سجادی، سید جعفر
سید جعفر سجادى (۱۳۰۳ - ۱۳۹۲ش)، نویسنده، استاد دانشگاه تهران، محقق عرفان‌پژوه، مصحح متن، دریافت جایزه بهترین کتاب سال، به‌خاطر تألیف کتاب فرهنگ فلسفى (1338ش)، دریافت جایزه بهترین کتاب سال در بخش ترجمه، به‌خاطر ترجمه حکمة الإشراق شیخ شهاب‌الدین سهروردى (1355ش)، پدر دکتر سید محمدصادق سجادی
| نام | سجادی، سید جعفر |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | سید على سجادى |
| متولد | 1303 ش |
| محل تولد | روستای کارماسه اصفهان |
| رحلت | روز سه‌شنبه 24 دی ماه سال 1392ش |
| اساتید | غلامحسین صدیقى |
| برخی آثار | فرهنگ معارف اسلامی
شرح بیست و پنج مقدمه در اثبات باری تعالی از کتاب دلالة الحائرین إبن میمون |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00764AUTHORCODE |
ولادت
در اسفندماه 1303ش در کارماسه، از روستاهاى بلوک لنجان سفلاى اصفهان، بر کرانه غربى زاینده‌رود به دنیا آمد.
پدرش سید على سجادى مردى روستایى و کشاورز بود و با لغت عرب آشنا بود و بر رسایل عملیه و فتواهاى علماى مشهور تسلط داشت.
تحصیلات
سید جعفر سجادى پیش از آنکه دوران مکتب را تجربه نماید، نزد پدر الفبا و یک جزو قرآن را آموخت. او در پنج‌سالگى تحصیلات خود را نزد «زن آخوند» که بانوى مکتب‌دارى بود، ادامه داد. و در هفت‌سالگى به مکتب ملا هاشم کله‌اى رفت. سید ناجى نام استاد بعدى وى بود که در نزد او «جامع المقدمات» را فراگرفت. سپس از محضر میرزا عبدالله نکوآبادى و شیخ محمدحسین شریعت فلاورجانى استفاده برد.
ایشان براى ادامه تحصیل به اصفهان مهاجرت کرد و همزمان درکارخانه هراتى اصفهان مشغول به کار شد. روزهایى را که به کار نمى‌رفت در مدارس علوم قدیمه اصفهان در مجلس درس استادان حاضر مى‌شد. سپس در مدرسه اسماعیلیه یا خاتون‌آبادى که در یکى از محلات دروازه حسن‌آباد اصفهان واقع بود به تحصیل پرداخت.
علاوه بر آن، سید جعفر در مدرسه ثقةالاسلام، مدرسه صدر، مدرسه عربان، مدرسه ملا عبدالله و مدرسه جده بزرگ درس خواند. سید جعفر سجادى چون در مدرسه مروى خوش درخشید، از طرف مسئولین حوزه جهت اخذ مدرک لیسانس به دانشکده معقول و منقول معرفى شد و پس از سه سال تحصیل، در سال 1329ش فارغ‌التحصیل شد. در سال 1334ش، سجادى براى تحصیل در دوره دکترى در رشته معقول (علوم عقلى و فلسفى) ثبت نام کرد و در سال 1341 از رساله خود دفاع کرد و دوره دکترى را به انجام رسانید.
استادان و مربیان
سید جعفر سجادى در مدرسه اسماعیلیه یا خاتون‌آبادى اصفهان نزد شیخ ابوالفضل مسجدشاهى تعلیم دید. او در مدرسه صدر اصفهان نیز در محضر حاج سید رضا خراسانى و سید حسین خادمى کسب فیض کرده است. سید جعفر در مدرسه عربان اصفهان در محضر شیخ امان‌الله و شیخ عبدالجواد فریدنى بود. سجادى در مدرسه عربان از کسانى چون میرزا عباس شیخ‌الاسلامى بهره برده است.
