الحاشية علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات و شرح الشرح و حاشية الباغنوي): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله')
     
    (۶۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR14983J1.jpg|بندانگشتی|الحاشیة علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات [خواجه نصیرالدین طوسی] و شرح الشرح [قطب الدین رازی] و حاشیة الباغنوي)]]
    | تصویر =NUR14983J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =الحاشیة علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات [خواجه نصیرالدین طوسی] و شرح الشرح [قطب‌الدین رازی] و حاشیة الباغنوي)
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =الاشارات و شرح الاشارات و شرح الشرح و حاشیه الباغنوی
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|الحاشیة علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات [خواجه نصیرالدین طوسی] و شرح الشرح [قطب الدین رازی] و حاشیة الباغنوي)
    [[عابدی، احمد]] (محقق)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|الاشارات و شرح الاشارات و شرح الشرح و حاشیه الباغنوی
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[عابدی، احمد]] (محقق)


    [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله]] (نويسنده)
    [[ابن سینا، حسین بن عبدالله]] (نویسنده)


    [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نويسنده)
    [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نویسنده)


    [[قطب‌‌الدین رازی، محمد بن محمد]] (نويسنده)
    [[قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد]] (نویسنده)


    [[محقق خوانساری، حسین بن محمد]] (حاشيه نويس)
    [[محقق خوانساری، حسین بن محمد]] (حاشيه نويس)


    [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین]] (حاشيه نويس)
    [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین]] (حاشيه نويس)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏415‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ح‎‏2
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. الاشارات و التنبیهات - نقد و تفسیر
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏415‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ح‎‏2
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370 - 428ق. الاشارات و التنبیهات - نقد و تفسیر


    عرفان - متون قدیمی تا قرن 14
    عرفان - متون قدیمی تا قرن 14
    خط ۳۷: خط ۲۶:
    فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
    فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14


    قطب الدین رازی، محمد بن محمد، - 776ق. المحاکمه بین شرحی الاشارات - نقد و تفسیر
    قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، - 776ق. المحاکمه بین شرحی الاشارات - نقد و تفسیر


    منطق - متون قدیمی تا قرن 14
    منطق - متون قدیمی تا قرن 14


    میرزا جان باغنوی، حبیب الله، قرن 10ق. حاشیه المحاکمات - نقد و تفسیر
    میرزا جان باغنوی، حبیب‌الله، قرن 10ق. حاشیه المحاکمات - نقد و تفسیر


    نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597 - 672ق. شرح الاشارات و التنبیهات - نقد و تفسیر
    نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، 597 - 672ق. شرح الاشارات و التنبیهات - نقد و تفسیر


    کلام - متون قدیمی تا قرن 14
    کلام - متون قدیمی تا قرن 14
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    بوستان کتاب قم (انتشارات [[دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم]])
    |data-type='publisher'|بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)
    | مکان نشر =قم - ایران
    |-
    | سال نشر = 1388 ش  
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1388 هـ.ش  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|14983
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14983AUTOMATIONCODE
    | چاپ =2
    | شابک =978-964-09-0303-2
    | تعداد جلد =2
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =14983
    | کتابخوان همراه نور =14983
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    {{کاربردهای دیگر| اشارات (ابهام زدایی)}}
    '''الحاشية على شروح الإشارات'''، حاشيه مرحوم [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|آقا حسین خوانسارى]] بر كتاب اشارات ابن سينا و برخى از شروح و حواشى آن (شرح الإشارات [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]]، شرح الشرح (معروف به المحاكمات) [[قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد|قطب‌الدين رازى]]، حاشية شرح الشرح (حاشية المحاكمات) ميرزا جان حبيب‌الله باغنوى شيرازى)، به زبان عربى است.


    «الحاشية على شروح الإشارات»، حاشيه مرحوم آقا حسين خوانسارى بر كتاب اشارات ابن سينا و برخى از شروح و حواشى آن (شرح الإشارات خواجه نصيرالدين طوسى، شرح الشرح (معروف به المحاكمات) قطب‌الدين رازى، حاشية شرح الشرح (حاشية المحاكمات) ميرزا جان حبيب‌الله باغنوى شيرازى)، به زبان عربى است.
    در ذيل كتاب، حاشيه فرزند مؤلف، [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانسارى]] بر حاشيه پدرش ذكر شده است.


