تفسير متشابهات/خطر پيروى از متشابهات/تاويل چيست
فصل ششم:ناسخ و منسوخ شامل:
شيوه‌هاى قانون گذارى و ابلاغ قانون/يهود و امكان نسخ/اقسام نسخ/اقسام ناسخ/موارد نسخ
فصل هفتم:اعجاز قرآن شامل:
اعجاز در سخن/اهميت سخن/مراتب و اعجاز در سخن/فراخوانى قرآن /رمز اعجاز/حقيقت اعجاز/انگيزه اعجاز/علم و اعجاز/اعجاز و كرامت /اعجاز و سحر/ابعاد اعجاز قرآن/اعجاز و دانش بشر/امى بودن پيامبر(ص)
فصل هشتم:زبان قرآن شامل:
دو چهرۀ پيامبر/چرا وحى به صورت لفظ در مى‌آيد/مخاطب قرآن/پيامبر و زبان قوم/زبان قوم چيست/ويژگى‌هاى زبان قوم/قرآن و زبان قوم/زبان قرآن از زبان قرآن/ويژگى‌هاى زبان قرآن/مثالهاى قرآن/قرآن و فرهنگ مردم گرائى
فصل نهم:سبک شناسى و روشها شامل:
ضرورت سبک شناسى/روشها/تفسير به مأثور/تفسير عرفانى و باطنى/تفسير شهودى/علم گرائى/روش الحادى و مادى/تفسير قرآن به قرآن/تفسير موضوعى/تفسير به رأى چيست/ديدگاه منتخب/نقش عقل/محورهاى اتحاد قرآن و عترت
ويژگى‌ها
- در فصل چهارم.(بحث قرائت‌ها)-در اين فصل براى قرائت يك اصل و قاعده كلى بيان مى‌نمايد و آن اينكه:هر عبارت يك قرائت بيشتر ندارد لذا تجويز قرائت‌هاى مختلف از قرآن نياز به برهان دارد-وى اين مطلب را به صورت برهان عقلى با مقدمات آن بيان مى‌كند
- در همين فصل پيرامون تواتر قرائت سخن گفته و مى‌گويد اگر قرآن متواتر است قرائت واحد نيز متواتر است
- در فصل اول پس از تعريف وحى، بيان مى‌نمايد كه حقيقت وحى در طول تاريخ رسالت پيامبران يكى بوده است در ادامۀ همين فصل ویژگی‌هاى وحى را بيان مى‌نمايند.
- در فصل دوم:ویژگی‌هاى وحى فراگير و زمينه‌هاى آن را توضيح مى‌دهند و مى‌گويد از آن جهت كه نيازهاى انسان متفاوت است وحى نيز به مناسبت تفاوت‌ها تكامل و توسعه يافته تا بدانجا كه جامعه بشرى تكامل يافته به مرحله‌اى رسيده كه پذيراى وحى فراگير شده است.
- در فصل نهم(فصل سبک شناسى) در اين فصل روشهاى تفسيرى را ذكر و آنها را مورد نقد و بررسى قرار مى‌دهد در ادامۀ همين فصل محورهاى اتخاد قرآن و عترت را در:حق محورى-صراط مستقيم-كوثر معارف و العروة الوثقی بودن، توضيح مى‌دهد.
- فصل هشتم:(زبان قرآن):در اين فصل پيرامون پيامبر و زبان قوم سخن گفته آنگاه ویژگی‌هاى زبان قوم را بيان مى‌نمايد و در ادامه آن ویژگی‌هاى زبان قرآن را توضيح مى‌دهند.
- فصل هفتم(اعجاز قرآن)-در اين فصل پس از تعريف اعجاز و مراتب تحدى قرآن، رمز اعجاز قرآن را در اين مى‌داند كه با اينكه موادّ سخن يكسان در اختيار همگان قرار دارد اما ديگران توانايى خلق سخن زيبايى همچون قرآن را ندارند چونكه قرآن از منبع كمال و زيبايى محض سرچشمه مى‌گيرد.