وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - 'وهابیت : مبانی فکری و کارنامه عملی' به 'وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی')
     
    (۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR17349J1.jpg|بندانگشتی|وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت]]
    | تصویر =NUR17349J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت
    [[خالصی، محمدباقر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =فارسی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏238‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏2‎‏و‎‏9‎‏
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    وهابیه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها
    |پدیدآورندگان
    | ناشر =
    |data-type='authors'|[[خالصی، محمدباقر]] (نويسنده)
    دار الفکر
    |-
    | مکان نشر =قم - ایران
    |زبان  
    | سال نشر = 1370 ش  
    |data-type='language'|فارسی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏238‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏2‎‏و‎‏9‎‏
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|وهابیه - دفاعیه‎ها و ردیه‎ها
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|دار الفکر
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1370 هـ.ش  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE17349AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17349AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =17349
    | کتابخوان همراه نور =17349
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}


    == معرفى اجمالى ==
    '''وهابيت از ديدگاه مذاهب اهل سنت'''، اثر [[خالصی، محمدباقر|محمدباقر خالصى]]، ترجمه‌اى است آزاد با افزودنى‌ها و تنظيمى نو از كتاب كوچكى با عنوان «الوهابية في نظر علماء المسلمين»، كه گزارشى است از ديدگاه عالمان اهل سنت درباره محمد بن عبدالوهاب و آراء او<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2024/89 معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص89-90]</ref>.


