صافی گلپایگانی، لطف‌الله

صافی، لطف ‎الله

نام	صافی، لطف ‎الله
نام های دیگر	صافی گلپایگانی، لطف الله
نام پدر	ملا محمّد جواد صافى
متولد	1297 هـ.ش
محل تولد	گلپايگان
رحلت	-
اساتید	آیت الله سيد محمّد تقى خوانسارى، آیت الله حجّت، آیت الله صدر، آیت الله بروجردى و...
برخی آثار	‏آفتاب مشرقین: دفتر شعر عاشورایی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده ‏آینه جمال: نگرشی بر مکارم اخلاق حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده ‏احکام خمس / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده ‏احکام نوجوانان / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده ‏از نگاه آفتاب: سیمای حسین در احادیث پیامبر علیهما السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کد مولف	AUTHORCODE68AUTHORCODE

با صافی گلپایگانی، علی اشتباه نشود.

ولادت

لطف‌الله صافی گلپایگانی، فقیه، اسلام‌شناس و از مراجع بزرگ تقلید شیعه در سال 1337ق، در شهر گلپایگان، به دنیا آمد.

پدر او عالم عارف، آیت‌اللّه آخوند ملا محمّدجواد صافى، (متولد 1287ق) بود که علاوه بر تخصّص، تحقیق، تألیف و تدریس در گرایش‌هاى مختلف علوم اسلامى مانند فقه، اصول، کلام، اخلاق، حدیث و... و در زمینه هنرهاى ارزشمندى چون شعر و خوشنویسى نیز سرآمد بود. مادر او بانوى فاضله، شاعره و عاشق اهل‌بیت(ع)، فاطمه خانم، دختر حضرت آیت‌اللّه آخوند ملا محمّدعلى بود.

کسب علم و دانش

ایشان، در نوجوانى قدم به وادى علم و معنویت حوزه نهاد و میهمان صفاى حلقه‌هاى صمیمى درس و بحث و مَحرَم شور وصف‌ناپذیر مناجات نیمه شب پاک‌باختگان حوزه شد.

ابتدا در گلپایگان، کتب پایه ادبیات عرب را نزد عالم جلیل‌القدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آغاز کرد و ادامه مباحث ادبیات، کلام، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح در همان‌ جا پى گرفت و در این مدت حجم وسیع کتب مهم رشته‌هاى مذکور را نزد پدر بزرگوارش، حضرت آیت‌اللّه آخوند ملا محمّدجواد صافى آموخت.

در سال 1360ق، گلپایگان را با دنیایى از خاطره‌هاى شیرین دوران کودکى و نوجوانى و لذت حضور در کنار پدر و مادرى مهربان و دلسوز، ترک کرد و رنج مشکلات هجرت به قم را پذیرا شد، تا با حضور در مجلس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه علمیه قم به تکمیل تحصیلات و تحقیقات خود بپردازد.

اساتید

ایشان چند سال بعد به نجف اشرف مشرف شد و در آنجا نیز از محضر مراجع عالی‌قدر آن حوزه، براى یک سال بهره‌مند گشت. او پس از آن مجدداً به قم بازگشت و بیش از پانزده سال حلقه‌نشین مجلس درس و بحث و اخلاق و عرفان مرجع پرافتخار شیعه، حضرت آیت‌اللّه‌العظمى بروجردى و نیز یکى از مشاورین ویژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتای آن بزرگوار گشت و آن مرحوم، نظر به توانایى والاى علمى آیت‌اللّه‌العظمى صافى، پاسخگویى به سؤالات مهم و حساسى از فقه و کلام شیعى و نیز نگارش کتاب ارزشمندى درباره مهدویت را که منتخب الأثر نام گرفت، به ایشان واگذار کردند.

از اساتید مهم آن بزرگوار در قم، مراجع تقلید، آیات عظام: سید محمّدتقى خوانسارى، حجّت، صدر، بروجردى و در نجف، آیات عظام: شیخ محمّدکاظم شیرازى، سید جمال‌الدین گلپایگانى و شیخ محمّدعلى کاظمى را مى‌توان نام برد.

