شرح حدیث (ابهام‌زدایی)

شرح حدیث ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• شرح احادیث طینت تأليف جمال‌الدين خوانسارى، معروف به آقا جمال (قرن دوازدهم)، به زبان فارسى است. و مشتمل بر بيان و شرح احاديث طينت است.

• شرح حدیث ثقلین تألیف کاظم محمّدی می‌باشد و مشتمل بر شرحی است بر حدیث مشهور نبوی

• شرح حدیث «جنود عقل و جهل» اثر امام خمينى (قدس‌سره‌الشريف) به زبان فارسى است. موضوع كتاب، علم اخلاق است، ولى مطالب آن، صرف اخلاق علمى نمى‌باشد، بلكه مهم‌ترين مطلبى كه در اين كتاب مورد توجه مؤلف آن بوده است، سير و سلوك عملى سالكان كوى دوست است.

• شرح حدیث عنوان بصری (بندگی حقیقی و حقیقت علم) اثر محمدباقر تحريرى، شرح و توضيح فرازهايى از حديث معروف عنوان بصرى و تبين عبوديت و بندگى حقيقى مى‌باشد كه به به زبان فارسى و در سال 1429ق نوشته شده است.

• اسرار ملکوت در مقدمه شرح حدیث عنوان بصری مقدمه شرح حدیث عنوان بصری از امام صادق(ع)، به قلم سید محمدمحسن حسینی طهرانی (متوفی 1398ش) است. این کتاب به زبان فارسی در دو جلد منتشر شده است.

• شرح حدیث رأس الجالوت تألیف ملا عبدالصاحب محمد بن احمد نراقى(م1297ق) است. این کتاب شرح مختصرى بر مناظره‌ى امام رضا(ع) و بزرگترين عالم يهودى معاصر وى به نام رأس الجالوت نوشته است. وى با استناد به آيات قرآن كريم و احاديث اهل‌بيت(ع) و بيان نكات ادبى و مباحث دقيق منطقى و فلسفى نكات مبهم و رمز گونه‌ى اين روايت ارزشمند را تفسير و تبيين نموده است.

• هدیة الخیر؛ شرح عرفانی احادیث نبوی اثر بهاءالدین بن میر قوام‌الدین بهاءالدوله نوربخش (متوفی حدود 915ق)، شرحی است عرفانی بر احادیث نبوی که با تصحیح و تحقیق سید محمد عمادی حائری، منتشر شده است.

• راز ربانی (اسرار الوحی سبحانی) در شرح حدیث قدسیه معراجیه به زبان فارسى، در شرح حديث معراج است كه بر اساس مشرب عرفان، توسط عزيز نفسى يا مير سيد على همدانى نگاشته شده و به اهتمام حسين معلم به زيور طبع آراسته شده است.

• الأربعون حديثاَ (الشهيد الاول) مرحوم شهيد اول چنان كه خود مى‌نويسد این كتاب را در راستاى عمل به حديث شريف نبوى كه فرمودند: «من حفظ على أمتي أربعين حديثا ينتفعون بها بعثه اللّه يوم القيامة فقيها عالما» به رشتۀ تحرير درآورده است.أربعين‌نويسى در بين عالمان اسلامى با تأسى به این فرمايش رواج فراوان يافته است و ايشان در این خصوص مجموعه‌هایى گران‌بها از سخنان معصومين عليهم‌السلام را در قالب چهل حديث فراهم آورده‌اند.

• الأربعون حديثاً عن أربعين شيخاً من أربعين صحابياً في فضائل الإمام أميرالمؤمنين عليه‌السلام (رازی) اثر شيخ منتجب‌الدين على بن عبيدالله بن بابويه رازى، از علماى قرن ششم است كه چهل حديث در فضيلت اميرالمؤمنين و 14 داستان در فضيلت ايشان نقل كرده است.

• شرح الأربعين حديثا به زبان عربى، نوشته صدرالدين قونوى، در موضوع عرفان عملى و نظرى است.

• شرح الأربعین (قاضی سعید قمی) یا «الاربعون حدیثاً» نوشته قاضی سعید قمی (درگذشته 1107ق)، به شیوه چهل حدیث‌ نگاری در تفسیر و تأویل احادیث اهل بیت(ع) به رشته تحریر درآمده است. شرح هر حدیث را می‌توان رساله مستقلی دانست. این اثر با تصحیح و توضیحات نجفقلی حبیبی منتشر شده است.