    == ساختار ==
    كتاب با مقدمه‌اى از مترجم آغاز و مطالب در هفت عنوان، تنظيم شده است.
    مترجم افزون بر ترجمه اين كتاب، در مقدمه و نيز متن، مطالبى افزوده است. برخى از عناوين آن چنين است: موقعيت دينى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]]، نمونه‌هايى از فتاوى او، افكار و اصول اعتقادى او، افكار و اصول اعتقادى او، عقايد محمد بن عبدالوهاب، كتاب‌هايى كه اهل سنت در رد محمد بن عبدالوهاب نوشته‌اند و مباحث ديگرى از اين دست<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2024/90 معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص90]</ref>.
    == گزارش محتوا ==
    آيين وهابيت كه بيشتر و پيش‌تر از آنكه نگرشى بازنگرانه به اسلام باشد - چنان‌كه به خبط ادعا شده است - رنگ و لعاب سياسى داشته است، به‌خاطر ناهمگونى‌هاى فراوانش با محتواى راستين مكتب، مورد انكار بسيارى از متفكران اسلامى از شيعه و سنى قرار گرفت و كسان بسيارى در رد و نقد آن، كتاب نگاشتند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2024/90 معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص90]</ref>.
    در مقدمه به اين نكته اشاره شده است كه عموماًدر هر دين و آئينى از آئين‌هايى كه بر پايه دانش و تفكر به وجود آمده، يعنى اديانى كه از روز نخست يا بر حقيقت راستين و يا بر حقيقت پندارين پايه‌ريزى شده‌اند، به‌ناچار پس از چندى به شعبه‌ها و مذهب‌هاى متعددى تقسيم شده و آن وحدت اوليه آنها اندك‌اندك به اختلاف و تفرق منتهى گرديده است و اسلام از آن اديان مستثنى نيست. البته اختلاف و تعدد مذهب در مكتب‌هاى فكرى و اصولى، امرى است طبيعى و ناشى از اختلاف كم و كيف ماهيت افكار بشرى و وجود بى‌حد عوامل جنبى و عارضى مثل محيط و فرهنگ و ساير امور طبيعى است و هرگز امكان ندارد كه بتوان اين عوامل را از تأثير بازداشت؛ الا اينكه اين مطلب دليل نمى‌شود كه هر شعبه و مذهبى كه در مكتب و دينى به وجود آمد و هراختلافى كه در برداشت از متون و اصول آن دين برخیزد، حتما بايد عوامل به وجود آوردن آن اختلاف، انديشه و برداشت فكرى و يا استنباط و اجتهاد نظرى باشد، بلكه امكان دارد كه مصالح شخصى و يا ملى و يا قومى و قبيله‌اى و يا اكثرا سياسى باعث به وجود آمدن آن شود و مذهب وهابيت نيز يكى از همين مذاهبى است كه مصلحت خارجى، آن را به وجود آورده و در عين حال كه سعى شده نماى مذهبى آن كاملا حفظ شود و بلكه به شكل مترقى هم جلوه كند، ولى آثار و نشانه‌هاى دست خارجى، از همان اول در آن مشهود بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/5 ر.ک: مقدمه، ص5-7]</ref>.
    در اولين عنوان، به بيان ديدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت پيرامون وهابيت و حكم آنان به گمراهى رهبران و پيروان آن پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/13 متن كتاب، ص13-15]</ref>.
    در عنوان دوم، به بررسى عقايد محمد بن عبدالوهاب پرداخته شده و به اين نكته اشاره شده است كه علماى مكه، حكم به الحاد و كفر محمد بن عبدالوهاب و شقاوت او كرده‌اند و او را خبيث و بى‌حيا و كوردل و گناهكار معرفى نموده و گفته‌اند كه او شخصى دروغگو و تحريف‌كننده آيات قرآن و تهمت‌زننده بر خدا و منكر قرآن است و او را همواره و بارها لعن كرده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/16 همان، ص16]</ref>.
    در عنوان سوم، به كتاب‌هايى اشاره شده است كه اهل سنت بر رد محمد بن عبدالوهاب نوشته‌اند. شيخ [[نجدی، سلیمان بن عبدالوهاب|سليمان بن عبدالوهاب]]، برادر محمد بن عبدالوهاب، اولين كسى است كه در ردّ بر برادرش، كتابى نوشت و نام آن را «فصل الخطاب في الرد على محمد بن عبدالوهاب» گذاشت. نام اين كتاب را اسماعيل پاشا در كتاب خود به نام «إيضاح المكنون» جلد 2 صفحه 190 چاپ بيروت، از انتشارات دارالفكر در سال 1402 و نيز عمر رضا كحاله در كتاب خود به نام «معجم المؤلفين» جلد 4، صفحه 269، چاپ بيروت، از انتشارات دار إحياء التراث العربي، ذكر كرده‌اند. وى همچنين كتاب ديگرى به نام «الصواعق الإلهية في الرد على الوهابية» نوشت و پس از اين كتاب بود كه ردها و نقدها از علماى اهل سنّت و جماعت حجاز، مصر، هند، سوريه، عراق و بلكه از علماى شيعه شروع شد. شيخ سليمان اين كتاب را در برابر درخواست حسن بن عيدان كه از وى خواسته كه ادله بطلان مذهب وهابيان را بيان كند، نوشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/19 ر.ک: همان، ص19]</ref>.
    نام‌برده در اين كتاب، نادانى وهابيين و گمراهى و عدم صلاحيت و بى‌لياقتى آنها را براى استنباط احكام كاملا ثابت كرده؛ همان‌گونه‌كه در آن كتاب پاره‌اى از آراى و عقائد بى‌ارزش و باطل و منحرف‌كننده آنها را بى‌اعتبار نموده است؛ مثل اين عقيده كه گفته‌اند: هركس كه با آنها در اعتقاداتشان مثل مسئله حرمت نذر و مسئله حرمت استشفاع از اولياى خدا و يا از قبور آنها و مسئله حرمت دعا و مسئله حرمت سؤال و سخن با مرده و غير اين مسائل، از كارهايى كه مسلمانان انجام مى‌دهند و در انجام آن اشكالى نمى‌بينند، موافق نباشد، چه از اهل سنت باشد و چه از غير آنان، كافر است، بااينكه آنها آن كارها را صحيح مى‌دانند و بر هركدام از آنها ادله شرعيه و روايات معتبره‌اى را اقامه كرده و بر هركدام از آنها اجماع‌هايى را از پيشوايان مذاهب چهارگانه نقل كرده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/20 همان، ص20]</ref>.
    در چهارمين عنوان، به بررسى اصول اعتقادى محمد بن عبدالوهاب پرداخته شده است. اين اصول، در چهار اصل منحصر است:
    #تشبيه كردن خدا به آفريدگانش؛
    #انحصار الوهيت و ربوبيت در خدا؛
    #عادى شمردن پيغمبر اسلام(ص) و احترام نكردن او؛
    #كافر شمردن تمام مسلمين<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/37 ر.ک: همان، ص37]</ref>.
    در عنوان پنجم، به بررسى موقعيت دينى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] در نظر علماى اهل سنت و گفتار آنان درباره او پرداخته شده است. درباره [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]]، كه محمد بن عبدالوهاب از نظريات و آراى او پيروى كرده و عقائد و افكار خود را از او گرفته و بر آنها دين و طريقه خود را بنا نموده و نتيجتا خود و افراد زيادى را به گمراهى كشانده است، طبق آنچه كه در كتاب «سيف الجبار المسلول على أعداء الأبرار» آمده است، علماى مكه گفته‌اند: «[[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] بدطينت، تمام علماى زمان او بر گمراهى و زندان كردن او اجماع كرده‌اند و صريحا اعلام شد كه: هركسى كه بر عقيده [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] باشد، مال و خون او حلال است» و در كتاب «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]» آمده است: «و علاء در ردّ او تأكيد و اصرار ورزيده، حتى اينكه هركسى كه بر او عنوان «شيخ‌الاسلام» گذاشته، صريحا كافر دانسته است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/43 ر.ک: همان، ص43]</ref>.
    در ششمين عنوان، نمونه‌هايى از فتاوى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] ذكر شده است، از جمله آنكه:
    «نماز اگر عمدا ترك شود قضاى آن واجب نيست»، «زن حائض مى‌تواند در اطراف كعبه طواف كند و كفاره‌اى هم ندارد»، «اگر زنى سه طلاقه شود، سه طلاق او يك طلاق حساب مى‌شود (احمد خودش قبل از اين ادعا اجماع مسلمانان را بر اعتبار آن به سه طلاق نقل كرده بود)»، «ماليات‌هايى كه از افراد گرفته مى‌شود هركس كه از آن استفاده كند حلال است و اگر از افراد تاجر و معامله گرفته شود از زكات دادن كفايت مى‌كند، ولو اينكه به نام زكات گرفته نشود» و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/59 ر.ک: همان، ص59]</ref>.
    در آخرين عنوان، به برخى از افكار و اصول اعتقادى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] اشاره شده است؛ از جمله آنكه [نعوذ بالله]: «خداوند جسم است و داراى جهت و سوى خاصى است و از جايى به جاى ديگر انتقال مى‌يابد و ذات مقدس او به اندازه عرش است، نه بزرگ‌تر و نه كوچك‌تر»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/61 ر.ک: همان، ص61]</ref>.
    == وضعيت كتاب ==
    فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است.
    در پاورقى‌ها، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى مطالب متن داده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34024/1/37 ر.ک: پاورقى، ص37]</ref>.
    ==پانويس ==
    <references/>
    == منابع مقاله ==
    #مقدمه و متن كتاب.
    #[[:noormags:35109|«معرفى‌هاى گزارشى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: آينه پژوهش، شماره 10، آذر و دى 1370، (از ص87 تا 99)]].
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    «وهابيت از ديدگاه مذاهب اهل سنت»، اثر محمدباقر خالصى، ترجمه‌اى است آزاد با افزودنى‌ها و تنظيمى نو از كتاب كوچكى با عنوان «الوهابية في نظر علماء المسلمين»، كه گزارشى است از ديدگاه عالمان اهل سنت درباره محمد بن عبدالوهاب و آراء او <ref>معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص89-90</ref>.