    در ذيل كتاب، حاشيه فرزند مؤلف، آقا جمال خوانسارى بر حاشيه پدرش ذكر شده است.
    كتاب توسط احمد عابدى مورد تحقيق قرار گرفته است. در مقدمه تحقيقى وى مطالبى درباره كتاب ذكر شده كه برخى از آنها عبارتند از:
     
    #[[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] اگرچه متأخر از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] است، اما متأثر از مباحث حكمت متعاليه نيست و در اين كتاب از شيوه مشائين پيروى كرده است و فراوان از شيوه اشراقيون احتراز كرده است؛ البته وى اگرچه موافق مشايين است، اما در مسئله اثبات هيولى با آنها مخالف است.
    #وى در اين حاشيه فراوان بر مسئله تشكيك اعتراض كرده و مدعى تشكيك را به عجز از فهم معناى كلامش نسبت داده و اين بحث از نيكوترين مباحثى است كه در اين كتاب يافت مى‌شود.
    #بيشتر حكما قائل به عدم وجود غايت براى خداوند در افعالش هستند؛ چراكه غنى بالذات نزد آنها كسى است كه افعالش نه براى غرض و نه براى عوض است؛ اما [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] معتقد است كه اين عقيده مخالف شريعت اسلامى است و مباحث طولانى در اثبات غايت براى افعال خداوند متعال دارد.
    #در بيشتر موارد اختلاف بين محقق طوسى و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدين رازى]]، حق را به رازى مى‌دهد نه محقق طوسى.
    #فراوان به كلمات محقق ميرزا جان باغنوى شيرازى اهتمام شده است، بلكه بيشتر اين كتاب تعليقه بر حاشيه باغنوى است؛ بلكه در بيشتر مباحث كتاب، سطر به سطر از كلمات باغنوى غفلت نشده است.
    #شيوه [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] در اين كتاب جز در موارد نادر، بر عدم نقل اقوال حكماست.
    #فرزند مؤلف، [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال‌الدين خوانسارى]] (متوفى 1125ق) تعليقاتى بر حاشيه والدش دارد كه محقق هر مقدار از آن را كه در نسخه‌هاى مختلف خطى يافته نقل كرده است. غريب آن است كه اين حواشى در «[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]» و همچنين در «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى» ذكر نشده است. اين حواشى اگرچه نسبت به كتاب پدرش كمتر است، اما دلالت بر آن دارد كه دقت آقا جمال و تبحرش در حكمت بيشتر از پدرش بوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18552/1/19 ر.ک: مقدمه محقق، ص22-19]</ref>
     
    محقق همچنين در مقدمه‌اش، نسخ خطى مورد استفاده را معرفى كرده است. شيوه تحقيقى وى بدين ترتيب است كه پس از ارزش‌گذارى نسخه‌ها به شناخت صحيح‌ترين آنها اقدام كرده است. پس از مقابله برخى از نسخه‌ها با بعضى ديگر آنچه را كه در متن صحيح است تثبيت كرده و از نقل اختلافات نسخه‌ها در تعليقات كتاب خوددارى نموده است. وى معتقد است ذكر اختلافات نسخه‌ها جز جمع تعدادى نسخه در نسخه واحد كه موجب تشويش خواننده مى‌شود فايده ديگرى ندارد. در بسيارى موارد نيز نسخه‌هاى كتاب مختلفند كه موجب تغيير در معنا مى‌شود.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18552/1/27 ر.ک: همان، ص27]</ref>


    كتاب توسط احمد عابدى مورد تحقيق قرار گرفته است. در مقدمه تحقيقى وى مطالبى درباره كتاب ذكر شده كه برخى از آنها عبارتند از:
    از آنجا كه [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]]، عبارتى را از كتب مزبور (اشارات و شروح آن) بدون ذكر هيچ‌گونه عنوانى براى بازشناسى، نقل كرده و بر آن حاشيه زده، محقق كتاب كلمات چهارگانه ذيل را به متن اضافه كرده است:
     
