حنین بن اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۲۰

حنین بن اسحاق

نام	حنین بن اسحاق
نام‎های دیگر	عبادی، حنین بن اسحق عبادی، ابیزید حنین
نام پدر	اسخاق
متولد	194ق (809م)
محل تولد	حيره
رحلت	260 ق یا 873 م
اساتید	يوحنا بن ماسويه خليل بن احمد
برخی آثار	البقراط في الأمراض البلادیة البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر المولودین مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری النبض جالینوس في حفظ الأسنان و اللثة و استصلاحها جالینوس في الأسطقسات علی رأي أبقراط جالینوس الصناعة الصغیرة جالینوس إلی غلوقن في التأتي لشفاء الأمراض
کد مؤلف	AUTHORCODE00447AUTHORCODE

ابوزيد حنين بن اسحاق عبادى (194-260ق)، پزشک معروف دوره عباسی و فیلسوف و برجسته‌‏ترین مترجم آثار‏ یونانی به عربی و سریانی در قرن سوم‏ هجری، از بزرگان مشهور و تأثیرگذار مسیحی نسطوری

ولادت

در سال 194ق (809م) در حيره ديده به جهان گشود. پدر او داروسازى نصرانى از اهل حيره بود.

تحصیلات

حنين نيز در پى آموزش طب و داروسازى، به دانشگاه معروف پزشکى آن روز يعنى دانشگاه جندى شاپور رهسپار شد.

استاد حنين در اين روزگار، يوحنا بن ماسويه (متوفى243ق) بود كه در اوائل قرن سوم از بغداد به جندى شاپور مهاجرت نموده بود. همچنين از آنجايى كه يوحنا مدير بيت‌الحكمه بغداد بود، حنين نيز مدتى در اين مدرسه به دانش‌آموزى پرداخت.

نقل است كه حنين از خانواده تجار بود، از اين رو اهالى دانشگاه جندى شاپور و پزشکان آنجا ناخرسند بودند كه تاجرزادگان به آموختن رشته‌هاى پزشکى پردازند، به اين سبب روزى يوحنا كه از سؤالات پى در پى حنين خسته شده بود، به وى گفت: تاجرزادگان اهل حيره را چه به آموختن دانش پزشکى و دستور داد كه او را از خانه‌اش بيرون كنند.

ولى وى از اين بابت نااميد نشد، بلكه به آموختن لغت يونانى پرداخت و آن‌گاه كه از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربى به بصره رفت و در محضر خليل بن احمد كه بزرگترين زبان‌شناس آن روزگار بود، به كسب علم پرداخت.

بعد از اين دوران وى خود به مطالعه كتاب‌هاى بقراط و جالینوس مى‌پرداخت. آنگاه حوالى سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئيل بن بختيشوع كه طبيب خاص مأمون عباسى بود درآمد.

در اين ايام به دستور جبرئيل، دو كتاب جالینوس با نام‌هاى «اصناف الحميات» و «كتاب فى القوى الطبيعة» را از يونانى به عربى ترجمه نمود. البته در سال‌هاى بعد حنين بسيارى از اين كتاب‌ها را كه در روزگار ناپختگى به عربى ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.

هوش و ذكاوت حنين به قدرى بود كه به سفارش جبرئيل به عنوان استاد به بيت الحكمه راه يافت و چنان در اين راه شهرت يافت كه يوحنا بن ماسويه از او ترجمه كتب جالینوس را به عربى و سريانى درخواست نمود.

حنين علاوه بر مقام والاى دانش، در دستگاه خلفاى عباسى نيز جايگاهى رفيع داشت، به گونه‌اى كه از ملازمين مجالس علمى دربار واثق عباسى بود.

با اين حال، روزگارى به فرمان متوكل عباسى به زندان افتاد. قطفى ماجراى به زندان افتادن او را چنين نقل مى‌كند: روزى متوكل عباسى از او خواست دارويى بسازد تا با آن يكى از دشمنان خليفه را به قتل برسانند، به گونه‌اى كه كسى علت مرگ او را نفهمد، ولى حنين از اين كار سرباز زد و گفت من تنها داروهايى را مى‌شناسم كه باعث نفع و بهبودى‌اند و بهتر است خليفه از من درگذرد و اجازه دهد تا به كار ديگرى مشغول شود و آنگاه كه تهديد و ترغيب خليفه بر وى اثرى نكرد، وى را به زندان انداخت.