    == ساختار ==
    [[شرح العقيدة الطحاوية]]


    [[التحفة المدنية في العقيدة السلفية]]


    كتاب با مقدمه‌اى از مترجم آغاز و مطالب در هفت عنوان، تنظيم شده است.
    [[الإبانة]]


    مترجم افزون بر ترجمه اين كتاب، در مقدمه و نيز متن، مطالبى افزوده است. برخى از عناوين آن چنين است: موقعيت دينى احمد بن تيميه، نمونه‌هايى از فتاوى او، افكار و اصول اعتقادى او، افكار و اصول اعتقادى او، عقايد محمد بن عبدالوهاب، كتاب‌هايى كه اهل سنت در رد محمد بن عبدالوهاب نوشته‌اند و مباحث ديگرى از اين دست <ref>معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص90</ref>.
    [[المسائل و الرسائل المروية عن الإمام أحمد بن حنبل في العقيدة]]


    == گزارش محتوا ==
    [[دفع شبه التشبيه بأكفّ التنزيه]]


    [[لوامع الأنوار البهية و سواطع الأسرار الأثرية]]


    آيين وهابيت كه بيشتر و پيش‌تر از آنكه نگرشى بازنگرانه به اسلام باشد - چنان‌كه به خبط ادعا شده است - رنگ و لعاب سياسى داشته است، به‌خاطر ناهمگونى‌هاى فراوانش با محتواى راستين مكتب، مورد انكار بسيارى از متفكران اسلامى از شيعه و سنى قرار گرفت و كسان بسيارى در رد و نقد آن، كتاب نگاشتند <ref>معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص90</ref>.
    [[الوهابيون و البيوت المرفوعة]]


