اصفهانی، محمدمهدی
| نام | اصفهانی، محمدمهدی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | 1324 ش |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | الشامل في الصناعة الطبیة / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه
تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE3177AUTHORCODE |
عصر زندگی و خاندان
محمدمهدى ارباب اصفهانى (1314 -1234ق)، دانشمند و اديب معاصر، پدر ميرزا محمدحسين فروغى ذكاءالملك و از اهالى اصفهان بود.
محمدمهدى در علوم تاريخ و جغرافيا و هيئت قديم و جديد و نجوم بطلميوسى و اروپايى به مقامى والا دست يافت.
ارباب اصفهانى از معتبرترين بازرگانان اصفهان در سده 18 و اوايل 19 ميلادى بوده است. وى همچنين در زمينه‌هاى تاريخ و جغرافيا و هيئت متبحر بوده است. او نخستين ايرانى است كه به تصحيح انتقادى شاهنامه پرداخت.
همه پيشينيان و نياكان وى، به پيشه بازرگانى اشتغال داشته‌اند و همگى به ارباب معروف بوده‌اند. نياى بزرگ او، ميرزا ابوتراب در سال 1148ق به‌عنوان نماينده اصفهان در شوراى كبير مغان كه به دعوت نادرشاه افشار براى تصديق به‌سلطنت‌نشستنش برپا شده بود، شركت داشت.
محمدمهدى ارباب كه براى بازرگانى، زياد به هندوستان سفر مى‌كرد، چندين سال هم در هندوستان (به‌ويژه بمبئى) زندگى كرد كه در آن مدت با انگليسى‌ها و هندى‌هايى كه با دانش‌ها و معارف نوين آشنا بودند، مصاحبت داشت. او تا اندازه زيادى از دانش و آگاهى اروپايى و سياست جهان، باخبر شد و به ريشه و علت برترى اوضاع غربى‌ها بر روزگار مشرق‌زمين پى برد. او يكى از نخستين كسانى است كه اين مسائل را در آثار و نوشته‌هاى فراوانش براى ايرانيان مطرح كرد.
ارباب اصفهانى پس از مرگ در قبرستان محله‌ى آب‌بخشان اصفهان دفن گرديد.
آثار
- تصحيح شاهنامه‌ى فردوسى؛
- تصحيح تاريخ وصاف؛
- نصف جهان، در تاريخ اصفهان؛
- جغرافياى اصفهان؛
- کتابى در محاكمه بين علم هيئت و نجوم قديم و جديد؛
- نقشه‌ى ابنيه‌ى تاريخى اصفهان.
منابع مقاله
اثرآفرينان، زندگى‌نامه نام‌آوران فرهنگى ايران، زير نظر دكتر محمدرضا نصيرى، ج1، ص224-225، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ دوم، 1384.
وابسته‌ها
کتاب الماء (لغت نامه جامع پزشکی)
سر الخلیقة و صنعة الطبیعة موسوم به کتاب العلل
في بیان الحاجة إلی الطب و الأطباء و وصایاهم
الموجز في تاریخ الطب و الصیدلة عند العرب
فهرس مخطوطات الطب الإسلامي في مکتبات ترکیا
غایة الإتقان في تدبیر بدن الإنسان
نهضت پزشکی یا لزوم تجدید نظر در اصول و مبانی طب امروز
المدخل الی صناعه الطب (ایساغوجی)
تکمله دوم طب العترة عليهم‌السلام
منتخب کتاب جامع المفردات مع ترجمة إنکلیزیة
تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان
فهرست کتب خطی پزشکی و داروسازی کتابخانه ظاهریه دمشق
مجموعه تلخيصات ابن رشد از تأليفات جالينوس
مطرح الأنظار في تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار
شش رساله طبی از بقراط، جالینوس، حنین و رازی
البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر
فضالة الخوان في طیبات الطعام و الألوان
14 مقاله از کتاب طبائع الحیوان البحری و البری
طب یوسفی موسوم به جامع الفوائد
مجموعه رسائل طبی محمد بن زکریای رازی
شکسته بندی به روش استاد کرمانشاهی
فهرست مجموعه میکرو فیلمهای نسخه‌های خطی فارسی و عربی طبی موجود در کتابخانه‌های هندوستان
مجموعه فهرست گزیده نسخ خطی فارسی آسیای میانه و قفقاز در علوم پزشکی
سه رساله در طب (تدبیر الصبیان، في الجنین و کونه في الرحم، أرجوزة في الحمیات)
عيون الأنباء في طبقات الأطباء (خزرجی)
المغني في شرح الموجز (شرح سدیدی)
فارما کوپه آیورودیک هند(بخش فرمولاسیون)
مجموعه قاروره نامه و پنج رساله طبی
جواهر النفیس، شرح أرجوزة الشیخ الرئیس
مجموعه کنز الحکماء و دوازده رساله طبی
مجموعه کتاب التکلیس و کتاب بیاض کبیر
مجموعه هشت رساله طبی از ابن سینا (مجموعة ثماني رسائل طبیة من ابن سینا)
رساله معرفت اقسام تب و رساله در نوم
نامه احمدی، یا، حفظ الصحة اسلامی
مجموعه رسائل سبعه در طب، داروسازی و آموزش پزشکی
تعلیم المبتدئین في معرفة الأبدان و الأعضاء
ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس
تذكرة الهند المشهور به یادگار رضایی
طب فرشته (دستور الأطباء یا اختیارات قاسمی)
دفع المضار الکلیة عن الأبدان الإنسانیة
مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی
مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی
مفردات و معالجة الأمراض (جلد دوم از تحفه سعدیه در شرح موجز قانون ابن سینا)
تدبیر مسافران و معالجه امراض (زاد المسافرین)؛ رساله متفرقات طبی؛ رساله دلائل النبض
مجموعه هشت کتاب طبي از جالینوس
دوانامه، رساله طبی، رساله احکام الایام و رساله محک نصیب
تنسوخ نامه ايلخاني (تنکسوق نامه)
مقلات گزيده الاعجاز العلمي في القرآن و السنة در: دوره 10 ساله (از آغاز تا سال 1431 هجري قمري)
مجموعه گزيده رسائل جابربن حيان
مجموعه طب القرآن و المعصومين عليهم‌السلام
تغذيه با شير مادر و مسأله خويشاوندي رضاعي
آواي رحيل: نگاهي به بهداشت در سفر بي بازگشت و يادي از سفر کردگان
سخني با ناشران فرهنگ وحي و پاسداران حريم ولايت درباره تغذيه کودکان با شير مادر
اخلاق حرفه اي در خدمات بهداشتي و درماني
تدبير الحبالي و الأطفال و الصبيان
کشف المکنون عن معالجات القانون
تذکره اللبيب فيما يتعلق بالطب و الطبيب معروف به ياقوتي، بانضمام رساله دافع الوباء
لوامع الشبریه فی علاج امراض البشریه
کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران
کاربرد طب سنتی در مراقبتهای بهداشتی درمانی
مجموعه نتیجه الطب، مجموعه اکبری و منافع امینی
مجموعه اغذیه و ادویه در آثار حکماء اندلس
[[مجموعه رسائل متنوع چهارگانه طبی: مشتمل بر 1- رساله الطب و الرقی، 2- رساله خلاصه طب اکبر، 3- رساله الامراض الحادثه فی العین، 4- رساله کیمیاء الاطعمه]]
المغنی فی تدبیر الامراض و تعریف العلل و الاعراض
مجموعه هشت کتاب و رساله در ادویه، اغذیه و اشربه
الفاظ قرابادین (فرهنگ لغات قرابادین قادری)
رساله جاماسيه (در آداب داغ کردن اعضاء بدن)
کتاب مفتاح الخزائن (رساله سوم در مرکبات دارويي)