    - «قال الشيخ» كه منظور كلام ابن سيناست؛


    1. محقق خوانسارى اگرچه متأخر از صدرالمتألهين است، اما متأثر از مباحث حكمت متعاليه نيست و در اين كتاب از شيوه مشائين پيروى كرده است و فراوان از شيوه اشراقيون احتراز كرده است؛ البته وى اگرچه موافق مشايين است، اما در مسئله اثبات هيولى با آنها مخالف است.
    - «قال الشارح» كه منظور كلام [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] است؛


    2. وى در اين حاشيه فراوان بر مسئله تشكيك اعتراض كرده و مدعى تشكيك را به عجز از فهم معناى كلامش نسبت داده و اين بحث از نيكوترين مباحثى است كه در اين كتاب يافت مى‌شود.
    - «قال المحاكم» كه منظور [[قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد|قطب‌الدين رازى]] است؛


    3. بيشتر حكما قائل به عدم وجود غايت براى خداوند در افعالش هستند؛ چراكه غنى بالذات نزد آنها كسى است كه افعالش نه براى غرض و نه براى عوض است؛ اما محقق خوانسارى معتقد است كه اين عقيده مخالف شريعت اسلامى است و مباحث طولانى در اثبات غايت براى افعال خداوند متعال دارد.
    - «قال المحشي» كه منظور ميرزا جان باغنوى است.


    4. در بيشتر موارد اختلاف بين محقق طوسى و فخرالدين رازى، حق را به رازى مى‌دهد نه محقق طوسى.
    وى به آنچه [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] نقل كرده، اكتفا نكرده، بلكه غالباً ً جمله‌اى كامل يا سطرى از كتاب مورد نظر را ذكر نموده، به‌گونه‌اى كه امر بر خواننده مشتبه نشود.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18552/1/28 ر.ک: همان، ص28]</ref>


    5. فراوان به كلمات محقق ميرزا جان باغنوى شيرازى اهتمام شده است، بلكه بيشتر اين كتاب تعليقه بر حاشيه باغنوى است؛ بلكه در بيشتر مباحث كتاب، سطر به سطر از كلمات باغنوى غفلت نشده است.
    همچنين وى مصادر تمامى تعليقات را از اين چهار كتاب ذكر كرده است تا مراجعه‌كننده به‌راحتى به آن مراجعه كند. سپس عناوين نمطها و فصول را اضافه كرده تا استفاده از آن راحت باشد؛ چراكه مؤلف ننوشته كه اين كلام از كدام فصل يا نمط است و با اين افزوده محقق (كه وى آن را بين كروشه قرار داده)، مراجعه‌كننده به‌آسانى به مقصود خويش نايل مى‌گردد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/18552/1/28 ر.ک: همان]</ref>


    6. شيوه محقق خوانسارى در اين كتاب جز در موارد نادر، بر عدم نقل اقوال حكماست.
    در ابتداى جلد اول، فهرست مختصر مطالب و در انتهاى هر دو جلد فهرست مفصل مطالب ذكر شده است.


    7. فرزند مؤلف، آقا جمال‌الدين خوانسارى (متوفى 1125ق) تعليقاتى بر حاشيه والدش دارد كه محقق هر مقدار از آن را كه در نسخه‌هاى مختلف خطى يافته نقل كرده است. غريب آن است كه اين حواشى در «رياض العلماء» و همچنين در «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى» ذكر نشده است. اين حواشى اگرچه نسبت به كتاب پدرش كمتر است، اما دلالت بر آن دارد كه دقت آقا جمال و تبحرش در حكمت بيشتر از پدرش بوده است (ر.ك: مقدمه محقق، ص22-19).
    ==پانويس ==
    <references/>
    ==منابع مقاله==


    محقق همچنين در مقدمه‌اش، نسخ خطى مورد استفاده را معرفى كرده است. شيوه تحقيقى وى بدين ترتيب است كه پس از ارزش‌گذارى نسخه‌ها به شناخت صحيح‌ترين آنها اقدام كرده است. پس از مقابله برخى از نسخه‌ها با بعضى ديگر آنچه را كه در متن صحيح است تثبيت كرده و از نقل اختلافات نسخه‌ها در تعليقات كتاب خوددارى نموده است. وى معتقد است ذكر اختلافات نسخه‌ها جز جمع تعدادى نسخه در نسخه واحد كه موجب تشويش خواننده مى‌شود فايده ديگرى ندارد. در بسيارى موارد نيز نسخه‌هاى كتاب مختلفند كه موجب تغيير در معنا مى‌شود (ر.ك: همان، ص27).
    مقدمه محقق و متن كتاب.