    در مقدمه به اين نكته اشاره شده است كه عموما در هر دين و آئينى از آئين‌هايى كه بر پايه دانش و تفكر به وجود آمده، يعنى اديانى كه از روز نخست يا بر حقيقت راستين و يا بر حقيقت پندارين پايه‌ريزى شده‌اند، به‌ناچار پس از چندى به شعبه‌ها و مذهب‌هاى متعددى تقسيم شده و آن وحدت اوليه آنها اندك‌اندك به اختلاف و تفرق منتهى گرديده است و اسلام از آن اديان مستثنى نيست. البته اختلاف و تعدد مذهب در مكتب‌هاى فكرى و اصولى، امرى است طبيعى و ناشى از اختلاف كم و كيف ماهيت افكار بشرى و وجود بى‌حد عوامل جنبى و عارضى مثل محيط و فرهنگ و ساير امور طبيعى است و هرگز امكان ندارد كه بتوان اين عوامل را از تأثير بازداشت؛ الا اينكه اين مطلب دليل نمى‌شود كه هر شعبه و مذهبى كه در مكتب و دينى به وجود آمد و هراختلافى كه در برداشت از متون و اصول آن دين برخيزد، حتما بايد عوامل به وجود آوردن آن اختلاف، انديشه و برداشت فكرى و يا استنباط و اجتهاد نظرى باشد، بلكه امكان دارد كه مصالح شخصى و يا ملى و يا قومى و قبيله‌اى و يا اكثرا سياسى باعث به وجود آمدن آن شود و مذهب وهابيت نيز يكى از همين مذاهبى است كه مصلحت خارجى، آن را به وجود آورده و در عين حال كه سعى شده نماى مذهبى آن كاملا حفظ شود و بلكه به شكل مترقى هم جلوه كند، ولى آثار و نشانه‌هاى دست خارجى، از همان اول در آن مشهود بوده است <ref>ر.ك: مقدمه، ص5-7</ref>.
    [[بقيع الغرقد في دراسة شاملة]]


    در اولين عنوان، به بيان ديدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت پيرامون وهابيت و حكم آنان به گمراهى رهبران و پيروان آن پرداخته شده است <ref>متن كتاب، ص13-15</ref>.
    [[تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره]]


    در عنوان دوم، به بررسى عقايد محمد بن عبدالوهاب پرداخته شده و به اين نكته اشاره شده است كه علماى مكه، حكم به الحاد و كفر محمد بن عبدالوهاب و شقاوت او كرده‌اند و او را خبيث و بى‌حيا و كوردل و گناهكار معرفى نموده و گفته‌اند كه او شخصى دروغگو و تحريف‌كننده آيات قرآن و تهمت‌زننده بر خدا و منكر قرآن است و او را همواره و بارها لعن كرده‌اند <ref>همان، ص16</ref>.
    [[محبوبیت ائمه بقیع علیهم‌السلام نزد اهل سنت]]


    در عنوان سوم، به كتاب‌هايى اشاره شده است كه اهل سنت بر رد محمد بن عبدالوهاب نوشته‌اند. شيخ سليمان بن عبدالوهاب، برادر محمد بن عبدالوهاب، اولين كسى است كه در ردّ بر برادرش، كتابى نوشت و نام آن را «فصل الخطاب في الرد على محمد بن عبدالوهاب» گذاشت. نام اين كتاب را اسماعيل پاشا در كتاب خود به نام «إيضاح المكنون» جلد 2 صفحه 190 چاپ بيروت، از انتشارات دارالفكر در سال 1402 و نيز عمر رضا كحاله در كتاب خود به نام «معجم المؤلفين» جلد 4، صفحه 269، چاپ بيروت، از انتشارات دار إحياء التراث العربي، ذكر كرده‌اند. وى همچنين كتاب ديگرى به نام «الصواعق الإلهية في الرد على الوهابية» نوشت و پس از اين كتاب بود كه ردها و نقدها از علماى اهل سنّت و جماعت حجاز، مصر، هند، سوريه، عراق و بلكه از علماى شيعه شروع شد. شيخ سليمان اين كتاب را در برابر درخواست حسن بن عيدان كه از وى خواسته كه ادله بطلان مذهب وهابيان را بيان كند، نوشته است <ref>ر.ك: همان، ص19</ref>.
    [[اين است وهابيت]]


