غضبان، سید جعفر

نام	غضبان، سید جعفر
نام‎های دیگر	غضبان، سيد جعفر
نام پدر	آیت‌الله میر سید حسین
متولد	1277ش / 1315ق
محل تولد	نجف اشرف
رحلت	1350ش / 1391ق / 1971م
اساتید	میرزا محمدرضا ایروانی موسی خوانساری نجفی آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی
برخی آثار	فلاسفه شیعه عیون الأنباء في طبقات الأطباء
کد مؤلف	AUTHORCODE08458AUTHORCODE

سید جعفر غضبان (1277-1350ش)، نویسنده، حقوقدان، مترجم عراقی ساکن ایران، دانش‌آموخته حوزه علمیه نجف و از شاگردان میرزا محمدرضا ایروانی و سید ابوالحسن اصفهانی.

ولادت

ایشان در سال ۱۲۷۷ش [مطابق با ۱۳۱۵ق]، در نجف اشرف زاده شد. پدرش مرحوم آیت‌الله میر سید حسین، معروف به اصفهانی از احفاد فیلسوف بزرگ میرداماد (که بنا به گفته فرزندشان دارای شجره‌نامه معتبر بودند) و مادرش مرحومه نرگس‌خانم، فرزند مرحوم آیت‌الله سید عباس مراغه‌ای از شاگردان میرزای شیرازی، بود.

تحصیلات

مطابق معمول آن روزگار، از کودکی به فراگیری قرآن مشغول شد و سپس از محضر پدر، دروس مقدماتی قدیم را فراگرفت و هم‌زمان دروس جدید را نیز دنبال می‌کرد. هوش و ذکاوت او در فراگیری علوم و معارف دینی موجب شد که پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کند و درحالی‌که نوجوانی خود را پشت سر می‌گذاشت موفق شد دروس سطوح را از محضر استادان متعدد در حوزه نجف اشرف، از جمله میرزا محمدرضا ایروانی (متوفی ۱۳۱۹ش) و همچنین از محضر شیخ موسی خوانساری نجفی (متوفی ۱۳۲۲ش) و چندی هم از محضر آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی کسب فیض نمود.

هجرت به ایران

سید جعفر، طلبه فاضل و جوان حوزه کهن و علمی نجف که همچنان در پی کسب معارف علوی و فقه جعفری بود، در اثر وضعیت آب‌ و هوای نجف به ضعف مزاج مبتلا شد؛ پس از مراجعه به اطبای حاذق آن دیار و تجویز دارو و درمان‌های مختلف، بیماری وی بهبودی نیافت و بالاخره اطبا به او پیشنهاد کردند که به ایران مسافرت کند. اگرچه دل کندن از کنار بارگاه علوی را خوش نمی‌داشت، اما به جهت بیماری مجبور بود به این هجرت ناخواسته گردن نهد و با خود عهد کرد در کنار مداوای خویش در تهران نیز با حضور در محافل علمی عالمان شیعی، همچنان به کسب فضیلت پرداخته تا از رهگذر آن بتواند خدمتی به اسلام و ایران نماید.

بدین منظور در سال ۱۳۰۱ش، درحالی‌که ۲۴ سال از بهار زندگی‌اش می‌گذشت، وارد ایران شد و در تهران رحل اقامت افکند.

در اردیبهشت سال ۱۳۰۶ و پس از ایجاد تغییرات اساسی در ساختار اداری توسط علی‌اکبر داور، بنا به پیشنهاد و معرفی دوستانش به‌عنوان کارمند رسمی عالی‌رتبه در ثبت کل مشغول به‌کار دولتی شد.

عضویت در انجمن ادبی فرهنگستان ایران

مرحوم احمد گلچین معانی، از جمله اعضای اصلی و افتخاری انجمن ادبی فرهنگستان را ملک‌الشعرای بهار، جلال‌الدین همایی، محیط طباطبایی، امیری فیروزکوهی، رهی معیری، دکتر علی‌اکبر فیاض، دکتر پرویز ناتل خانلری... و سید جعفر غضبان نام برده و می‌نویسد: «در سال ۱۳۲۵ش رئیس فرهنگستان ایران، مرحوم حسین سمیعی (ادیب‌السلطنه) یک‌صدوبیست تن از شعرا و فضلا و ادبا و دانشمندان بنام را به عمارت فرهنگستان، واقع در پشت مدرسه عالی سپهسالار (شهید مطهری فعلی) دعوت کرد و انجمن ادبی فرهنگستان ایران را تشکیل داد که تا پایان عمر ادیب‌السلطنه (۱۳۳۲) دوام یافت».

عضویت در انجمن تاریخ علوم و طب

در سال ۱۳۴۱ش نخستین انجمن ایرانی تاریخ و طب، به همت جمعی از شخصیت‌های مطرح علمی – فرهنگی آن دوران، شامل دانشوران و پزشکان با هدف «بررسی تاریخ علوم مختلف و دانش پزشکی در ایران در طول تاریخ» در تهران تشکیل شد.