    از آنجا كه محقق خوانسارى، عبارتى را از كتب مزبور (اشارات و شروح آن) بدون ذكر هيچ‌گونه عنوانى براى بازشناسى، نقل كرده و بر آن حاشيه زده، محقق كتاب كلمات چهارگانه ذيل را به متن اضافه كرده است:


    - «قال الشيخ» كه منظور كلام ابن سيناست؛
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    - «قال الشارح» كه منظور كلام خواجه نصيرالدين طوسى است؛
    [[تجريد، شرح نمط هفتم از کتاب الاشارات و التنبيهات شیخ الرئیس ابن سینا]]


    - «قال المحاكم» كه منظور قطب‌الدين رازى است؛
    [[شرحی الإشارات]]


    - «قال المحشي» كه منظور ميرزا جان باغنوى است.
    [[مقامات عارفان؛ شرح تفصیلی و گسترده دو نمط نهم و دهم الإشارات و التنبيهات]]


    وى به آنچه محقق خوانسارى نقل كرده، اكتفا نكرده، بلكه غالباً جمله‌اى كامل يا سطرى از كتاب مورد نظر را ذكر نموده، به‌گونه‌اى كه امر بر خواننده مشتبه نشود (ر.ك: همان، ص28).
    [[شرح اشارات و تنبیهات (نمط سوم)]]


    همچنين وى مصادر تمامى تعليقات را از اين چهار كتاب ذكر كرده است تا مراجعه‌كننده به‌راحتى به آن مراجعه كند. سپس عناوين نمطها و فصول را اضافه كرده تا استفاده از آن راحت باشد؛ چراكه مؤلف ننوشته كه اين كلام از كدام فصل يا نمط است و با اين افزوده محقق (كه وى آن را بين كروشه قرار داده)، مراجعه‌كننده به‌آسانى به مقصود خويش نايل مى‌گردد (ر.ك: همان).
    [[دروس شرح اشارات و تنبیهات (ابن‌ سینا)]]


    در ابتداى جلد اول، فهرست مختصر مطالب و در انتهاى هر دو جلد فهرست مفصل مطالب ذكر شده است.
    [[الإلهيات من المحاكمات بين شرحي الإشارات]]


    == منابع مقاله ==
    [[الإشارات و التنبيهات مع المحاكمات]]


    [[عرفان و مقامات؛ شرح و نقد دو نمط نهم و دهم کتاب «الاشارات و التنبيهات»]]


    مقدمه محقق و متن كتاب.
    [[كشف التمويهات في شرح الرازي علی الإشارات و التنبيهات للرئيس ابن سينا]]


    [[شرح الإشارات و التنبيهات (للفخر الرازي)]]


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/18552 مطالعه کتاب الحاشیة علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات [خواجه نصیرالدین طوسی] و شرح الشرح [قطب الدین رازی] و حاشیة الباغنوي) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:فلسفه، مذهب و روانشناسی]]
    [[رده:فلسفه اسلامی]]
    [[رده: فلسفه، مذهب و روان‌شناسی]]
    [[رده:عصر صاحب نظران فلسفه اسلامی]]
    [[رده:فلاسفه قرن پنجم]]
    [[رده: فلسفه اسلامی]]
    [[رده:فيلسوفان قرن پنجم، آ–ی]]
    [[رده:آثار جدید و معاصر فلسفه اسلامی]]
    [[رده:ابن سينا، حسين بن عبدالله، 370-428ق]]
     
    [[رده:عصر صاحب‌نظران فلسفه اسلامی]]
    [[رده: فلاسفه قرن پنجم]]
    [[رده:آثار فلسفی]]
    [[رده:ابن سينا، حسین بن عبدالله، 370-428ق]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۱