زندگى حنين بسيار با اين فراز و نشيب‌ها همراه بود، به گونه‌اى كه بارها به زندان افتاد و شكنجه شد.

وفات

حنين بنابر آنچه ابن نديم و بسيارى ديگر نگاشته‌اند، روز سه شنبه، ششم صفر سال 260ق درگذشت. ولى بنابر گزارش ابن اصيبعه، تاريخ وفات او، ششم صفر سال 264ق است.

آثار

حنين بسيارى از كتاب‌هاى جالینوس را از يونانى ترجمه نمود. از جمله آن‌ها، 15 كتابى است كه جالینوس در تفسير بعضى از تأليفات بقراط نگاشته است. برخى از آثار او عبارتند از:

تفسير كتاب عهد بقراط: حنين اين اثر را همراه با شرح و توضيحاتى از خود از يونانى به سريانى ترجمه نمود؛
تفسير كتاب تدبير الامراض الحادة؛
تفسير كتاب ابيذيميا؛
تفسير كتاب قليطريون؛
تفسير كتاب الهواء و الماء و المساكن؛
تفسير كتاب الغذاء؛
البته - چنان كه خود حنين تصريح كرده، بسيارى از اين آثار تنها صرف ترجمه نبوده، بلكه گاه همراه با توضيحات و تغييراتى از جانب حنين بوده است.

علاوه بر اين ترجمه‌ها مى‌توان به اين آثار نيز اشاره كرد:
كتاب فى البقول و خواصها؛
المسائل فى الطب للمتعلمين؛
تركيب العين و عللها و علاجها على راى البقراط و جالینوس؛
كتاب فى العين؛
كتاب الاغذيه؛
كتاب فى اوجاع المعدة؛
رسالة فى تدبير الصحة فى المطعم و المشرب؛
فول فى حفظ الانسان و استصلاحها؛
كتاب الفوائد فى تنويع الموائد؛
جوامع مقالات جالینوس فى التدبير الملطف؛
تحفة الاطباء و ذخيرة الاطباء؛
كتاب فى اسراء الفلاسفة فى الباه؛
معرفة قوة اللبن؛

وابسته‌ها

البقراط في الأمراض البلادیة

البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر

المولودین

مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری

النبض جالینوس

في حفظ الأسنان و اللثة و استصلاحها

جالینوس في الأسطقسات علی رأي أبقراط

جالینوس الصناعة الصغیرة

جالینوس إلی غلوقن في التأتي لشفاء الأمراض

جالینوس في فرق الطب للمتعلمین

المسائل في الطب للمتعلمین

نوادر الفلاسفة و الحکماء و آداب المعلمين القدماء

تقدمة المعرفة

کتاب تعبیر الرویاء

ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس

جوامع الإسکندرانيين لکتاب جالینوس في الصناعة الصغيرة

المسائل في الطب للمتعلمين

آداب الفلاسفة

مقاله بهداشت دندان و لثه

رساله بقراطیه

کتاب منافع الأعضاء

جوامع الإسکندرانيين، مجموعه‌ای از تأليفات

کتاب المسائل (حنین بن اسحاق)