از جمله بنیان‌گذاران این انجمن عبارت از: دکتر جهان‌شاه صالح، دکتر محمود نجم‌آبادی، احمد آرام، اکبر دانا سرشک، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، علامه سید محمد مشکات، دکتر غلامحسین مصاحب، محمدتقی دانش‌پژوه، دکتر جواد مشکور... و سید جعفر غضبان بودند.

بازنشستگی از کار دولتی

مرحوم غضبان در طول تصدی مسئولیت دولتی و بنا به مقتضیات و مأموریت‌های اداری، سال‌ها به‌عنوان رئیس ثبت در شهرهای رشت، سمنان، مازندران (دو مرحله)، قزوین، یزد، کرمانشاه و تهران... و همچنین مدتی نیز به‌عنوان دادستان اداره کل ثبت به خدمات اداری خویش ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۴۳ش [یا ۱۳۴۴ش] به تقاضای خویش بازنشسته شد و سپس به‌عنوان کارشناس رسمی دادگستری به فعالیت پرداخت و در طول خدمت صادقانه خویش گره‌گشای مراجعه‌کنندگان و گرفتاران حقوقی و قضایی حتی در ساعات غیر اداری بود.

وفات

ایشان در روز چهارشنبه سوم شهریور ۱۳۵۰ش، برابر با سوم رجب ۱۳۹۱ق به علت سکته مغزی جان به جان‌آفرین تسلیم کردند.

پس از تشیع در تهران، پیکرش برای خاک‌سپاری مطابق وصیتش به قم منتقل و در آرامستان وادی‌السلام قم در جوار مرقد مجاهد شهید نواب صفوی و آیت‌الله شهید سید محمدرضا سعیدی خراسانی به خاک سپرده شد.

آثار

تألیف

1. اعجاز قرآن [ضمن کتاب قرآن یک معجزه دائم]؛
2. اقتصاد در اسلام؛
3. امیرالمؤمنین علی(ع)؛
4. زندگانی امام حسن(ع)؛
5. زن و خانه‌داری یا تربیت خانوادگی؛
6. طبایع زنان.

ترجمه

1. احمد بن طولون، جرجی زیدان؛
2. ارمانوسه مصریه، جرجی زیدان؛
3. امام جعفر صادق(ع)، احمد مغنیه؛
4. بنی‌هاشم و بنی‌امیه [ترجمه: النزاع و التخاصم في ما بين بني‌أمية و بني‌هاشم]، علامه مقریزی؛
5. ترجمه عيون الأنباء في طبقات الأطباء (جلد اول)، ابن ابی‌اصیبعه؛
6. خاندان نبوت (شرح زندگانی چهارده معصوم)، محمدجواد مغنیه؛
7. زینب کبری عقیله بنی‌هاشم دختر علی بن ابی‌طالب [ترجمه: بطلة كربلا، زينب بنت الزهراء(س)]، دکتر عایشه عبدالرحمن بنت‌الشاطی؛
8. سیدالشهداء و وقعه عاشورا [ترجمه آل‌محمد في كربلا... و الحسين بن علي حفيد محمد بن عبدالله]، عمر ابونصر؛
9. سلمان فارسی [ترجمه قسمتی از کتاب رجال من الصحابة]، احمد مغنیه؛
10. شخصیت امام علی بن ابی‌طالب(ع) [ترجمه عبقرية الإمام علي(ع)]، عباس محمود عقاد؛
11. شخصیت حضرت صادق(ع)، احمد مغنیه؛
12. شرح زندگانی امام موسی بن جعفر(ع) و علی بن موسی‌الرضا(ع)، احمد مغنیه؛
13. فلاسفه شیعه (ترجمه فلاسفة الشيعة: حياتهم و آراؤهم)، عبدالله نعمه؛
14. [قرآن] یک معجزه دائم (ترجمه المعجزة الخالدة)، سید هبة‌الدین شهرستانی؛
15. گوشه‌هایی از اسرار تاریخ اسلام (ترجمه: الصراع بين الأمويين و مبادئ الإسلام)، دکتر نوری جعفر؛
16. وقف‌نامه جامع الخيرات، سید رکن‌الدین محمد بن قوام‌الدین محمد انتظام الحسینی (متوفی ۷۲۸ق)؛
17. یادداشت‌های یک زن شوهردار، بانکو؛
18. یزیدی‌ها و شیطان‌پرست‌ها [ترجمه و اقتباس از کتاب اليزيديون في حاضرهم و ماضيهم]، عبدالرزاق الحسنی.

منابع مقاله

فرخزادی، مجید، «دیده‌ی نادیده، درنگی در زندگی و آثار دانشمند فقید سید جعفر غضبان (1277-1350ش)»، هادی‌نامه، فروردین 1399، شماره 1.

وابسته‌ها

فلاسفه شیعه

عیون الأنباء في طبقات الأطباء