ویژگی‌هاى ایشان

زهد، تقوا، اخلاص، قناعت، توکل، سعه صدر، صراحت لهجه، عشق به اهل‌بیت(ع) و امر به معروف و نهى از منکر، از ویژگى‌هاى مهم روحى - اخلاقى این فقیه وارسته است.

تدریس، تحقیق و تسلط بر علوم متنوع اسلامى همچون فقه، اصول، کلام، حدیث، رجال و...، تألیف حدود هشتاد اثر ارزشمند و محققانه به زبان‌هاى فارسى و عربى که بعضى از آنها به چند زبان دیگر نیز ترجمه شده، از ویژگى‌هاى علمى ایشان است.

برخوردارى از چنین موقعیت‌هاى والاى علمى، ایشان را در حوزه علمیه قم، در ردیف ممتازین قرار داد و بزرگانى چون آیات عظام: سید جمال‌الدین گلپایگانى، بروجردى، امام خمینى و سید محمدرضا گلپایگانى و بعضى دیگر، مقام بلند علمى - معنوى او را ارج نهادند و آیت‌اللّه‌العظمى سید جمال‌الدین گلپایگانى در حدود 45 سال پیش، اجتهاد متین و اوج مقام فقهى وى را طى مکتوبى مهم، اعلام کرد.

ایشان، سال‌ها از طرف مرحوم آیت‌اللّه‌العظمى بروجردى و پس از ارتحال آن بزرگوار، از معدود کسانى بود که مسئولیت امتحان فضلاى حوزه در سطح عالى و درس خارج را داشته و شمارى از مجتهدان کنونى و مدرسین حوزه علمیه قم، نزد معظم‌له امتحان داده‌اند.

این فقیه گران‌قدر، علاوه بر موارد مذکور، مطالعات گسترده‌اى در زمینه ادبیات و تاریخ اسلام و ایران داشته و ضمن آشنایى با قالب‌هاى گوناگون شعرى، در سرودن شعر نیز مهارت کامل دارند.

قبل از پیروزى انقلاب اسلامى، حضور در صحنه‌هاى مختلف مبارزه با رژیم ستم‌شاهى باعث حساسیت ساواک، نسبت به این فقیه آگاه گشت و بالاخره به توقیف یکى از کتب ایشان که حاوى مطالبى در نقد فساد رژیم شاه بود، منجر شد. در همین حال نشر بعضى از کتب مهمی که وی در دفاع از تشیع نگاشته بود نیز، در برخی از کشورهاى عربى ممنوع شد و بدین صورت دولت‌مردان این کشورها همسو با برخى مزدوران قلم‌به‌دست استعمار، نتوانستند خشم خود را از نوشته‌هاى آگاهى‌بخش و بیدارکننده‌اش، پنهان نمایند.

با پیروزى انقلاب اسلامى ایران، ایشان در سال 1358ش، به‌عنوان عضو مجلس خبرگان اوّل، انتخاب و در سال 1359ش، از سوى حضرت امام خمینى(قدس‌سره) به عضویت شوراى نگهبان منصوب شد و هشت سال به‌عنوان دبیر شوراى نگهبان، منشأ خدمات ارزنده‌اى به نظام مقدس و مردم عزیز گشت و در پاسدارى از حریم اسلام و قرآن، لحظه‌اى تردید به خود راه نداد.

ایشان، پس ازارتحال حضرت آیت‌اللّه‌العظمى گلپایگانى( قدس‌سره)، در آذرماه 1372ش، بنا به تقاضاهاى مکرّر و اصرار پى‌درپى علما و مردم، بالاخره تصدى مرجعیت را پذیرفت و اکنون به‌عنوان یکى از مراجع عمده و ارکان اصلى حوزه علمیه قم، بشمار مى‌رود.

گفتار بزرگان

حضرت آیت‌الله ‌العظمى آقاى حاج سید جمال‌الدین هاشمى گلپایگانى که از مراجع بزرگ عصر خود در نجف اشرف بودند، در تاریخ سوم جمادى‌الاولى 1375ق؛ یعنى چهل سال قبل براى معظم‌له اجازه اجتهاد صادر نموده و مرقوم نموده‌اند که ایشان به بالاترین درجه اجتهاد و استنباط در احکام شرعیه نایل گردیده‌اند. وی در آن اجازه بسیار عالى که اکنون موجود است، ایشان را با القاب: «العالم، العلم، العيلم، العلّام، الفاضل، الكامل، الهمام، علم الأعلام، حجة الإسلام» یاد فرموده و ستوده‌اند.