مجموعه رسائل متفرقه طبية

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00447.jpg|بندانگشتی|حنین بن اسحاق]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|حنین بن اسحاق
+! نام!! data-type="authorName" |حنین بن اسحاق
 |-
 |نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| عبادی، حنین بن اسحق
+| data-type="authorOtherNames" | عبادی، حنین بن اسحق
 عبادی، ابیزید حنین
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |اسخاق
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|809 م
+| data-type="authorbirthDate" |194ق (809م)
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |حيره
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|260 ق یا 873 م
+| data-type="authorDeathDate" |260 ق یا 873 م
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]]
+[[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[البقراط في الأمراض البلادیة]]
-|-class='articleCode'
-|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE447AUTHORCODE
-|}
-</div>
-«ابوزيد حنين بن اسحاق عبادى» در سال 194ق (809م) در حيره ديده به جهان گشود. پدر او داروسازى نصرانى از اهل حيره بود. حنين نيز در پى آموزش طب و داروسازى، به دانشگاه معروف پزشکى آن روز يعنى دانشگاه جندى شاپور رهسپار شد.
-استاد حنين در اين روزگار، [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]] (متوفى243ق) بود كه در اوائل قرن سوم از بغداد به جندى شاپور مهاجرت نموده بود. همچنين از آنجايى كه يوحنا مدير بيت الحكمه بغداد بود، حنين نيز مدتى در اين مدرسه به دانش‌آموزى پرداخت.
+[[البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر]]
-نقل است كه حنين از خانواده تجار بود، از اين رو اهالى دانشگاه جندى شاپور و پزشکان آنجا ناخرسند بودند كه تاجرزادگان به آموختن رشته‌هاى پزشکى پردازند، به اين سبب روزى يوحنا كه از سوالات پى در پى حنين خسته شده بود، به وى گفت: تاجرزادگان اهل حيره را چه به آموختن دانش پزشکى و دستور داد كه او را از خانه‌اش بيرون كنند.
+[[المولودین]]
-ولى وى از اين بابت نااميد نشد، بلكه به آموختن لغت يونانى پرداخت و آن‌گاه كه از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربى به بصره رفت و در محضر [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]] كه بزرگترين زبان‌شناس آن روزگار بود، به كسب علم پرداخت.
+[[مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری]]
-بعد از اين دوران وى خود به مطالعه كتاب‌هاى بقراط و [[جالینوس]] مى‌پرداخت. آنگاه حوالى سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئيل بن بختيشوع كه طبيب خاص مأمون عباسى بود درآمد.
+[[النبض جالینوس]]
-در اين ايام به دستور جبرئيل، دو كتاب [[جالینوس]] با نام‌هاى «اصناف الحميات» و «كتاب فى القوى الطبيعة» را از يونانى به عربى ترجمه نمود. البته در سال‌هاى بعد حنين بسيارى از اين كتاب‌ها را كه در روزگار ناپختگى به عربى ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.
+[[في حفظ الأسنان و اللثة و استصلاحها]]
-هوش و ذكاوت حنين به قدرى بود كه به سفارش جبرئيل به عنوان استاد به بيت الحكمه راه يافت و چنان در اين راه شهرت يافت كه [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]] از او ترجمه كتب [[جالینوس]] را به عربى و سريانى درخواست نمود.
+[[جالینوس في الأسطقسات علی رأي أبقراط]]
-حنين علاوه بر مقام والاى دانش، در دستگاه خلفاى عباسى نيز جايگاهى رفيع داشت، به گونه‌اى كه از ملازمين مجالس علمى دربار واثق عباسى بود.
+[[جالینوس الصناعة الصغیرة]]
