غزالی، محمد بن محمد
محمد بن محمد غزالی (450-505ق)، معروف به زين‌الدين و ملقب به حجت‌الاسلام، فقیه، متکلم، فیلسوف بزرگ ایرانی
| نام | غزالی، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابوحامد غزالی
امام غزالی ح‍ج‍ت الاس‍لام غزالی غزالی، ابوحامد |
| نام پدر | محمد |
| متولد | 450ق، 1058م |
| محل تولد | توس |
| رحلت | 505 ق- طابران طوس |
| اساتید | احمد رادكانى، ابى‌المعالى جوينى، |
| برخی آثار | پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00736AUTHORCODE |
ولادت
وى در سال 450ق در طوس متولّد شد.
تحصیلات
وی در آغاز زندگى در همان شهر نزد احمد رادكانى به تحصيل علوم دينى پرداخت و بعد به نيشابور رفت. در مجلس امام الحرمين ابى‌المعالى جوينى حاضر گرديد و در مدّت كمى مراتب استعداد خود را در فراگرفتن مسائل علمى ظاهر ساخت. غزالى پس از احاطه به علوم مختلف به خدمت خواجه نظام‌الملك وارد شد و خواجه مقدم وى را گرامى داشت و محض امتحان و اختيار مراتب فضل او مجالس مباحثه‌اى از ائمه فضلا تشكيل داد و آن را به مناظره‌ها واداشت، غزالى در اين مباحثات، مايه‌ى سرشار، و پايه‌ى بلند دانش خود را بنمود تا اينكه وزير مزبور وى را در سال 484ق به تدريس علوم دينى در مدرسه نظاميه‌ى بغداد بگماشت. غزالى در بغداد مدّت چهار سال با جدّ تمام به كار تدريس مشغول بود و تا سال 488ق كه شهرت خود را به درجه‌ى اعلى رسانيد؛ به طورى‌كه حدود سيصد نفر از اعيان علماء در مجلس درس وى حضور داشته و استفاده می‌كردند.
وى پس از رسيدن به اوج شوكت و شهرت دريافت كه از اين راه نمى‌توان به آسايش و آرامش روحى رسيد. پس از ترديد بسيار سرانجام دنباله روى صوفيان وارسته‌ى بى نام و نشان شد و در سال 488ق از بغداد حركت نمود؛ در حالى كه از جميع علائق دنيوى صرفنظر كرد و از مال دنيا به آن قدر كه معيشت عائله او را كفايت كند، اكتفا نمود و به بهانه‌ى زيارت بيت‌الله از بغداد بيرون رفت و با گمنامى به جهانگردى پرداخت. اين مسافرت غزالى دو سال؛ يعنى از 488 تا 490ق به طول انجاميد و پس از مراجعت به طوس مدّت نه سال در انزوا و عزلت بسر برد و در خانه خود كه خانقاهى براى صوفيان و مدرسه‌اى براى طلاب بود، گوشه گرفت و به تأليف قسمت عمده كتب خود پرداخت. غزّالى چو ديد كه مرض جهل عمومى شده و اطباء نيز مريضند، به خود گفت كه خلوت و عزلت به چه كار آيد. هنگام آن است كه داروى هدايت بكار دارى تا اين كه در سال 499ق آهنگ نيشابور كرد و در آن جا به تدريس و وعظ و ارشاد مردم پرداخت و در سال 503ق دوباره به طوس بازگشت و اين بار به كلى منزوى بود تا این که درگذشت.
وفات
وی در سال 505ق در طوس رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گرديد.
آثار غزّالى
دانشمند مصرى دكتر عبدالرحمن بدوى از مجموع پژوهش‌هاى خاورشناسان يارى مى‌گيرد و به نگارش كتاب نفيس «مولّفات الغزالى» مى‌پردازد. اين كتاب به مناسبت جشنواره‌ى هزارمين سال ميلاد ابوحامد غزّالى در تابستان 1960م منتشر شده است. در اين كتاب از 457 كتاب اصل و منسوب و مشکوک ياد شده كه مولّف، هفتاد و دو تاى آن‌ها را بى‌ترديد از آن غزالى دانسته و در صحّت بقيّه ترديد نموده است.
تعدادى از اين آثار عبارت است از:
- مقاصد الفلاسفه،
- تهافت الفلاسفة،
- معيارالعقول،
- إحياء علوم الدين،
- بداية الهداية،
- جواهرالقرآن،
- كتاب الاربعين فى اصول‌الدين،
- كيمياى سعادت،
- زاد آخرت،
- مشكات الانوار،
- تلبيس ابليس،
- حقيقة القرآن،
- نصيحة الملوك،
- رسالة الاقطاب،
- منهاج العابدين
و سايركتب وى.
وابسته‌ها
مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب
مکاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب
پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک
مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری
مقدمة تهافت الفلاسفة المسماة مقاصد الفلاسفة
المصباح المنیر في غریب الشرح الکبیر للرافعي
الرد الجمیل لإلهیة عیسی بصریح الإنجیل
مکاشفة القلوب المقرِّب إلی عَلّام الغُیوب
إتحاف السّادة المتقين بشرح إحياء علوم الدين
تهافت الفلاسفة، يا، تناقض گويي فيلسوفان
سرّ العالمین و کشف ما في الدارین
فيصل التفرقة بين الإسلام و الزندقة
الدرة الفاخرة في کشف علوم الآخرة
المقصد الأسني: شرح أسماء الله الحسني
مکاشفة القلوب المقرب إلي حضرة علام الغيوب(في علم التصوف). تلخيص
شفاء الغلیل فی بیان الشبه و المخیل و مسالک التعلیل
مجربات الغزالي في الطب الروحانی