    نام‌برده در اين كتاب، نادانى وهابيين و گمراهى و عدم صلاحيت و بى‌لياقتى آنها را براى استنباط احكام كاملا ثابت كرده؛ همان‌گونه‌كه در آن كتاب پاره‌اى از آراى و عقائد بى‌ارزش و باطل و منحرف‌كننده آنها را بى‌اعتبار نموده است؛ مثل اين عقيده كه گفته‌اند: هركس كه با آنها در اعتقاداتشان مثل مسئله حرمت نذر و مسئله حرمت استشفاع از اولياى خدا و يا از قبور آنها و مسئله حرمت دعا و مسئله حرمت سؤال و سخن با مرده و غير اين مسائل، از كارهايى كه مسلمانان انجام مى‌دهند و در انجام آن اشكالى نمى‌بينند، موافق نباشد، چه از اهل سنت باشد و چه از غير آنان، كافر است، بااينكه آنها آن كارها را صحيح مى‌دانند و بر هركدام از آنها ادله شرعيه و روايات معتبره‌اى را اقامه كرده و بر هركدام از آنها اجماع‌هايى را از پيشوايان مذاهب چهارگانه نقل كرده‌اند <ref>همان، ص20</ref>.
    [[هذه هي الوهابية]]


    در چهارمين عنوان، به بررسى اصول اعتقادى محمد بن عبدالوهاب پرداخته شده است. اين اصول، در چهار اصل منحصر است:
    [[الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية]]


    1. تشبيه كردن خدا به آفريدگانش؛
    [[شناخت سلفی‌ها (وهابیان)]]


    2. انحصار الوهيت و ربوبيت در خدا؛
    [[شناخت سلفیه معنا شناسی تاریخچه پیدایش و تحولات آن]]


    3. عادى شمردن پيغمبر اسلام(ص) و احترام نكردن او؛
    [[بدعت چیست؟]]


    4. كافر شمردن تمام مسلمين <ref>ر.ك: همان، ص37</ref>.
    [[علم و سلطه غیبی اولیا]]


    در عنوان پنجم، به بررسى موقعيت دينى احمد بن تيميه در نظر علماى اهل سنت و گفتار آنان درباره او پرداخته شده است. درباره احمد بن تيميه، كه محمد بن عبدالوهاب از نظريات و آراى او پيروى كرده و عقائد و افكار خود را از او گرفته و بر آنها دين و طريقه خود را بنا نموده و نتيجتا خود و افراد زيادى را به گمراهى كشانده است، طبق آنچه كه در كتاب «سيف الجبار المسلول على أعداء الأبرار» آمده است، علماى مكه گفته‌اند: «احمد بن تيميه بدطينت، تمام علماى زمان او بر گمراهى و زندان كردن او اجماع كرده‌اند و صريحا اعلام شد كه: هركسى كه بر عقيده ابن تيميه باشد، مال و خون او حلال است» و در كتاب «كشف الظنون» آمده است: «و علاء در ردّ او تأكيد و اصرار ورزيده، حتى اينكه هركسى كه بر او عنوان «شيخ‌الاسلام» گذاشته، صريحا كافر دانسته است» <ref>ر.ك: همان، ص43</ref>.
    [[عقائد السلف]]


    در ششمين عنوان، نمونه‌هايى از فتاوى احمد بن تيميه ذكر شده است، از جمله آنكه:
    [[قرائة في الأدلة السلفية]]


    «نماز اگر عمدا ترك شود قضاى آن واجب نيست»، «زن حائض مى‌تواند در اطراف كعبه طواف كند و كفاره‌اى هم ندارد»، «اگر زنى سه طلاقه شود، سه طلاق او يك طلاق حساب مى‌شود (احمد خودش قبل از اين ادعا اجماع مسلمانان را بر اعتبار آن به سه طلاق نقل كرده بود)»، «ماليات‌هايى كه از افراد گرفته مى‌شود هركس كه از آن استفاده كند حلال است و اگر از افراد تاجر و معامله گرفته شود از زكات دادن كفايت مى‌كند، ولو اينكه به نام زكات گرفته نشود» و... <ref>ر.ك: همان، ص59</ref>.
    [[الوهابية في الميزان]]


    در آخرين عنوان، به برخى از افكار و اصول اعتقادى احمد بن تيميه اشاره شده است؛ از جمله آنكه [نعوذ بالله]: «خداوند جسم است و داراى جهت و سوى خاصى است و از جايى به جاى ديگر انتقال مى‌يابد و ذات مقدس او به اندازه عرش است، نه بزرگ‌تر و نه كوچك‌تر» <ref>ر.ك: همان، ص61</ref>.
    [[الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية]]


