ابن کمونه، سعد بن منصور: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۶

ابن کمونه، سعد بن منصور

نام	ابن کمونه، سعد بن منصور
نام‌های دیگر	ابن کونه الاسرائیلی ابن کمونه، عز‌الدوله سعد بن منصور ابن کمونه الاسرائیلی ابن کمونه بغدادی، عز‌الدوله سعد بن منصور
نام پدر	منصور
متولد
محل تولد
رحلت	683 ‌‎ق یا 1284م
اساتید
برخی آثار	تنقيح الأبحاث للملل الثلاث شرح التلويحات اللوحية و العرشية أزلية النفس و بقائها الكاشف (الجديد في الحكمة) أسئلة نجم‌الدين الكاتبي عن كتاب المعالم لفخرالدين الرازي مع تعاليق عزالدولة ابن كمونة
کد مؤلف	AUTHORCODE00773AUTHORCODE

ابن كَمّونه، سعد بن منصور بن حسن بن هبةالله بن كَمّونه، (متوفای 683ق)، فيلسوف و چشم‌پزشک بوده است.

ولادت

از تاريخ و محل تولد او اطلاعى در دست نيست و حتى ابن فُوَطى، معاصر وى نيز كه شرح احوال او را نوشته، در این باره سكوت كرده است. اگرچه برخى از نویسندگان، نياى او هبةالله بن كمونه اسرائيلى را از فيلسوفان يهودى معاصر ابن سينا و ابوريحان بيرونى و ابوالخير خمار شمرده‌اند، ولى در منابع كهن بدين معنى اشاره نشده است. بااين‌همه خود وى در کتاب البلدان در ذيل شهر قزوین، از ابوالقاسم بن هبةالله كمونى به‌عنوان نياى خود نام برده است.

شهرت ابن کمونه

شهرت ابن كمونه در میان فيلسوفان مسلمان، بيشتر به سبب شبهاتى است كه به او نسبت داده‌اند و همین معنى سبب شده كه آثار فلسفى او مورد توجه واقع نشود. چه، ابن فوطى به‌عنوان قديم‌ترين نویسنده‌اى كه درباره او سخن رانده، وى را مردى اديب، فيلسوف، منطقى و رياضى‌دان دانسته است كه طالبان علم به او روى مى‌آوردند. وى چندان شهرت داشته است كه ابن فوطى از او درخواست مى‌كند، چيزى برایش بنویسد كه زينت‌بخش کتابش باشد و ابن كمونه ابياتى برای او مى‌فرستد. ابن كمونه با دانشمندان و فيلسوفان معاصر خود مكاتبه داشته و رساله‌اى حاوى پرسش‌هاى او از خواجه نصير‌الدين طوسى و پاسخ‌هاى خواجه بر جاى مانده است. وى همچنين با نجم‌الدين دبيران كاتبى و شمس‌الدين محمد جوینى رابطه داشته و کتاب «اللمعة الجوینية» را چنان‌كه خود در مقدمه آن اشاره كرده، به نام شمس‌الدين نوشته است. از این معنى مى‌توان دريافت كه وى به‌رغم آنكه از ديدگاه برخى از فيلسوفان و متشرعان، مطرود بوده، دانشمندان معاصرش به وى به ديده اعتنا مى‌نگريستند. اگرچه فيلسوفان بعدى كمتر به اقوالش استناد كرده‌اند، ولى صدرالدين شيرازى در مسئله تصور و تصديق از او آرايى نقل كرده است.

مذهب ابن کمونه

درباره اعتقادات مذهبى ابن كمونه، اختلاف بسيار هست. درحالى‌كه بسيارى او را يهودى دانسته‌اند، بعضى به استناد مقدمه پاره‌اى از آثارش كه حاوى درود بر پيامبر(ص) و خاندان نبوت است، وى را مسلمان و حتى برخى ديگر شيعه شمرده‌اند؛ اگرچه برخى نيز او را «شيطان الحكماء» لقب داده‌اند. به‌هرحال از مفاد برخى از آثار او و اظهار نظرهاى ابن فوطى برمى‌آيد كه ابن كمونه اعتقادى به اديان نداشته و تصنيف و انتشار کتاب «تنقيح الأبحاث» سبب شد كه مردم بغداد بر او بشورند و با اجتماع در مدرسه مستنصريه خواستار مجازات او شوند. در پى این شورش، شحنه بغداد تصمیم به سوزاندن ابن كمونه گرفت، ولى طرف‌دارانش او را در صندوقى گذاشته، پنهانى به حلّه فرستادند و چندى بعد در همان جا درگذشت.

آثار

نزدیک به 30 کتاب و رساله از ابن كمونه در کتابخانه‌هاى جهان موجود است كه برخى از مهم‌ترين آنها بدين قرارند:

الأبحاث عن الملل الثلاث يا تنقيح الأبحاث؛
ملتقط تلخيص المحصل (كه منتخبى است از اثر خواجه نصير‌الدين طوسى كه به خط ابن كمونه نوشته شده و تاريخ کتابت آن 670ق، است)؛
الملتقط من کتاب زبدة النقض و لباب الكشف (در شرح اشارات ابن سينا و نقض و ايراد بر او كه اصل آن از نجم‌الدين احمد بن ابوبكر بن محمد نخجوانى است و ابن كمونه آن را خلاصه كرده است)؛
التنقيحات في شرح التلویحات (كه شرحى است بر تلویحات شهاب‌الدين سهروردى)؛
الجديد في الحكمة؛
الكاشف (كه همان رساله فلسفى اوست و به نظر مى‌رسد کتابى كه در الذريعه (آقابزرگ، 305/16) با عنوان فلسفه ابن كمونه آمده، همین اثر باشد)؛
اللمعة الجوینية^[۱].

پانویس

↑ سجادی، سید جعفر، ج4، ص524

منابع مقاله

سجادی، سید جعفر، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377

وابسته‌ها

تنقيح الأبحاث للملل الثلاث

شرح التلويحات اللوحية و العرشية

أزلية النفس و بقائها

الكاشف (الجديد في الحكمة)

أسئلة نجم‌الدين الكاتبي عن كتاب المعالم لفخرالدين الرازي مع تعاليق عزالدولة ابن كمونة

شرح الأصول و الجمل في مهمات العلم و العمل (شرح الإشارات و التنبيهات لإبن سينا)

[1] سجادی، سید جعفر، ج4، ص524

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00773.jpg|بندانگشتی|ابن کمونه، سعد بن منصور]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ابن کمونه، سعد بن منصور
+! نام!! data-type="authorName" |ابن کمونه، سعد بن منصور
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| ابن کونه الاسرائیلی
+| data-type="authorOtherNames" | ابن کونه الاسرائیلی
-ابن کمونه، عز الدوله سعد بن منصور
+ابن کمونه، عز‌الدوله سعد بن منصور
 ابن کمونه الاسرائیلی
-ابن کمونه بغدادی، عز الدوله سعد بن منصور
+ابن کمونه بغدادی، عز‌الدوله سعد بن منصور
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |منصور
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|683 هـ.ق یا 1277 م
+| data-type="authorDeathDate" |683 ‌‎ق یا 1284م
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[تنقيح الأبحاث للملل الثلاث]]
-|-class='articleCode'
-|کد مولف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE773AUTHORCODE
-|}
-</div>
+[[شرح التلويحات اللوحية و العرشية]]
-«ابن كَمّونه، سعد بن منصور بن حسن بن هبة الله بن كَمّونه»، (د 683ق)، فيلسوف و چشم‌پزشك بوده است. از تاريخ و محل تولد او اطلاعى در دست نيست و حتى ابن فُوَطى، معاصر وى نيز كه شرح احوال او را نوشته، در اين باره سكوت كرده است. اگرچه برخى از نويسندگان، نياى او هبة الله بن كمونه اسرائيلى را از فيلسوفان يهودى معاصر [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و ابوريحان بيرونى و ابوالخير خمار شمرده‌اند، ولى در منابع كهن بدين معنى اشاره نشده است. بااين‌همه خود وى در کتاب البلدان در ذيل شهر قزوين، از ابوالقاسم بن هبة الله كمونى به‌عنوان نياى خود نام برده است.
+[[أزلية النفس و بقائها]]
-شهرت ابن كمونه در ميان فيلسوفان مسلمان، بيشتر به سبب شبهاتى است كه به او نسبت داده‌اند و همين معنى سبب شده كه آثار فلسفى او مورد توجه واقع نشود. چه، [[ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد|ابن فوطى]]  به‌عنوان قديم‌ترين نويسنده‌اى كه در باره او سخن رانده، وى را مردى اديب، فيلسوف، منطقى و رياضى‌دان دانسته است كه طالبان علم به او روى مى‌آوردند. وى چندان شهرت داشته است كه [[ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد|ابن فوطى]]  از او درخواست مى‌كند، چيزى برايش بنويسد كه زينت‌بخش کتابش باشد و ابن كمونه ابياتى براى او مى‌فرستد. ابن كمونه با دانشمندان و فيلسوفان معاصر خود مكاتبه داشته و رساله‌اى حاوى پرسش‌هاى او از [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير الدين طوسى]] و پاسخ‌هاى خواجه بر جاى مانده است. وى همچنين با نجم الدين دبيران كاتبى و شمس الدين محمد جوينى رابطه داشته و کتاب «اللمعة الجوينية» را چنان‌كه خود در مقدمه آن اشاره كرده، به نام شمس الدين نوشته است. از اين معنى مى‌توان دريافت كه وى به‌رغم آنكه از ديدگاه برخى از فيلسوفان و متشرعان، مطرود بوده، دانشمندان معاصرش به وى به ديده اعتنا مى‌نگريستند. اگرچه فيلسوفان بعدى كمتر به اقوالش استناد كرده‌اند، ولى صدر الدين شيرازى در مسئله تصور و تصديق از او آرايى نقل كرده است.
+[[الكاشف (الجديد في الحكمة)]]
-در باره اعتقادات مذهبى ابن كمونه، اختلاف بسيار هست. درحالى‌كه بسيارى او را يهودى دانسته‌اند، بعضى به استناد مقدمه پاره‌اى از آثارش كه حاوى درود بر پيامبر(ص) و خاندان نبوت است، وى را مسلمان و حتى برخى ديگر شيعه شمرده‌اند؛ اگرچه برخى نيز او را «شيطان الحكماء» لقب داده‌اند. به‌هرحال از مفاد برخى از آثار او و اظهار نظرهاى [[ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد|ابن فوطى]]  برمى‌آيد كه ابن كمونه اعتقادى به اديان نداشته و تصنيف و انتشار کتاب «تنقيح الأبحاث» سبب شد كه مردم بغداد بر او بشورند و با اجتماع در مدرسه مستنصريه خواستار مجازات او شوند. در پى اين شورش، شحنه بغداد تصميم به سوزاندن ابن كمونه گرفت، ولى طرف‌دارانش او را در صندوقى گذاشته، پنهانى به حلّه فرستادند و چندى بعد در همان جا درگذشت.
+[[أسئلة نجم‌الدين الكاتبي عن كتاب المعالم لفخرالدين الرازي مع تعاليق عزالدولة ابن كمونة]]
+|- class="articleCode"
+|کد مؤلف
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00773AUTHORCODE
+|}
+</div>
-== آثار:==
+'''ابن كَمّونه، سعد بن منصور بن حسن بن هبةالله بن كَمّونه'''، (متوفای 683ق)، فيلسوف و چشم‌پزشک بوده است.
+==ولادت==
+از تاريخ و محل تولد او اطلاعى در دست نيست و حتى ابن فُوَطى، معاصر وى نيز كه شرح احوال او را نوشته، در این باره سكوت كرده است. اگرچه برخى از نویسندگان، نياى او هبةالله بن كمونه اسرائيلى را از فيلسوفان يهودى معاصر [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] و ابوالخير خمار شمرده‌اند، ولى در منابع كهن بدين معنى اشاره نشده است. بااين‌همه خود وى در کتاب البلدان در ذيل شهر قزوین، از ابوالقاسم بن هبةالله كمونى به‌عنوان نياى خود نام برده است.
-نزديك به 30 کتاب و رساله از ابن كمونه در کتابخانه‌هاى جهان موجود است كه برخى از مهم‌ترين آنها بدين قرارند:
+==شهرت ابن کمونه==
+شهرت ابن كمونه در میان فيلسوفان مسلمان، بيشتر به سبب شبهاتى است كه به او نسبت داده‌اند و همین معنى سبب شده كه آثار فلسفى او مورد توجه واقع نشود. چه، [[ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد|ابن فوطى]] به‌عنوان قديم‌ترين نویسنده‌اى كه درباره او سخن رانده، وى را مردى اديب، فيلسوف، منطقى و رياضى‌دان دانسته است كه طالبان علم به او روى مى‌آوردند. وى چندان شهرت داشته است كه [[ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد|ابن فوطى]] از او درخواست مى‌كند، چيزى برایش بنویسد كه زينت‌بخش کتابش باشد و ابن كمونه ابياتى برای او مى‌فرستد. ابن كمونه با دانشمندان و فيلسوفان معاصر خود مكاتبه داشته و رساله‌اى حاوى پرسش‌هاى او از [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير‌الدين طوسى]] و پاسخ‌هاى خواجه بر جاى مانده است. وى همچنين با نجم‌الدين دبيران كاتبى و شمس‌الدين محمد جوینى رابطه داشته و کتاب «اللمعة الجوینية» را چنان‌كه خود در مقدمه آن اشاره كرده، به نام شمس‌الدين نوشته است. از این معنى مى‌توان دريافت كه وى به‌رغم آنكه از ديدگاه برخى از فيلسوفان و متشرعان، مطرود بوده، دانشمندان معاصرش به وى به ديده اعتنا مى‌نگريستند. اگرچه فيلسوفان بعدى كمتر به اقوالش استناد كرده‌اند، ولى صدرالدين شيرازى در مسئله تصور و تصديق از او آرايى نقل كرده است.
-. الأبحاث عن الملل الثلاث يا تنقيح الأبحاث؛
+==مذهب ابن کمونه==
+درباره اعتقادات مذهبى ابن كمونه، اختلاف بسيار هست. درحالى‌كه بسيارى او را يهودى دانسته‌اند، بعضى به استناد مقدمه پاره‌اى از آثارش كه حاوى درود بر پيامبر(ص) و خاندان نبوت است، وى را مسلمان و حتى برخى ديگر شيعه شمرده‌اند؛ اگرچه برخى نيز او را «شيطان الحكماء» لقب داده‌اند. به‌هرحال از مفاد برخى از آثار او و اظهار نظرهاى [[ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد|ابن فوطى]] برمى‌آيد كه ابن كمونه اعتقادى به اديان نداشته و تصنيف و انتشار کتاب «تنقيح الأبحاث» سبب شد كه مردم بغداد بر او بشورند و با اجتماع در مدرسه مستنصريه خواستار مجازات او شوند. در پى این شورش، شحنه بغداد تصمیم به سوزاندن ابن كمونه گرفت، ولى طرف‌دارانش او را در صندوقى گذاشته، پنهانى به حلّه فرستادند و چندى بعد در همان جا درگذشت.
-. ملتقط تلخيص المحصل (كه منتخبى است از اثر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير الدين طوسى]] كه به خط ابن كمونه نوشته شده و تاريخ کتابت آن 670ق، است)؛
+==آثار==
-. الملتقط من کتاب زبدة النقض و لباب الكشف (در شرح اشارات [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و نقض و ايراد بر او كه اصل آن از نجم الدين احمد بن ابوبكر بن محمد نخجوانى است و ابن كمونه آن را خلاصه كرده است)؛
+نزدیک به 30 کتاب و رساله از ابن كمونه در کتابخانه‌هاى جهان موجود است كه برخى از مهم‌ترين آنها بدين قرارند:
-. التنقيحات في شرح التلويحات (كه شرحى است بر تلويحات شهاب الدين سهروردى)؛
+# الأبحاث عن الملل الثلاث يا تنقيح الأبحاث؛
+# ملتقط تلخيص المحصل (كه منتخبى است از اثر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير‌الدين طوسى]] كه به خط ابن كمونه نوشته شده و تاريخ کتابت آن 670ق، است)؛
+# الملتقط من کتاب زبدة النقض و لباب الكشف (در شرح اشارات [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و نقض و ايراد بر او كه اصل آن از نجم‌الدين احمد بن ابوبكر بن محمد نخجوانى است و ابن كمونه آن را خلاصه كرده است)؛
+# التنقيحات في شرح التلویحات (كه شرحى است بر تلویحات شهاب‌الدين سهروردى)؛
+# الجديد في الحكمة؛
+# الكاشف (كه همان رساله فلسفى اوست و به نظر مى‌رسد کتابى كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعه]] (آقابزرگ، 305/16) با عنوان فلسفه ابن كمونه آمده، همین اثر باشد)؛
+# اللمعة الجوینية<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2778 سجادی، سید جعفر، ج4، ص524]</ref>.
-. الجديد في الحكمة؛
+==پانویس==
+<references/>
-. الكاشف (كه همان رساله فلسفى اوست و به نظر مى‌رسد کتابى كه در الذريعه (آقابزرگ، 305/16) با عنوان فلسفه ابن كمونه آمده، همين اثر باشد)؛
+==منابع مقاله==
-. اللمعة الجوينية.
+[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2778 سجادی، سید جعفر، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377]
-== منابع مقاله ==
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[تنقيح الأبحاث للملل الثلاث]]
-برگرفته از دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد 4، ص 524، به قلم [[سجادی، جعفر|سيد جعفر سجادى]] .
+[[شرح التلويحات اللوحية و العرشية]]
-== وابسته‌ها ==
-{{وابسته‌ها}}
-[[الجدید فی الحکمه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
-[[تنقیح الابحاث للملل الثلاث]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
-[[شرح التلویحات اللوحیه و العرشیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[أزلية النفس و بقائها]]
-[[ازلیة النفس و بقائها]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الكاشف (الجديد في الحكمة)]]
-[[ الکاشف (الجديد في الحکمة)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[أسئلة نجم‌الدين الكاتبي عن كتاب المعالم لفخرالدين الرازي مع تعاليق عزالدولة ابن كمونة]]
-[[أسئلة نجم الدین الکاتبی عن المعالم لفخر الدین الرازی مع تعالیق عز الدولة ابن کمونة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[شرح الأصول و الجمل في مهمات العلم و العمل (شرح الإشارات و التنبيهات لإبن سينا)]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]