-با اين حال، روزگارى به فرمان متوكل عباسى به زندان افتاد. قطفى ماجراى به زندان افتادن او را چنين نقل مى‌كند: روزى متوكل عباسى از او خواست دارويى بسازد تا با آن يكى از دشمنان خليفه را به قتل برسانند، به گونه‌اى كه كسى علت مرگ او را نفهمد، ولى حنين از اين كار سرباز زد و گفت من تنها داروهايى را مى‌شناسم كه باعث نفع و بهبودى‌اند و بهتر است خليفه از من درگذرد و اجازه دهد تا به كار ديگرى مشغول شود و آنگاه كه تهديد و ترغيب خليفه بر وى اثرى نكرد، وى را به زندان انداخت.
+[[جالینوس إلی غلوقن في التأتي لشفاء الأمراض]]
+|- class="articleCode"
+|کد مؤلف
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00447AUTHORCODE
+|}
+</div>
-زندگى حنين بسيار با اين فراز و نشيب‌ها همراه بود، به گونه‌اى كه بارها به زندان افتاد و شكنجه شد.
+'''ابوزيد حنين بن اسحاق عبادى''' (194-260ق)، پزشک معروف دوره عباسی و فیلسوف و برجسته‌‏ترین مترجم آثار‏ یونانی به عربی و سریانی در قرن سوم‏ هجری، از بزرگان مشهور و تأثیرگذار مسیحی نسطوری
-== تأليفات ==
+== ولادت ==
+در سال 194ق (809م) در حيره ديده به جهان گشود. پدر او داروسازى نصرانى از اهل حيره بود.
+== تحصیلات ==
+حنين نيز در پى آموزش طب و داروسازى، به دانشگاه معروف پزشکى آن روز يعنى دانشگاه جندى شاپور رهسپار شد.
-حنين بسيارى از كتاب‌هاى [[جالینوس]] را از يونانى ترجمه نمود. از جمله آن‌ها، 15 كتابى است كه [[جالینوس]] در تفسير بعضى از تأليفات بقراط نگاشته است. برخى از آثار او عبارتند از:
+استاد حنين در اين روزگار، [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]] (متوفى243ق) بود كه در اوائل قرن سوم از بغداد به جندى شاپور مهاجرت نموده بود. همچنين از آنجايى كه يوحنا مدير بيت‌الحكمه بغداد بود، حنين نيز مدتى در اين مدرسه به دانش‌آموزى پرداخت.
-. تفسير كتاب عهد بقراط: حنين اين اثر را همراه با شرح و توضيحاتى از خود از يونانى به سريانى ترجمه نمود؛
+نقل است كه حنين از خانواده تجار بود، از اين رو اهالى دانشگاه جندى شاپور و پزشکان آنجا ناخرسند بودند كه تاجرزادگان به آموختن رشته‌هاى پزشکى پردازند، به اين سبب روزى يوحنا كه از سؤالات پى در پى حنين خسته شده بود، به وى گفت: تاجرزادگان اهل حيره را چه به آموختن دانش پزشکى و دستور داد كه او را از خانه‌اش بيرون كنند.
-. تفسير كتاب تدبير الامراض الحادة؛
+ولى وى از اين بابت نااميد نشد، بلكه به آموختن لغت يونانى پرداخت و آن‌گاه كه از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربى به بصره رفت و در محضر [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]] كه بزرگترين زبان‌شناس آن روزگار بود، به كسب علم پرداخت.
-. تفسير كتاب ابيذيميا؛
+بعد از اين دوران وى خود به مطالعه كتاب‌هاى بقراط و [[جالینوس]] مى‌پرداخت. آنگاه حوالى سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئيل بن بختيشوع كه طبيب خاص مأمون عباسى بود درآمد.
-. تفسير كتاب قليطريون؛
+در اين ايام به دستور جبرئيل، دو كتاب [[جالینوس]] با نام‌هاى «اصناف الحميات» و «كتاب فى القوى الطبيعة» را از يونانى به عربى ترجمه نمود. البته در سال‌هاى بعد حنين بسيارى از اين كتاب‌ها را كه در روزگار ناپختگى به عربى ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.
-. تفسير كتاب الهواء و الماء و المساكن؛
+هوش و ذكاوت حنين به قدرى بود كه به سفارش جبرئيل به عنوان استاد به بيت الحكمه راه يافت و چنان در اين راه شهرت يافت كه [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]] از او ترجمه كتب [[جالینوس]] را به عربى و سريانى درخواست نمود.
-. تفسير كتاب الغذاء؛
+حنين علاوه بر مقام والاى دانش، در دستگاه خلفاى عباسى نيز جايگاهى رفيع داشت، به گونه‌اى كه از ملازمين مجالس علمى دربار واثق عباسى بود.
-البته - چنان كه خود حنين تصريح كرده، بسيارى از اين آثار تنها صرف ترجمه نبوده، بلكه گاه همراه با توضيحات و تغييراتى از جانب حنين بوده است.