    == وضعيت كتاب ==
    [[الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية]]


    [[معجم المؤلفات الإسلامية في الرد علی الفرقة الوهابية]]


    فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است.
    [[الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية]]


    در پاورقى‌ها، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى مطالب متن داده شده است <ref>ر.ك: پاورقى، ص37</ref>.
    [[مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند]]


    ==پانويس ==
    [[وهابیت بر سر دو راهی]]
    <references />
    == منابع مقاله ==


    1. مقدمه و متن كتاب.
    [[وهابی کیست و چه می‌گوید؟]]


    2. «معرفى‌هاى گزارشى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: آينه پژوهش، شماره 10، آذر و دى 1370، (از ص87 تا 99).
    [[وهابیت و بازنگری از درون]]


    [[وهابیت؛ معمای یک ایدئولوژی بسته]]


    == پیوندها ==
    [[وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی]]


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۳۵

    وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت
    وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنت
    پدیدآورانخالصی، محمدباقر (نویسنده)
    ناشردار الفکر
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1370 ش
    چاپ1
    موضوعوهابیه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏238‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏2‎‏و‎‏9‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    وهابيت از ديدگاه مذاهب اهل سنت، اثر محمدباقر خالصى، ترجمه‌اى است آزاد با افزودنى‌ها و تنظيمى نو از كتاب كوچكى با عنوان «الوهابية في نظر علماء المسلمين»، كه گزارشى است از ديدگاه عالمان اهل سنت درباره محمد بن عبدالوهاب و آراء او[۱].

    ساختار

    كتاب با مقدمه‌اى از مترجم آغاز و مطالب در هفت عنوان، تنظيم شده است.

    مترجم افزون بر ترجمه اين كتاب، در مقدمه و نيز متن، مطالبى افزوده است. برخى از عناوين آن چنين است: موقعيت دينى احمد بن تيميه، نمونه‌هايى از فتاوى او، افكار و اصول اعتقادى او، افكار و اصول اعتقادى او، عقايد محمد بن عبدالوهاب، كتاب‌هايى كه اهل سنت در رد محمد بن عبدالوهاب نوشته‌اند و مباحث ديگرى از اين دست[۲].

    گزارش محتوا

    آيين وهابيت كه بيشتر و پيش‌تر از آنكه نگرشى بازنگرانه به اسلام باشد - چنان‌كه به خبط ادعا شده است - رنگ و لعاب سياسى داشته است، به‌خاطر ناهمگونى‌هاى فراوانش با محتواى راستين مكتب، مورد انكار بسيارى از متفكران اسلامى از شيعه و سنى قرار گرفت و كسان بسيارى در رد و نقد آن، كتاب نگاشتند[۳].

    در مقدمه به اين نكته اشاره شده است كه عموماًدر هر دين و آئينى از آئين‌هايى كه بر پايه دانش و تفكر به وجود آمده، يعنى اديانى كه از روز نخست يا بر حقيقت راستين و يا بر حقيقت پندارين پايه‌ريزى شده‌اند، به‌ناچار پس از چندى به شعبه‌ها و مذهب‌هاى متعددى تقسيم شده و آن وحدت اوليه آنها اندك‌اندك به اختلاف و تفرق منتهى گرديده است و اسلام از آن اديان مستثنى نيست. البته اختلاف و تعدد مذهب در مكتب‌هاى فكرى و اصولى، امرى است طبيعى و ناشى از اختلاف كم و كيف ماهيت افكار بشرى و وجود بى‌حد عوامل جنبى و عارضى مثل محيط و فرهنگ و ساير امور طبيعى است و هرگز امكان ندارد كه بتوان اين عوامل را از تأثير بازداشت؛ الا اينكه اين مطلب دليل نمى‌شود كه هر شعبه و مذهبى كه در مكتب و دينى به وجود آمد و هراختلافى كه در برداشت از متون و اصول آن دين برخیزد، حتما بايد عوامل به وجود آوردن آن اختلاف، انديشه و برداشت فكرى و يا استنباط و اجتهاد نظرى باشد، بلكه امكان دارد كه مصالح شخصى و يا ملى و يا قومى و قبيله‌اى و يا اكثرا سياسى باعث به وجود آمدن آن شود و مذهب وهابيت نيز يكى از همين مذاهبى است كه مصلحت خارجى، آن را به وجود آورده و در عين حال كه سعى شده نماى مذهبى آن كاملا حفظ شود و بلكه به شكل مترقى هم جلوه كند، ولى آثار و نشانه‌هاى دست خارجى، از همان اول در آن مشهود بوده است[۴].