کتاب تاريخ طب (از آغاز تا کنون)
مجموعة کتاب الجامع للأدوية الشريفية (مفردات شريف تميمي) و رسالة في الأکيال و المقادير
کتاب تاريخ پزشکی دوران حکومت مغولان هند (ترجمه کتاب اطباي عهد مغليه به زبان اردو)
کتاب الموجز المحشي بالتحشية الجديدة
الامان من اخطار الاسفار و الازمان
الشامل فی الصناعة الطبیةَ (بخش یکم از فن سوم)
مجموعه رسائل سي و هفت گانه طبي خطي
مجموعه کتاب طب هروي و دو رساله مختص ديگر (رساله آداب مباشرت (باهيه)؛ گزيده رساله پاک کردن جامه)
مجموعه چهار کتاب و رساله طبي خطي (جامع التجارب، طب کيمياوي، طب المجدول، طب الحکماء لقمان و افلاطون)
کتاب منهاج البيان فيما إستعمله الإنسان (تهران)
کتاب جراحي زهراوي: مقاله سي ام از کتاب التصريف لمن عجز عن التألیف در عمل باليد
کتاب المرغوب و المحذور لتحفة الدستور
مجموعه فهرست‌ها و مشخصات کتب طبي خطي موجود در ايران
شرح نفیسی: شرحی بر کتاب الموجز ابن نفیس
مجموعه نزهة الارواح و روضة الافراح (تاریخ الحکماء شهروزی)
المعالجات و الدستورات (در علم مفردات ادویه)
مجموعه رسائل هجده گانه (طبی، داروئی، غذائی و غیره)
مجموعه فراست نامه: مشتمل بر: 1 مقاله و 1 کتاب
مجموعه شانزده رساله از ابن سینا در حکمت و طبیعیات
جامع الشرحين: شامل دو کتاب شرح قانون در متن و حاشيه
مجموعه دو کتاب در حرارت غريزيه
مجموعه شرح قانون ابن سینا: کتابهای دوم، سوم، چهارم و پنجم
مجموعه شانزده رساله در طب و دارو شناسی
مجموعه سه رساله در حفظ الصحه و سه رساله در مجربات
ما الفارق (الفروق یا کلام فی الفروق بین الامراض)
جوامع الإسکندرانيين، مجموعه اي از تأليفات
التقسيم و التشجير (تقاسيم العلل) (تهران)
المأة في الطب (يکصد گفتار ابوسهل مسيحي)
کتاب مباني طب سنتي در مسير نوين دستيابي به سلامت
خلاصة التجارب (از روی نسخه خطی با تاریخ کتابت 988 هجری قمری)
الحاوی فی علم التداوی (الحاوی الصغیر)
درس نامه متون پارسي طب سنتي ايران
حفظ سلامتي از ديدگاه طب سنتي ايران
مجموعه سرگذشت جندی شاپور و تاريخ قندسازی
الطب و الصيدلة عند العلماء العرب
مجموعه طب خجندي و چهار رساله طبي از ابن سينا
الإرشاد لمصالح الأنفس و الأجساد
مجموعه کتاب خواص الأعشاب و النباتات الطبية و رساله في أسرار الحروف و الفوائد القرآنية
رساله محمودية (ترجمه و شرح رساله ذهبية)
رساله طبيه (کنوز الرموز و دقايق الحقايق)
مجموعه شرح جالينوس بر فصول بقراط و سه کتاب طبي ديگر
ترجمه فارسی و شرحي بر موجز ابن نفيس
مجموعه شرايع العلاج و نفايس الطب
جرنل (کتابنامه کتابخانه خدابخش): فهرست نسخ خطي طبي فارسی و عربي در هندوستان
مجموعه مفردات ناصري و رساله أسماء الأمراض
مجموعه بيست رساله طبي، فلسفي، عرفاني و کلامي
مجموعه‌ای از رسائل بابا افضل کاشانی
شرح فارسی کتاب الموجز ابن نفیس
سه کتاب در تاریخ پزشکی (به زبان انگلیسی)
الجامع لمفردات الأدویة و الأغذیة
مجموعه فهرستهای منتشر شده از کتب خطی مربوط به تمدن اسلامی در جهان
مجموعه چند هزار کتاب و رساله در پزشکی و علوم نزدیک به آن (نشر دیژیتالی)
مجموعه‌ای از کتب روزآمد پزشکی و دانشهای میان رشته‌ای مرتبط