همچنین در مدرسه جده بزرگ، نزد کسانى همچون حاج شیخ محمدحسن نجف‌آبادى، شیخ محمدتقى تفرشى، حاج آقا صدر کوهسپایى، فیاض، سید حسین خادمى، شیخ محمدعلى حبیب‌آبادى، حاج سید جواد غروى و حاج آقا رحیم ارباب به تحصیل پرداخته است. سید جعفر سجادى در مدرسه میرزا محمود تهران نیز تحصیل نمود. این مدرسه چون تازه تأسیس شده بود و استاد و مدرس فاضل و متبحرى نداشت، سید جعفر به مدارس دیگرى از جمله مدرسه مروى مى‌رفت و در درس سید کاظم کروندى شرکت مى‌کرد. او همچنین محضر حاج شیخ على تهرانى، میرزا باقر آشتیانى، شیخ محمدرضا قلى‌زاده تهرانى، شیخ محمدتقى آملى، سید عباس آیت‌الله‌زاده فشارکى طباطبایى، سید صدرالدین جزایرى، سید ابوالقاسم کاشانى و محمدباقر کمره‌اى را نیز درک کرده است.
استادان سید جعفر سجادى در دوران دکترى عبارت بودند از: غلامحسین صدیقى، بدیع‌الزمان فروزانفر.
مشاغل و سمت‌هاى مورد تصدى
سید جعفر سجادى در سال 1330ش، به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و بلافاصله به‌عنوان دبیر به ارومیه منتقل گردید. بعد از یکسال تدریس در آن شهر، در سال 1331ش به کرمانشاه منتقل شد. او در آنجا به‌عنوان بازرس ویژه انتخابات براى نظارت بر انتخابات کنگاور انتخاب شد. سجادى تا سال 1338ش، در مدرسه فرخى واقع در میدان مولوى تهران تدریس مى‌کرد؛ لیکن از دى‌ماه 1338 به بعد، به‌عنوان استادیار در دانشگاه تهران مشغول به فعالیت شد. سید جعفر سجادى به دعوت دکتر معین در مؤسسه لغت‌نامه به فعالیت پرداخت و تألیف و تنظیم قسمتى از حرف «ع» لغت‌نامه دهخدا را بر عهده داشت. او مدیر گروه ادبیات فارسى دانشگاه تهران هم بود. سجادى در سال 1342ش، به رتبه استادیارى ارتقا یافت. او از سال 1348ش، به مرتبه دانشیارى ترفیع یافت. بعدا در سال 1353ش، درجه استادى یافته و در همین سمت از اعضاى ثابت شوراى دانشکده بود. وى از سال 1353 به پیشنهاد دکتر کیا به عضویت فرهنگستان درآمد و در آن ایام به عضویت کمیسیون انتصابات و ترفیعات دانشکده ادبیات منصوب شد. او مدتى هم در بنیاد دایرةالمعارف اسلامى فعالیت داشت.
جوائز و نشان‌ها
مجامع علمى، سمینارها و جوایز سید جعفر سجادى، به ترتیب ذیل است:
- سال 1338ش: دریافت جایزه بهترین کتاب سال، به‌خاطر تألیف کتاب فرهنگ فلسفى؛
- سال 1349ش: عضویت در انجمن روابط فرهنگى ایران و هند و همکارى با دکتر تاراچند؛
- سال1351ش: سفر به پاکستان و بازدید از دانشگاه‌هاى آن کشور و تأسیس اولین انجمن فارغ‌التحصیلان پاکستانى دانشگاه تهران؛
- سال 1352ش: شرکت در کنگره بزرگداشت ابوریحان بیرونى؛
- سال 1353ش: سفر به ترکیه براى ایراد سخنرانى و بازدید از دانشگاه‌ها؛
- سال 1354ش: شرکت در کنگره بزرگداشت ابونصر فارابى؛
- سال 1355ش: دریافت جایزه بهترین کتاب سال در بخش ترجمه، به‌خاطر ترجمه حکمة الإشراق شیخ شهاب‌الدین سهروردى؛
- سال 1356ش: شرکت در جشنواره هنر اسلامى در لندن.
وفات
او در روز سه‌شنبه 24 دی ماه سال 1392ش به دلیل بیماری طولانی دار فانی را وداع گفت.
آثار
- ابوحيان توحيدى؛
- ابوريحان، قلعه فولادين منطق ارسطو را در هم مى‌ريزد؛
- احكام يا عناوين ثانويه؛
- از احساس تا قوت نطق و ناطقه؛
- استفاده از علوم عقلى در نحو عربى؛
- اصل و اصول؛
- اصلاحات پزشکى در جهان عرب؛
- افكار اجتماعى فارابى؛
- افكار فلسفى و علمى ابوريحان بيرونى؛
- الأدب الفارسی، به زبان عربى؛
- الأدب الفارسی بين روافد التصوف و العرفان؛
- انسان كامل؛
- اوضاع اجتماعى نيم‌قرن؛
- بررسى مجموعه رسايل مرحوم سيد كاظم عصار؛
- بنياد اصول فقه؛
- تاريخ برمكيان؛
- تاريخ دولت‌هاى اسلامى و خاندان‌هاى حاكم بر سرزمين اسلامى؛
- تاريخ‌نگارى در اسلام؛
- تأليف و تنظيم حرف «ع» لغت‌نامه دهخدا؛
- تجلى عرفان در ادب فارسى؛
- ترجمه زبدة البيان في أحكام القرآن مقدس اردبيلى؛
- ترجمه و تحشيه آراء أهل المدينة الفاضلة ابونصر فارابى؛
- ترجمه و تحشيه حكمة الإشراق؛
- ترجمه و تحشيه سياسات مدنية ابونصر فارابى؛
- ترجمه و تحشيه فصل المقال في ما بين الحكمة و الشريعة من الاتصال؛
- ترجمه و شرح بيست باب مقدمه دلالة الحائرين ابن ميمون؛
- تصحيح جغرافياى حافظ ابرو؛
- تصحيح ديوان حافظ؛
- تصحيح و تحشيه تفسير حدائق الحقايق؛
- تصحيح و توضيح فرهنگ المرقاة؛
- تفسير قرآن و تاريخچه آن؛
- جلال‌الدين مولوى بين طريقت و شريعت؛
- جهان تصوف؛
- حدوث و قدوم؛
- حركت جوهرى؛
- حق و حقيقت؛
- حكمت اسلامى و فلسفه يونانى؛
- حكمة الإشراق؛
- حكومت جهانى؛
- حواس پنج‌گانه از نظر شيخ اشراق؛
- روش‌هاى تفسير قرآن مجيد؛
- سفرنامه برزويه به هند و منشأ كليلة و دمنة؛
- سهم ايرانيان در گسترش تمدن اسلامى؛
- سير فلسفه در شرق؛
- شرح احوال و آثار سید قطب؛
- شرح تمثيلات رسايل فارسى شيخ اشراق؛
- شهاب‌الدين سهروردى و فلسفه اشراق؛
- طبيعت و اطلاعات آن؛
- عشق و هنر در فلسفه اسلامى؛
- عقل از نظر فلاسفه و ارباب مذاهب؛
- عقل در فلسفه و عرفان؛
- علوم عقلى در خدمت ادب و فرهنگ (معانى و بيان)؛
- علوم فلسفى و هدف‌هاى آن؛
- عين و اعيان؛
- فارابى، افكار فلسفى وى؛
- فرهنگ علوم عقلى؛
- فرهنگ علوم فلسفى و كلامى؛
- فرهنگ علوم نقلى و ادبى؛
- فرهنگ لغات و اصطلاحات فلسفى؛
- فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبيرات عرفانى؛
- فرهنگ لغات و اصطلاحات فلسفى ملا صدرا؛
- فرهنگ معارف اسلامى؛
- فلسفه اشراق؛
- فیزیک و متافیزیک؛
- فيلسوف بزرگ عبدالله زنوزى؛
- قواى نفسانى انسان؛
- مبانى اصطلاحات ذوقى؛
- مقالات فلسفى و كلامى در دايرةالمعارف بزرگ اسلامى؛
- مقالات فلسفى و كلامى در دايره دانشنامه جهان اسلام؛
- مقاله مواقف مع العطار؛
- مقدمه بر منطق؛
- ملا صدرا و عشق؛
- منشور تحريم فلسفه؛
- ناصرخسرو و مقام وى در آئين اسماعيلى؛
- نظرى بر سه مذهب بزرگ سامى؛
- نظرى بر سياست مدنيه فارابى؛
- نقد ادبيات تطبيقى ايران و عرب؛
- نقدى بر ترجمه الفهرست ابن النديم به قلم رضا تجدد؛
- نقدى بر سه حكيم مسلمان، اثر دكتر سيد حسين نصر؛
- هندوستان يا مهد ذوق و عرفان؛ و...