    در اولين عنوان، به بيان ديدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت پيرامون وهابيت و حكم آنان به گمراهى رهبران و پيروان آن پرداخته شده است[۵].

    در عنوان دوم، به بررسى عقايد محمد بن عبدالوهاب پرداخته شده و به اين نكته اشاره شده است كه علماى مكه، حكم به الحاد و كفر محمد بن عبدالوهاب و شقاوت او كرده‌اند و او را خبيث و بى‌حيا و كوردل و گناهكار معرفى نموده و گفته‌اند كه او شخصى دروغگو و تحريف‌كننده آيات قرآن و تهمت‌زننده بر خدا و منكر قرآن است و او را همواره و بارها لعن كرده‌اند[۶].

    در عنوان سوم، به كتاب‌هايى اشاره شده است كه اهل سنت بر رد محمد بن عبدالوهاب نوشته‌اند. شيخ سليمان بن عبدالوهاب، برادر محمد بن عبدالوهاب، اولين كسى است كه در ردّ بر برادرش، كتابى نوشت و نام آن را «فصل الخطاب في الرد على محمد بن عبدالوهاب» گذاشت. نام اين كتاب را اسماعيل پاشا در كتاب خود به نام «إيضاح المكنون» جلد 2 صفحه 190 چاپ بيروت، از انتشارات دارالفكر در سال 1402 و نيز عمر رضا كحاله در كتاب خود به نام «معجم المؤلفين» جلد 4، صفحه 269، چاپ بيروت، از انتشارات دار إحياء التراث العربي، ذكر كرده‌اند. وى همچنين كتاب ديگرى به نام «الصواعق الإلهية في الرد على الوهابية» نوشت و پس از اين كتاب بود كه ردها و نقدها از علماى اهل سنّت و جماعت حجاز، مصر، هند، سوريه، عراق و بلكه از علماى شيعه شروع شد. شيخ سليمان اين كتاب را در برابر درخواست حسن بن عيدان كه از وى خواسته كه ادله بطلان مذهب وهابيان را بيان كند، نوشته است[۷].

    نام‌برده در اين كتاب، نادانى وهابيين و گمراهى و عدم صلاحيت و بى‌لياقتى آنها را براى استنباط احكام كاملا ثابت كرده؛ همان‌گونه‌كه در آن كتاب پاره‌اى از آراى و عقائد بى‌ارزش و باطل و منحرف‌كننده آنها را بى‌اعتبار نموده است؛ مثل اين عقيده كه گفته‌اند: هركس كه با آنها در اعتقاداتشان مثل مسئله حرمت نذر و مسئله حرمت استشفاع از اولياى خدا و يا از قبور آنها و مسئله حرمت دعا و مسئله حرمت سؤال و سخن با مرده و غير اين مسائل، از كارهايى كه مسلمانان انجام مى‌دهند و در انجام آن اشكالى نمى‌بينند، موافق نباشد، چه از اهل سنت باشد و چه از غير آنان، كافر است، بااينكه آنها آن كارها را صحيح مى‌دانند و بر هركدام از آنها ادله شرعيه و روايات معتبره‌اى را اقامه كرده و بر هركدام از آنها اجماع‌هايى را از پيشوايان مذاهب چهارگانه نقل كرده‌اند[۸].

    در چهارمين عنوان، به بررسى اصول اعتقادى محمد بن عبدالوهاب پرداخته شده است. اين اصول، در چهار اصل منحصر است:

    1. تشبيه كردن خدا به آفريدگانش؛
    2. انحصار الوهيت و ربوبيت در خدا؛
    3. عادى شمردن پيغمبر اسلام(ص) و احترام نكردن او؛
    4. كافر شمردن تمام مسلمين[۹].