    الحاشیة علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات [خواجه نصیرالدین طوسی] و شرح الشرح [قطب‌الدین رازی] و حاشیة الباغنوي)
    الحاشية علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات و شرح الشرح و حاشية الباغنوي)
    پدیدآورانعابدی، احمد (محقق)

    ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده)

    نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (نویسنده)

    قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد (نویسنده)

    محقق خوانساری، حسین بن محمد (حاشيه نويس)

    آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین (حاشيه نويس)
    عنوان‌های دیگرالاشارات و شرح الاشارات و شرح الشرح و حاشیه الباغنوی
    ناشربوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1388 ش
    چاپ2
    شابک‎978-964-09-0303-2
    موضوعابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. الاشارات و التنبیهات - نقد و تفسیر

    عرفان - متون قدیمی تا قرن 14

    علوم طبیعی - متون قدیمی تا قرن 14

    فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14

    قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، - 776ق. المحاکمه بین شرحی الاشارات - نقد و تفسیر

    منطق - متون قدیمی تا قرن 14

    میرزا جان باغنوی، حبیب‌الله، قرن 10ق. حاشیه المحاکمات - نقد و تفسیر

    نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، 597 - 672ق. شرح الاشارات و التنبیهات - نقد و تفسیر

    کلام - متون قدیمی تا قرن 14
    زبانعربی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BBR‎‏ ‎‏415‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ح‎‏2
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، اشارات (ابهام زدایی) را ببینید.

    الحاشية على شروح الإشارات، حاشيه مرحوم آقا حسین خوانسارى بر كتاب اشارات ابن سينا و برخى از شروح و حواشى آن (شرح الإشارات خواجه نصيرالدين طوسى، شرح الشرح (معروف به المحاكمات) قطب‌الدين رازى، حاشية شرح الشرح (حاشية المحاكمات) ميرزا جان حبيب‌الله باغنوى شيرازى)، به زبان عربى است.

    در ذيل كتاب، حاشيه فرزند مؤلف، آقا جمال خوانسارى بر حاشيه پدرش ذكر شده است.

    كتاب توسط احمد عابدى مورد تحقيق قرار گرفته است. در مقدمه تحقيقى وى مطالبى درباره كتاب ذكر شده كه برخى از آنها عبارتند از:

    1. محقق خوانسارى اگرچه متأخر از صدرالمتألهين است، اما متأثر از مباحث حكمت متعاليه نيست و در اين كتاب از شيوه مشائين پيروى كرده است و فراوان از شيوه اشراقيون احتراز كرده است؛ البته وى اگرچه موافق مشايين است، اما در مسئله اثبات هيولى با آنها مخالف است.
    2. وى در اين حاشيه فراوان بر مسئله تشكيك اعتراض كرده و مدعى تشكيك را به عجز از فهم معناى كلامش نسبت داده و اين بحث از نيكوترين مباحثى است كه در اين كتاب يافت مى‌شود.
    3. بيشتر حكما قائل به عدم وجود غايت براى خداوند در افعالش هستند؛ چراكه غنى بالذات نزد آنها كسى است كه افعالش نه براى غرض و نه براى عوض است؛ اما محقق خوانسارى معتقد است كه اين عقيده مخالف شريعت اسلامى است و مباحث طولانى در اثبات غايت براى افعال خداوند متعال دارد.
    4. در بيشتر موارد اختلاف بين محقق طوسى و فخرالدين رازى، حق را به رازى مى‌دهد نه محقق طوسى.
    5. فراوان به كلمات محقق ميرزا جان باغنوى شيرازى اهتمام شده است، بلكه بيشتر اين كتاب تعليقه بر حاشيه باغنوى است؛ بلكه در بيشتر مباحث كتاب، سطر به سطر از كلمات باغنوى غفلت نشده است.
    6. شيوه محقق خوانسارى در اين كتاب جز در موارد نادر، بر عدم نقل اقوال حكماست.
    7. فرزند مؤلف، آقا جمال‌الدين خوانسارى (متوفى 1125ق) تعليقاتى بر حاشيه والدش دارد كه محقق هر مقدار از آن را كه در نسخه‌هاى مختلف خطى يافته نقل كرده است. غريب آن است كه اين حواشى در «رياض العلماء» و همچنين در «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى» ذكر نشده است. اين حواشى اگرچه نسبت به كتاب پدرش كمتر است، اما دلالت بر آن دارد كه دقت آقا جمال و تبحرش در حكمت بيشتر از پدرش بوده است.[۱]

    محقق همچنين در مقدمه‌اش، نسخ خطى مورد استفاده را معرفى كرده است. شيوه تحقيقى وى بدين ترتيب است كه پس از ارزش‌گذارى نسخه‌ها به شناخت صحيح‌ترين آنها اقدام كرده است. پس از مقابله برخى از نسخه‌ها با بعضى ديگر آنچه را كه در متن صحيح است تثبيت كرده و از نقل اختلافات نسخه‌ها در تعليقات كتاب خوددارى نموده است. وى معتقد است ذكر اختلافات نسخه‌ها جز جمع تعدادى نسخه در نسخه واحد كه موجب تشويش خواننده مى‌شود فايده ديگرى ندارد. در بسيارى موارد نيز نسخه‌هاى كتاب مختلفند كه موجب تغيير در معنا مى‌شود.[۲]

    از آنجا كه محقق خوانسارى، عبارتى را از كتب مزبور (اشارات و شروح آن) بدون ذكر هيچ‌گونه عنوانى براى بازشناسى، نقل كرده و بر آن حاشيه زده، محقق كتاب كلمات چهارگانه ذيل را به متن اضافه كرده است:

    - «قال الشيخ» كه منظور كلام ابن سيناست؛

    - «قال الشارح» كه منظور كلام خواجه نصيرالدين طوسى است؛

    - «قال المحاكم» كه منظور قطب‌الدين رازى است؛

    - «قال المحشي» كه منظور ميرزا جان باغنوى است.

    وى به آنچه محقق خوانسارى نقل كرده، اكتفا نكرده، بلكه غالباً ً جمله‌اى كامل يا سطرى از كتاب مورد نظر را ذكر نموده، به‌گونه‌اى كه امر بر خواننده مشتبه نشود.[۳]

    همچنين وى مصادر تمامى تعليقات را از اين چهار كتاب ذكر كرده است تا مراجعه‌كننده به‌راحتى به آن مراجعه كند. سپس عناوين نمطها و فصول را اضافه كرده تا استفاده از آن راحت باشد؛ چراكه مؤلف ننوشته كه اين كلام از كدام فصل يا نمط است و با اين افزوده محقق (كه وى آن را بين كروشه قرار داده)، مراجعه‌كننده به‌آسانى به مقصود خويش نايل مى‌گردد.[۴]

    در ابتداى جلد اول، فهرست مختصر مطالب و در انتهاى هر دو جلد فهرست مفصل مطالب ذكر شده است.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه محقق، ص22-19
    2. ↑ ر.ک: همان، ص27
    3. ↑ ر.ک: همان، ص28
    4. ↑ ر.ک: همان

    منابع مقاله

    مقدمه محقق و متن كتاب.


    وابسته‌ها

    تجريد، شرح نمط هفتم از کتاب الاشارات و التنبيهات شیخ الرئیس ابن سینا

    شرحی الإشارات

    مقامات عارفان؛ شرح تفصیلی و گسترده دو نمط نهم و دهم الإشارات و التنبيهات

    شرح اشارات و تنبیهات (نمط سوم)

    دروس شرح اشارات و تنبیهات (ابن‌ سینا)

    الإلهيات من المحاكمات بين شرحي الإشارات

    الإشارات و التنبيهات مع المحاكمات

    عرفان و مقامات؛ شرح و نقد دو نمط نهم و دهم کتاب «الاشارات و التنبيهات»

    كشف التمويهات في شرح الرازي علی الإشارات و التنبيهات للرئيس ابن سينا

    شرح الإشارات و التنبيهات (للفخر الرازي)

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=الحاشية_علی_شروح_الإشارات_(الإشارات_و_شرح_الإشارات_و_شرح_الشرح_و_حاشية_الباغنوي)&oldid=633918»