• أربعون حديثاً في مكارم الأخلاق تأليف شيخ حسين بن عبدالصمد حارثى عاملى (متوفى 984ق) از كتب چهل حديث به زبان عربى است. نویسنده از شاگردان شهيد ثانى و از علماى زمان شاه طهماسب صفوى بوده است.

• الأربعون حديثاَ (شيخ بهایى) اثر ابوالفضائل محمد بن الحسين الحارثى العاملى، معروف به شيخ بهایى، برگزيده چهل حديث از پيامبر(ص) و ائمه(ع) مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 995ق، نوشته شده است.

• الأربعون حديثاً في إثبات إمامة أميرالمؤمنين عليه‌السلام تأليف سليمان بن عبدالله ماحوزى بحرانى (1075 - 1121ق)، از جمله آثار ارزشمند حديثى پيرامون اثبات ولايت اميرالمؤمنين(ع) است كه نگارش آن در سال 1106، به پایان رسيده است.

• الأربعون حدیثاً (مجلسی) اثر علامه شيخ محمدباقر مجلسى، با تحقيق فارس حسون كريم، دربردارنده چهل حديثى است كه مؤلف از كتاب‌هاى حديثى شيعه، انتخاب و با سند و شرح و توضيح، نقل نموده است.

• کتاب الأربعین (مجلسی) تألیف علامه محمدباقر مجلسی (متوفی 1111 هجری) عنوان کتابی است یک جلدی به زبان عربی با موضوع روایات و احادیث اسلامی.

• شرح چهل حدیث (اربعین حدیث) تأليف امام خمينى (قده)، شرح چهل حديث اخلاقى است كه به زبان پارسى نگاشته شده است. مؤلف به بيان مسائل اخلاق علمى، اهتمام كمترى نشان داده است و بيشتر همت خويش را در بيان مطالب اخلاق عملى و مواعظ و دستورالعمل‌هاى عرفانى و دقايق توحيد قرآنى به كار گرفته است.

• شرح چهل حدیث (اربعین حدیث) (موسوعه، جلد 46) از آثار نوشتارى امام خمينى(رض) به زبان فارسى و موضوعش شرح و تفسير اخلاقى و عرفانى برخى از احاديث اهل‌بيت(ع) است كه نویسنده نگارش آن را در عصر روز جمعه، چهارم محرم الحرام 1358ق، برابر با 5 اسفند 1317ش، به انجام رسانده است.

• الرسالة العلية في الأحاديث النبوية (شرح چهل حدیث نبوی) كتابى است به زبان فارسی، تأليف حسین بن على كاشفى بيهقى با تصحيح و تعليقه‌نگارى سيد‌ ‎ جلال‌الدين حسینى ارموى (محدث).

• چهل حدیث ترجمه الأربعون حدیثا (کوشا)همان‌گونه كه از نامش پيداست، ترجمه فارسى كتاب «الاربعون» شهيد اول است كه به كوشش محمد على كوشا و با قلم روان وى در سال 1374ش، روانه بازار كتاب شده است.

• چهل حدیث از غیبت فضل بن شاذان اثر على‌اكبر مهدى‌پور، شرح چهل حديث درباره حضرت مهدى(ع) است كه آن را فضل بن شاذان (از فقهاى بزرگ شيعه در قرن سوم هجرى) از رسول خدا(ص) روايات كرده است.

• چهل حدیث حج اثر حسين انصاريان (متولد خوانسار، 1323ش) است كه نویسنده در آن، تعدادى از روايات اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) را در زمينه حكمت‌ها و اسرار مناسك و آداب فريضه بزرگ الهى حج به‌صورت تحليلى توضيح داده است.

• چهل حدیث سیره سجادی عنوان کتابی است یک جلدی به زبان فارسی و عربی که با کوشش محمود شریفی در گردآوری 40 حدیث از سیره امام سجاد(ع) پدید آمده است. شریفی در این اثر این چهل حدیث را در سه قسمت مجزا به این ترتیب ذکر کرده است: سیره عبادی امام سجاد(ع)، سیره مردمی امام سجاد(ع) و سیره شخصی و خانوادگی امام(ع).