حضرت آیت‌الله ‌العظمى آقاى شیخ محمدعلى کاظمى خراسانى(رضوان‌الله‌علیه)، مقرّر مرحوم محقّق نائینى(قدس‌سره) استاد آیت‌الله ‌العظمى صافى در نجف، در نامه خود که در تاریخ یازدهم شوّال فرستاده‌اند، وى را با عنوان والاى «علم العلم و مناره» یاد کرده و ایشان را که نجف را ترک کرده بودند به نجف فراخوانده و مرقوم فرموده‌اند:

«مفارقت امثال سرکار از نجف اشرف و خلوّ جامعه علمیه از آن، موجب تأثر [است]. چون امروز جامعه علمیه حاجت به امثال سرکار دارد که استعداد ذاتى را با حفظ ظاهر و التزام به نوامیس شرع مطهر دارا و واجد هستید، على‌هذا حتى‌المقدور اسباب حرکت را فراهم فرمائید.

امید است بر عزم مراجعت باقى باشید و جدّاً سرکار را از حضرت حجت‌الاسلام آقاى والد(دامت برکاته) تقاضا می‌کنم».

امام خمینى در نامه مورخ 22/ 3 / 65 خود به شوراى نگهبان، او را از «فقها»یى دانسته‌اند که «لیاقت و تعهدشان محرز است» و «در مدت طولانى خدمت، آشنایى وافر به مسائل جاریه دارند».

و در جایى دیگر، درباره ایشان فرموده‌اند: «معظم‌له مورد علاقه این‌جانب هستند».

براى تحلیل‌گران امور تاریخی، نقش کلیدى آیت‌الله ‌العظمى صافى در مقام فقیهى دقیق و خوش‌فکر و مشاورى امین و آگاه براى آیت‌الله ‌العظمى گلپایگانى در طول 32 سال مرجعیت پرافتخار آن مرحوم، نقشى ویژه و کاملاً برجسته است.

آن مرجع عظیم‌الشأن در امور مهم سیاسى و اجتماعى با آیت‌الله ‌العظمى صافى مشورت نموده و مسائل مهم فقهى را با معظم‌له در میان مى‌گذاشتند؛ براى نظرات ایشان اهمیت قائل بودند، آرائشان را محترم شمرده و به آن توجه مخصوص مى‌فرمودند.

آیت‌الله ‌العظمى گلپایگانى در نامه‌اى خطاب به دست‌اندرکاران اولین مرکز کامپیوترى تحقیقات و دایرةالمعارف فقه اسلامى موسوم به «معجم فقهى»، آیت‌الله ‌العظمى صافى را نمونه‌اى از «اکابر فقهاى معاصرین» و «صاحبان مقام علمى شامخ» دانسته و به استفاده از وجود مغتنم و سرمایه ارزشمند علمى ایشان، تأکید مى‌ورزند.

در نگاه ژرف آیت‌الله ‌العظمى گلپایگانى که خود استوانه عظیم فقاهت و اسطوره تقوا و عدالت بود از آیت‌الله ‌العظمى صافى با عنوان «مجتهدى مسلّم و عادل» یاد شده است.

آیت‌الله آقاى حاج میرزا جعفر سبحانى، راجع به جریان مراسم نماز بر پیکر پاک آیت‌الله ‌العظمى گلپایگانى مى‌نویسند:

«بر جنازه مطهر او پاک‌ترین و وارسته‌ترین فرد؛ یعنى چهره بزرگوار فقیه، آیت‌الله صافى(دام‌ظله) نماز گزارد.

فردى که در طول عمر، با قلم و بیان در خدمت اسلام بوده و از عارفان وارسته‌اى که: «يذكركم رؤيته»؛ دیدار او انسان را به یاد خدا مى‌اندازد و معاشرت با او بر فضل و دانش و تقواى معاشر مى‌افزاید».