+با اين حال، روزگارى به فرمان متوكل عباسى به زندان افتاد. قطفى ماجراى به زندان افتادن او را چنين نقل مى‌كند: روزى متوكل عباسى از او خواست دارويى بسازد تا با آن يكى از دشمنان خليفه را به قتل برسانند، به گونه‌اى كه كسى علت مرگ او را نفهمد، ولى حنين از اين كار سرباز زد و گفت من تنها داروهايى را مى‌شناسم كه باعث نفع و بهبودى‌اند و بهتر است خليفه از من درگذرد و اجازه دهد تا به كار ديگرى مشغول شود و آنگاه كه تهديد و ترغيب خليفه بر وى اثرى نكرد، وى را به زندان انداخت.
-علاوه بر اين ترجمه‌ها مى‌توان به اين آثار نيز اشاره كرد:
+زندگى حنين بسيار با اين فراز و نشيب‌ها همراه بود، به گونه‌اى كه بارها به زندان افتاد و شكنجه شد.
-. كتاب فى البقول و خواصها؛
+== وفات ==
-. المسائل فى الطب للمتعلمين؛
+حنين بنابر آنچه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] و بسيارى ديگر نگاشته‌اند، روز سه شنبه، ششم صفر سال 260ق درگذشت. ولى بنابر گزارش ابن اصيبعه، تاريخ وفات او، ششم صفر سال 264ق است.
-. تركيب العين و عللها و علاجها على راى البقراط و [[جالینوس]]؛
+== آثار ==
-. كتاب فى العين؛
+حنين بسيارى از كتاب‌هاى [[جالینوس]] را از يونانى ترجمه نمود. از جمله آن‌ها، 15 كتابى است كه [[جالینوس]] در تفسير بعضى از تأليفات بقراط نگاشته است. برخى از آثار او عبارتند از:
-. كتاب الاغذيه؛
-. كتاب فى اوجاع المعدة؛
-. رسالة فى تدبير الصحة فى المطعم و المشرب؛
-. فول فى حفظ الانسان و استصلاحها؛
-. كتاب الفوائد فى تنويع الموائد؛
-. جوامع مقالات [[جالینوس]] فى التدبير الملطف؛
-. تحفة الاطباء و ذخيرة الاطباء؛
-. كتاب فى اسراء الفلاسفة فى الباه؛
-. معرفة قوة اللبن؛
-== وفات ==
+# تفسير كتاب عهد بقراط: حنين اين اثر را همراه با شرح و توضيحاتى از خود از يونانى به سريانى ترجمه نمود؛
+# تفسير كتاب تدبير الامراض الحادة؛
+# تفسير كتاب ابيذيميا؛
+# تفسير كتاب قليطريون؛
+# تفسير كتاب الهواء و الماء و المساكن؛
+# تفسير كتاب الغذاء؛
+#:البته - چنان كه خود حنين تصريح كرده، بسيارى از اين آثار تنها صرف ترجمه نبوده، بلكه گاه همراه با توضيحات و تغييراتى از جانب حنين بوده است.
+#:علاوه بر اين ترجمه‌ها مى‌توان به اين آثار نيز اشاره كرد:
+# كتاب فى البقول و خواصها؛
+# المسائل فى الطب للمتعلمين؛
+# تركيب العين و عللها و علاجها على راى البقراط و [[جالینوس]]؛
+# كتاب فى العين؛
+# كتاب الاغذيه؛
+# كتاب فى اوجاع المعدة؛
+# رسالة فى تدبير الصحة فى المطعم و المشرب؛
+# فول فى حفظ الانسان و استصلاحها؛
+# كتاب الفوائد فى تنويع الموائد؛
+# جوامع مقالات [[جالینوس]] فى التدبير الملطف؛
+# تحفة الاطباء و ذخيرة الاطباء؛
+# كتاب فى اسراء الفلاسفة فى الباه؛
+# معرفة قوة اللبن؛
-حنين بنابر آنچه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] و بسيارى ديگر نگاشته‌اند، روز سه شنبه، ششم صفر سال 260ق درگذشت. ولى بنابر گزارش ابن اصيبعه، تاريخ وفات او، ششم صفر سال 264ق است.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها =={{وابسته‌ها}}
 [[البقراط في الأمراض البلادیة]]
 [[البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر]]
-[[رساله بقراطیه، رساله في شرح هلیلج، رسالهای در شرح مومیائی کانی]]
 [[المولودین]]
@@ خط ۱۳۰: / خط ۱۳۲: @@
 [[المسائل في الطب للمتعلمین]]
+[[نوادر الفلاسفة و الحکماء و آداب المعلمين القدماء]]
+[[تقدمة المعرفة]]
 [[کتاب تعبیر الرویاء]]
@@ خط ۱۳۸: / خط ۱۴۴: @@
 [[المسائل في الطب للمتعلمين]]
-[[نوادر الفلاسفة و الحکماء و آداب المعلمين القدماء و تسبقه رسالة في کتب [[جالینوس]]
 [[آداب الفلاسفة]]
 [[مقاله بهداشت دندان و لثه]]
+[[رساله بقراطیه]]
 [[کتاب منافع الأعضاء]]
-[[جوامع الإسکندرانيين، مجموعه اي از تأليفات]]
+[[جوامع الإسکندرانيين، مجموعه‌ای از تأليفات]]
-[[کتاب المسائل]]
+[[کتاب المسائل (حنین بن اسحاق)]]
 [[مجموعه رسائل متفرقه طبية]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:مترجمان]]
+[[رده:پزشکان]]