    در عنوان پنجم، به بررسى موقعيت دينى احمد بن تيميه در نظر علماى اهل سنت و گفتار آنان درباره او پرداخته شده است. درباره احمد بن تيميه، كه محمد بن عبدالوهاب از نظريات و آراى او پيروى كرده و عقائد و افكار خود را از او گرفته و بر آنها دين و طريقه خود را بنا نموده و نتيجتا خود و افراد زيادى را به گمراهى كشانده است، طبق آنچه كه در كتاب «سيف الجبار المسلول على أعداء الأبرار» آمده است، علماى مكه گفته‌اند: «احمد بن تيميه بدطينت، تمام علماى زمان او بر گمراهى و زندان كردن او اجماع كرده‌اند و صريحا اعلام شد كه: هركسى كه بر عقيده ابن تيميه باشد، مال و خون او حلال است» و در كتاب «كشف الظنون» آمده است: «و علاء در ردّ او تأكيد و اصرار ورزيده، حتى اينكه هركسى كه بر او عنوان «شيخ‌الاسلام» گذاشته، صريحا كافر دانسته است»[۱۰].

    در ششمين عنوان، نمونه‌هايى از فتاوى احمد بن تيميه ذكر شده است، از جمله آنكه:

    «نماز اگر عمدا ترك شود قضاى آن واجب نيست»، «زن حائض مى‌تواند در اطراف كعبه طواف كند و كفاره‌اى هم ندارد»، «اگر زنى سه طلاقه شود، سه طلاق او يك طلاق حساب مى‌شود (احمد خودش قبل از اين ادعا اجماع مسلمانان را بر اعتبار آن به سه طلاق نقل كرده بود)»، «ماليات‌هايى كه از افراد گرفته مى‌شود هركس كه از آن استفاده كند حلال است و اگر از افراد تاجر و معامله گرفته شود از زكات دادن كفايت مى‌كند، ولو اينكه به نام زكات گرفته نشود» و...[۱۱].

    در آخرين عنوان، به برخى از افكار و اصول اعتقادى احمد بن تيميه اشاره شده است؛ از جمله آنكه [نعوذ بالله]: «خداوند جسم است و داراى جهت و سوى خاصى است و از جايى به جاى ديگر انتقال مى‌يابد و ذات مقدس او به اندازه عرش است، نه بزرگ‌تر و نه كوچك‌تر»[۱۲].

    وضعيت كتاب

    فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است.

    در پاورقى‌ها، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى مطالب متن داده شده است[۱۳].

    پانويس

    1. ↑ معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص89-90
    2. ↑ معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص90
    3. ↑ معرفى‌هاى گزارشى، 1370، ص90
    4. ↑ ر.ک: مقدمه، ص5-7
    5. ↑ متن كتاب، ص13-15
    6. ↑ همان، ص16
    7. ↑ ر.ک: همان، ص19
    8. ↑ همان، ص20
    9. ↑ ر.ک: همان، ص37
    10. ↑ ر.ک: همان، ص43
    11. ↑ ر.ک: همان، ص59
    12. ↑ ر.ک: همان، ص61
    13. ↑ ر.ک: پاورقى، ص37

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن كتاب.
    2. «معرفى‌هاى گزارشى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: آينه پژوهش، شماره 10، آذر و دى 1370، (از ص87 تا 99).

    وابسته‌ها


    شرح العقيدة الطحاوية

    التحفة المدنية في العقيدة السلفية

    الإبانة

    المسائل و الرسائل المروية عن الإمام أحمد بن حنبل في العقيدة

    دفع شبه التشبيه بأكفّ التنزيه

    لوامع الأنوار البهية و سواطع الأسرار الأثرية

    الوهابيون و البيوت المرفوعة

    بقيع الغرقد في دراسة شاملة

    تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره

    محبوبیت ائمه بقیع علیهم‌السلام نزد اهل سنت

    اين است وهابيت

    هذه هي الوهابية

    الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية

    شناخت سلفی‌ها (وهابیان)

    شناخت سلفیه معنا شناسی تاریخچه پیدایش و تحولات آن

    بدعت چیست؟

    علم و سلطه غیبی اولیا

    عقائد السلف

    قرائة في الأدلة السلفية

    الوهابية في الميزان

    الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية

    الوهابية بين المباني الفكرية و النتايج العملية

    معجم المؤلفات الإسلامية في الرد علی الفرقة الوهابية

    الأجوبة النجفية في الرد علی الفتاوی الوهابية

    مباحث في عقائد أهل السنة المسمی المهند علی المفند

    وهابیت بر سر دو راهی

    وهابی کیست و چه می‌گوید؟

    وهابیت و بازنگری از درون

    وهابیت؛ معمای یک ایدئولوژی بسته

    وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=وهابیت_از_دیدگاه_مذاهب_اهل_سنت&oldid=684534»