مکه و مدینه (ابهام‌زدایی)

مکه و مدینه، عنوانی برای هر یک از کتاب‌های ذیل است:

1. با قرآن در مکه و مدینه، با نام كامل «درس‌نامه با قرآن در مكه و مدينه»، به كوشش اكبر دهقان و تدوين حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، از سوى مؤسسه فرهنگى - هنرى مشعر منتشر شده است.
2. تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، از آثار اصغر قائدان، پژوهشى است بر اساس مستندترين و اصيل‌ترين منابع تاريخى قرون اوليه اسلامى و پژوهش‌هاى متأخر و جديد به زبان فارسی. ازآنجاكه بسيارى از اين اماكن، بر اثر حوادث طبيعى و يا اهداف مغرضانه، دستخوش تخريب و ويرانى گرديده است، لذا فصل‌هایى از كتاب، به شناسايى دقيق اين مناطق اختصاص يافته است.
3. آثار اسلامی مکه و مدینه (طبع قدیم)، اثر رسول جعفريان است كه به زبان فارسی در عصر حاضر درباره آثار و اماكن اسلامى دو شهر مقدس مكه و مدينه با اشاره به تاريخچه و ویژگى‌هاى هر بنا بيان مى‌شود.
4. آثار اسلامی مکه و مدینه (ویرایش جدید)،(چاپ 1390)، تأليف رسول جعفريان، از جمله آثارى است كه در راستاى آشنايى زائران با اماكن مقدسه در مركز تحقيقات حج تهيه شده است. از روزگاران كهن، كسانى در صدد نگارش آثارى در شناخت این دو شهر برآمده‌اند تا مورد استفاده حجاج قرار گیرد. طبيعى است كه آثار پيشين، با همه تفصيل و ارزشى كه دارند، نه زبانشان و نه كمّ و كيفشان، مناسب با وضعيت اطلاعات امروزين زائران نيست؛ به‌علاوه، تغييراتى كه در هر مكان يا بنا روى داده، ضرورت به‌روز كردن اطلاعات این قبيل آثار را - كه به هدف راهنمايى زائران نوشته مى‌شود - توجيه مى‌كند.... وى سپس در دو بخش، آثار مكه و مدينه را معرفى مى‌كند. در هر بخش، موقعيت شهر، چاه‌ها، كوه‌ها، بناها، مساجد و ساير آثار مذهبى و تاريخى ذكر شده است.
5. مکه و مدینه، اثر عربى عبيدالله محمد امين كردى، با ترجمه فارسى حسين صابرى، گزارشى است از نوسازى‌ها و توسعه‌هاى حرم‌هاى مكه و مدينه در طول تاريخ، به‌ويژه در دهه‌هاى اخير. اين مجموعه در واقع ترجمه دو كتاب است: «الكعبة المعظمة و الحرمان الشريفان عمارة و تاريخا»، نوشته عبيدالله محمد امين كردى و «قصة التوسعة الكبرى» تأليف حامد عباس.
6. عرف الطيب من أخبار مكة و مدينة الحبيب، تألیف ابن ‌عاقولى از فقهاى شافعى(متوفى 797ق) است. این اثر خلاصه‌اى از دو کتاب "اخبار مکة" أبى ولید ازرقى (متوفی250ق) و "جامع الاصول" ابن أثیر جزرى (متوفی606ق) است و مؤلف چیزى بر آن نیفزوده است.
7. تاريخ مكة المشرفة و المسجد الحرام و المدينة الشريفة و القبر الشريف، كتابى است به زبان عربى درباره تاريخ مكه و مدينه، نوشته ابن ضياء ابوالبقا محمد بن احمد بن محمد عمرى قرشى.
8. المدرسة الحديثية في مكة و المدينة و أثرها في الحديث و علومه من نشأتها حتی نهاية القرن الثاني الهجري، اثر محمد ثانی عمر موسی، کتابی است 2 جلدی به زبان عربی پیرامون تاریخ علوم حدیث. نویسنده در این کتاب به بررسی مکتب حدیثی مکه و مدینه و اثر این دو مکتب در حدیث و علوم حدیث پرداخته است و در این راستا این مکتب را از آغاز پیدایش تا پایان قرن دوم هجری بررسی کرده است. این اثر رساله دکترای نویسنده بوده که پس از دفاع، با مقدمه دکتر محمد بن مطهر زهرانی توسط مكتبة دارالمنهاج به چاپ رسیده است.
9. مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی، با گردآورى و تدوين جعفر خليلى و ترجمه فارسى محمدرضا فرهنگ، مجموعه‌اى است پيرامون سفرنامه‌هايى كه اروپاييان در ديدار از مكه و مدينه به رشته تحرير درآورده‌اند.
10. فرهنگ‌نامه حج؛ فرهنگ جامع الفبایی تاریخ و جغرافیای مکه و مدینه، اثر مجتبى تونه‌اى، از جمله فرهنگ‌هاى فارسى در موضوع حج است. نویسنده، انگيزه تدوين اين اثر را تهيه كتابى جامع درباره حج دانسته تا خواننده مشتاق را به تمام زواياى حج و آن سرزمين متبرک آشنا كند.