شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'ابن‌م' به 'ابن‌ م')
    جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله' به 'ابن مالک، محمد بن عبدالله')
     
    خط ۲۸: خط ۲۸:
    }}
    }}
       
       
    '''شرح المکودی على الألفیة'''، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، [[مکودی، عبدالرحمن بن علی|عبدالرحمن بن على مکودى]] (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه [[ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] (متوفاى 672ق) است که در آن یک دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بیان شده است. نام کامل این اثر چنین است: «شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو». این اثر را استاد دکتر [[هنداوی، عبدالحمید|عبدالحمید هنداوى]] تصحیح کرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر کرده است. این شرح، از نظر حجم، میانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، کامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بیت [[ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] مى‌شود.
    '''شرح المکودی على الألفیة'''، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، [[مکودی، عبدالرحمن بن علی|عبدالرحمن بن على مکودى]] (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] (متوفاى 672ق) است که در آن یک دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بیان شده است. نام کامل این اثر چنین است: «شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو». این اثر را استاد دکتر [[هنداوی، عبدالحمید|عبدالحمید هنداوى]] تصحیح کرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر کرده است. این شرح، از نظر حجم، میانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، کامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بیت [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] مى‌شود.


    == ساختار ==
    == ساختار ==
    در این کتاب، هزار بیتى که [[ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] در توضیح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتیب، ذکر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.
    در این کتاب، هزار بیتى که [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] در توضیح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتیب، ذکر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.


    == گزارش محتوا ==
    == گزارش محتوا ==
    خط ۴۴: خط ۴۴:
    <ref>شرح المكودي على الألفية، ص 6، 7 و 402</ref>
    <ref>شرح المكودي على الألفية، ص 6، 7 و 402</ref>


    2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه [[ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بین این شروح، شرح مکودى از نظر حجم مطالب، شرحى میانه است؛ نه ایجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد [[ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را از کتب لغت و صرف و نحو استخراج کرده و کوشیده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دکتر عبدالحمید هنداوى به این منظور به‌صورت کلى، بیشتر بر کتاب «المعجم المفصل فی شواهد النحو» اعتماد کرده است<ref>همان، ص 3 - 4</ref>
    2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بین این شروح، شرح مکودى از نظر حجم مطالب، شرحى میانه است؛ نه ایجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را از کتب لغت و صرف و نحو استخراج کرده و کوشیده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دکتر عبدالحمید هنداوى به این منظور به‌صورت کلى، بیشتر بر کتاب «المعجم المفصل فی شواهد النحو» اعتماد کرده است<ref>همان، ص 3 - 4</ref>


    3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات [[ابن‌ مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را اعراب‌گذارى کرده است. همچنین ایشان، در متن کتاب، نام و شماره سوره و آیه مورد استشهاد را معین کرده<ref>همان، ص 125، 153، 205 و...</ref>و براى موارد دیگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و این پانوشت‌ها را به‌صورت پیاپى شماره‌گذارى کرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى کتاب نگاشته است<ref>همان، ص 14 - 394</ref>
    3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را اعراب‌گذارى کرده است. همچنین ایشان، در متن کتاب، نام و شماره سوره و آیه مورد استشهاد را معین کرده<ref>همان، ص 125، 153، 205 و...</ref>و براى موارد دیگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و این پانوشت‌ها را به‌صورت پیاپى شماره‌گذارى کرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى کتاب نگاشته است<ref>همان، ص 14 - 394</ref>


    4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است<ref>همان، ص 196، 197 و 198</ref>
    4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است<ref>همان، ص 196، 197 و 198</ref>

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۴۱

    شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
    شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو
    پدیدآورانمکودی، عبدالرحمن بن علی (نویسنده) هنداوی، عبدالحمید (محقق)
    عنوان‌های دیگرالفیه. شرح
    ناشرالمکتبة العصرية
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1425 ق
    چاپ1
    موضوعابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏7028‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    شرح المکودی على الألفیة، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، عبدالرحمن بن على مکودى (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه ابن مالک (متوفاى 672ق) است که در آن یک دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بیان شده است. نام کامل این اثر چنین است: «شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو». این اثر را استاد دکتر عبدالحمید هنداوى تصحیح کرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر کرده است. این شرح، از نظر حجم، میانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، کامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بیت ابن مالک مى‌شود.

    ساختار

    در این کتاب، هزار بیتى که ابن مالک در توضیح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتیب، ذکر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.

    گزارش محتوا

    درباره روش و محتواى این اثر چند نکته گفتنى است:

    1. اين شرح، كامل است و با توضيح اين بيت شروع شده:

    «قال محمّدٌ هو ابنُ مالكأحمد ربّي اللّه خير مالك»

    ... و بعد از حمد الهى و درود بر محمد و آل محمد(ص)، بحث خودش را با اين بيت آغاز كرده:

    «كلامُنا لفظٌ مفيدٌ كاستقمو اسمٌ و فعلٌ ثم حرفٌ الكلم»

    و بحث با طرح مطالب صرفى و نحوى ديگر ادامه يافته و سرانجام با دو بيت ذيل پايان يافته است:

    «فأحمد اللّه مصلّيا علىمحمّد خير نبي أرسلا
    «و آله الغرّ الكرام البررةو صحبه المنتخبين الخيرة»

    [۱]

    2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه ابن مالک مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بین این شروح، شرح مکودى از نظر حجم مطالب، شرحى میانه است؛ نه ایجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد ابن مالک را از کتب لغت و صرف و نحو استخراج کرده و کوشیده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دکتر عبدالحمید هنداوى به این منظور به‌صورت کلى، بیشتر بر کتاب «المعجم المفصل فی شواهد النحو» اعتماد کرده است[۲]

    3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات ابن مالک را اعراب‌گذارى کرده است. همچنین ایشان، در متن کتاب، نام و شماره سوره و آیه مورد استشهاد را معین کرده[۳]و براى موارد دیگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و این پانوشت‌ها را به‌صورت پیاپى شماره‌گذارى کرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى کتاب نگاشته است[۴]

    4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است[۵]

    پانویس

    1. شرح المكودي على الألفية، ص 6، 7 و 402
    2. همان، ص 3 - 4
    3. همان، ص 125، 153، 205 و...
    4. همان، ص 14 - 394
    5. همان، ص 196، 197 و 198

    منابع مقاله

    شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو، عبدالرحمن بن علی المکودی، تحقیق الدکتور عبدالحمید هنداوی، المکتبة العصریة، بیروت، الطبعة الأولى 1425ق.

    وابسته‌ها

    البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك

    مغني اللبيب عن كتب الأعاريب

    تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب

    النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة

    النحو الكافي

    خودآموز هداية في النحو

    معجم القواعد العربية في النحو و التصريف

    المعجم المفصل في النحو العربي

    مبادئ العربية في الصرف و النحو

    النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب

    الجمل في النحو

    أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق

    الاقتراح في علم أصول النحو

    الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين

    همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو

    شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو

    أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك

    النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)

    كشف المشكل في النحو

    اللمع في العربية

    أسرار العربية

    شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري

    التطبيق النحوي

    شرح جمل الزجاجي

    بداءة النحو (صفایی)

    شرح اللمع في النحو

    شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية

    الأشباه و النظائر في النحو

    مرجع الطلاب في قواعد النحو

    الخصائص

    النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية

    المنهاج في القواعد و الإعراب

    المدارس النحوية

    شرح كتاب سيبويه

    المفصل في صنعة الإعراب

    الكواكب الدرية

    شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد