حنین بن اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۲۰

حنین بن اسحاق

نام	حنین بن اسحاق
نام‎های دیگر	عبادی، حنین بن اسحق عبادی، ابیزید حنین
نام پدر	اسخاق
متولد	194ق (809م)
محل تولد	حيره
رحلت	260 ق یا 873 م
اساتید	يوحنا بن ماسويه خليل بن احمد
برخی آثار	البقراط في الأمراض البلادیة البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر المولودین مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری النبض جالینوس في حفظ الأسنان و اللثة و استصلاحها جالینوس في الأسطقسات علی رأي أبقراط جالینوس الصناعة الصغیرة جالینوس إلی غلوقن في التأتي لشفاء الأمراض
کد مؤلف	AUTHORCODE00447AUTHORCODE

ابوزيد حنين بن اسحاق عبادى (194-260ق)، پزشک معروف دوره عباسی و فیلسوف و برجسته‌‏ترین مترجم آثار‏ یونانی به عربی و سریانی در قرن سوم‏ هجری، از بزرگان مشهور و تأثیرگذار مسیحی نسطوری

ولادت

در سال 194ق (809م) در حيره ديده به جهان گشود. پدر او داروسازى نصرانى از اهل حيره بود.

تحصیلات

حنين نيز در پى آموزش طب و داروسازى، به دانشگاه معروف پزشکى آن روز يعنى دانشگاه جندى شاپور رهسپار شد.

استاد حنين در اين روزگار، يوحنا بن ماسويه (متوفى243ق) بود كه در اوائل قرن سوم از بغداد به جندى شاپور مهاجرت نموده بود. همچنين از آنجايى كه يوحنا مدير بيت‌الحكمه بغداد بود، حنين نيز مدتى در اين مدرسه به دانش‌آموزى پرداخت.

نقل است كه حنين از خانواده تجار بود، از اين رو اهالى دانشگاه جندى شاپور و پزشکان آنجا ناخرسند بودند كه تاجرزادگان به آموختن رشته‌هاى پزشکى پردازند، به اين سبب روزى يوحنا كه از سؤالات پى در پى حنين خسته شده بود، به وى گفت: تاجرزادگان اهل حيره را چه به آموختن دانش پزشکى و دستور داد كه او را از خانه‌اش بيرون كنند.

ولى وى از اين بابت نااميد نشد، بلكه به آموختن لغت يونانى پرداخت و آن‌گاه كه از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربى به بصره رفت و در محضر خليل بن احمد كه بزرگترين زبان‌شناس آن روزگار بود، به كسب علم پرداخت.

بعد از اين دوران وى خود به مطالعه كتاب‌هاى بقراط و جالینوس مى‌پرداخت. آنگاه حوالى سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئيل بن بختيشوع كه طبيب خاص مأمون عباسى بود درآمد.

در اين ايام به دستور جبرئيل، دو كتاب جالینوس با نام‌هاى «اصناف الحميات» و «كتاب فى القوى الطبيعة» را از يونانى به عربى ترجمه نمود. البته در سال‌هاى بعد حنين بسيارى از اين كتاب‌ها را كه در روزگار ناپختگى به عربى ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.

هوش و ذكاوت حنين به قدرى بود كه به سفارش جبرئيل به عنوان استاد به بيت الحكمه راه يافت و چنان در اين راه شهرت يافت كه يوحنا بن ماسويه از او ترجمه كتب جالینوس را به عربى و سريانى درخواست نمود.

حنين علاوه بر مقام والاى دانش، در دستگاه خلفاى عباسى نيز جايگاهى رفيع داشت، به گونه‌اى كه از ملازمين مجالس علمى دربار واثق عباسى بود.

با اين حال، روزگارى به فرمان متوكل عباسى به زندان افتاد. قطفى ماجراى به زندان افتادن او را چنين نقل مى‌كند: روزى متوكل عباسى از او خواست دارويى بسازد تا با آن يكى از دشمنان خليفه را به قتل برسانند، به گونه‌اى كه كسى علت مرگ او را نفهمد، ولى حنين از اين كار سرباز زد و گفت من تنها داروهايى را مى‌شناسم كه باعث نفع و بهبودى‌اند و بهتر است خليفه از من درگذرد و اجازه دهد تا به كار ديگرى مشغول شود و آنگاه كه تهديد و ترغيب خليفه بر وى اثرى نكرد، وى را به زندان انداخت.

زندگى حنين بسيار با اين فراز و نشيب‌ها همراه بود، به گونه‌اى كه بارها به زندان افتاد و شكنجه شد.

وفات

حنين بنابر آنچه ابن نديم و بسيارى ديگر نگاشته‌اند، روز سه شنبه، ششم صفر سال 260ق درگذشت. ولى بنابر گزارش ابن اصيبعه، تاريخ وفات او، ششم صفر سال 264ق است.

آثار

حنين بسيارى از كتاب‌هاى جالینوس را از يونانى ترجمه نمود. از جمله آن‌ها، 15 كتابى است كه جالینوس در تفسير بعضى از تأليفات بقراط نگاشته است. برخى از آثار او عبارتند از:

تفسير كتاب عهد بقراط: حنين اين اثر را همراه با شرح و توضيحاتى از خود از يونانى به سريانى ترجمه نمود؛
تفسير كتاب تدبير الامراض الحادة؛
تفسير كتاب ابيذيميا؛
تفسير كتاب قليطريون؛
تفسير كتاب الهواء و الماء و المساكن؛
تفسير كتاب الغذاء؛
البته - چنان كه خود حنين تصريح كرده، بسيارى از اين آثار تنها صرف ترجمه نبوده، بلكه گاه همراه با توضيحات و تغييراتى از جانب حنين بوده است.

علاوه بر اين ترجمه‌ها مى‌توان به اين آثار نيز اشاره كرد:
كتاب فى البقول و خواصها؛
المسائل فى الطب للمتعلمين؛
تركيب العين و عللها و علاجها على راى البقراط و جالینوس؛
كتاب فى العين؛
كتاب الاغذيه؛
كتاب فى اوجاع المعدة؛
رسالة فى تدبير الصحة فى المطعم و المشرب؛
فول فى حفظ الانسان و استصلاحها؛
كتاب الفوائد فى تنويع الموائد؛
جوامع مقالات جالینوس فى التدبير الملطف؛
تحفة الاطباء و ذخيرة الاطباء؛
كتاب فى اسراء الفلاسفة فى الباه؛
معرفة قوة اللبن؛

وابسته‌ها

البقراط في الأمراض البلادیة

البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر

المولودین

مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری

النبض جالینوس

في حفظ الأسنان و اللثة و استصلاحها

جالینوس في الأسطقسات علی رأي أبقراط

جالینوس الصناعة الصغیرة

جالینوس إلی غلوقن في التأتي لشفاء الأمراض

جالینوس في فرق الطب للمتعلمین

المسائل في الطب للمتعلمین

نوادر الفلاسفة و الحکماء و آداب المعلمين القدماء

تقدمة المعرفة

کتاب تعبیر الرویاء

ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس

جوامع الإسکندرانيين لکتاب جالینوس في الصناعة الصغيرة

المسائل في الطب للمتعلمين

آداب الفلاسفة

مقاله بهداشت دندان و لثه

رساله بقراطیه

کتاب منافع الأعضاء

جوامع الإسکندرانيين، مجموعه‌ای از تأليفات

کتاب المسائل (حنین بن اسحاق)

مجموعه رسائل متفرقه طبية

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00447.jpg|بندانگشتی|حنین بن اسحاق]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|حنین بن اسحاق
+! نام!! data-type="authorName" |حنین بن اسحاق
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| عبادی، حنین بن اسحق
+| data-type="authorOtherNames" | عبادی، حنین بن اسحق
 عبادی، ابیزید حنین
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |اسخاق
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|809 م
+| data-type="authorbirthDate" |194ق (809م)
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |حيره
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|260 هـ.ق یا 873 م
+| data-type="authorDeathDate" |260 ق یا 873 م
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]]
+[[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[البقراط في الأمراض البلادیة]]
-|-class='articleCode'
-|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE447AUTHORCODE
-|}
-</div>
+[[البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر]]
-«ابوزيد حنين بن اسحاق عبادى» در سال 194ق (809م) در حيره ديده به جهان گشود. پدر او داروسازى نصرانى از اهل حيره بود. حنين نيز در پى آموزش طب و داروسازى، به دانشگاه معروف پزشكى آن روز يعنى دانشگاه جندى شاپور رهسپار شد.
+[[المولودین]]
-استاد حنين در اين روزگار، [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]]  (متوفى243ق) بود كه در اوائل قرن سوم از بغداد به جندى شاپور مهاجرت نموده بود. همچنين از آنجايى كه يوحنا مدير بيت الحكمه بغداد بود، حنين نيز مدتى در اين مدرسه به دانش‌آموزى پرداخت.
+[[مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری]]
-نقل است كه حنين از خانواده تجار بود، از اين رو اهالى دانشگاه جندى شاپور و پزشكان آنجا ناخرسند بودند كه تاجرزادگان به آموختن رشته‌هاى پزشكى پردازند، به اين سبب روزى يوحنا كه از سوالات پى در پى حنين خسته شده بود، به وى گفت: تاجرزادگان اهل حيره را چه به آموختن دانش پزشكى و دستور داد كه او را از خانه‌اش بيرون كنند.
+[[النبض جالینوس]]
-ولى وى از اين بابت نااميد نشد، بلكه به آموختن لغت يونانى پرداخت و آن‌گاه كه از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربى به بصره رفت و در محضر [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]] كه بزرگترين زبان‌شناس آن روزگار بود، به كسب علم پرداخت.
+[[في حفظ الأسنان و اللثة و استصلاحها]]
-بعد از اين دوران وى خود به مطالعه كتاب‌هاى بقراط و [[جالینوس]]   مى‌پرداخت. آنگاه حوالى سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئيل بن بختيشوع كه طبيب خاص مأمون عباسى بود درآمد.
+[[جالینوس في الأسطقسات علی رأي أبقراط]]
-در اين ايام به دستور جبرئيل، دو كتاب [[جالینوس]]   با نام‌هاى «اصناف الحميات» و «كتاب فى القوى الطبيعة» را از يونانى به عربى ترجمه نمود. البته در سال‌هاى بعد حنين بسيارى از اين كتاب‌ها را كه در روزگار ناپختگى به عربى ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.
+[[جالینوس الصناعة الصغیرة]]
-هوش و ذكاوت حنين به قدرى بود كه به سفارش جبرئيل به عنوان استاد به بيت الحكمه راه يافت و چنان در اين راه شهرت يافت كه [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]]  از او ترجمه كتب [[جالینوس]]   را به عربى و سريانى درخواست نمود.
+[[جالینوس إلی غلوقن في التأتي لشفاء الأمراض]]
+|- class="articleCode"
-حنين علاوه بر مقام والاى دانش، در دستگاه خلفاى عباسى نيز جايگاهى رفيع داشت، به گونه‌اى كه از ملازمين مجالس علمى دربار واثق عباسى بود.
+|کد مؤلف
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00447AUTHORCODE
+|}
+</div>
-با اين حال، روزگارى به فرمان متوكل عباسى به زندان افتاد. قطفى ماجراى به زندان افتادن او را چنين نقل مى‌كند: روزى متوكل عباسى از او خواست دارويى بسازد تا با آن يكى از دشمنان خليفه را به قتل برسانند، به گونه‌اى كه كسى علت مرگ او را نفهمد، ولى حنين از اين كار سرباز زد و گفت من تنها داروهايى را مى‌شناسم كه باعث نفع و بهبودى‌اند و بهتر است خليفه از من درگذرد و اجازه دهد تا به كار ديگرى مشغول شود و آنگاه كه تهديد و ترغيب خليفه بر وى اثرى نكرد، وى را به زندان انداخت.
+'''ابوزيد حنين بن اسحاق عبادى''' (194-260ق)، پزشک معروف دوره عباسی و فیلسوف و برجسته‌‏ترین مترجم آثار‏ یونانی به عربی و سریانی در قرن سوم‏ هجری، از بزرگان مشهور و تأثیرگذار مسیحی نسطوری
-زندگى حنين بسيار با اين فراز و نشيب‌ها همراه بود، به گونه‌اى كه بارها به زندان افتاد و شكنجه شد.
+== ولادت ==
+در سال 194ق (809م) در حيره ديده به جهان گشود. پدر او داروسازى نصرانى از اهل حيره بود.
-== تأليفات ==
+== تحصیلات ==
+حنين نيز در پى آموزش طب و داروسازى، به دانشگاه معروف پزشکى آن روز يعنى دانشگاه جندى شاپور رهسپار شد.
+استاد حنين در اين روزگار، [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]] (متوفى243ق) بود كه در اوائل قرن سوم از بغداد به جندى شاپور مهاجرت نموده بود. همچنين از آنجايى كه يوحنا مدير بيت‌الحكمه بغداد بود، حنين نيز مدتى در اين مدرسه به دانش‌آموزى پرداخت.
-حنين بسيارى از كتاب‌هاى [[جالینوس]]   را از يونانى ترجمه نمود. از جمله آن‌ها، 15 كتابى است كه [[جالینوس]]   در تفسير بعضى از تأليفات بقراط نگاشته است. برخى از آثار او عبارتند از:
+نقل است كه حنين از خانواده تجار بود، از اين رو اهالى دانشگاه جندى شاپور و پزشکان آنجا ناخرسند بودند كه تاجرزادگان به آموختن رشته‌هاى پزشکى پردازند، به اين سبب روزى يوحنا كه از سؤالات پى در پى حنين خسته شده بود، به وى گفت: تاجرزادگان اهل حيره را چه به آموختن دانش پزشکى و دستور داد كه او را از خانه‌اش بيرون كنند.
-. تفسير كتاب عهد بقراط: حنين اين اثر را همراه با شرح و توضيحاتى از خود از يونانى به سريانى ترجمه نمود؛
+ولى وى از اين بابت نااميد نشد، بلكه به آموختن لغت يونانى پرداخت و آن‌گاه كه از آموختن آن فارغ شد، به قصد آموختن زبان و قواعد عربى به بصره رفت و در محضر [[خلیل بن احمد|خليل بن احمد]] كه بزرگترين زبان‌شناس آن روزگار بود، به كسب علم پرداخت.
-. تفسير كتاب تدبير الامراض الحادة؛
+بعد از اين دوران وى خود به مطالعه كتاب‌هاى بقراط و [[جالینوس]] مى‌پرداخت. آنگاه حوالى سال 211ق به بغداد بازگشت و به خدمت جبرئيل بن بختيشوع كه طبيب خاص مأمون عباسى بود درآمد.
-. تفسير كتاب ابيذيميا؛
+در اين ايام به دستور جبرئيل، دو كتاب [[جالینوس]] با نام‌هاى «اصناف الحميات» و «كتاب فى القوى الطبيعة» را از يونانى به عربى ترجمه نمود. البته در سال‌هاى بعد حنين بسيارى از اين كتاب‌ها را كه در روزگار ناپختگى به عربى ترجمه نموده بود، دوباره ترجمه نمود.
-. تفسير كتاب قليطريون؛
+هوش و ذكاوت حنين به قدرى بود كه به سفارش جبرئيل به عنوان استاد به بيت الحكمه راه يافت و چنان در اين راه شهرت يافت كه [[ابن ماسویه، یوحنا بن ماسویه|يوحنا بن ماسويه]] از او ترجمه كتب [[جالینوس]] را به عربى و سريانى درخواست نمود.
-. تفسير كتاب الهواء و الماء و المساكن؛
+حنين علاوه بر مقام والاى دانش، در دستگاه خلفاى عباسى نيز جايگاهى رفيع داشت، به گونه‌اى كه از ملازمين مجالس علمى دربار واثق عباسى بود.
-. تفسير كتاب الغذاء؛
+با اين حال، روزگارى به فرمان متوكل عباسى به زندان افتاد. قطفى ماجراى به زندان افتادن او را چنين نقل مى‌كند: روزى متوكل عباسى از او خواست دارويى بسازد تا با آن يكى از دشمنان خليفه را به قتل برسانند، به گونه‌اى كه كسى علت مرگ او را نفهمد، ولى حنين از اين كار سرباز زد و گفت من تنها داروهايى را مى‌شناسم كه باعث نفع و بهبودى‌اند و بهتر است خليفه از من درگذرد و اجازه دهد تا به كار ديگرى مشغول شود و آنگاه كه تهديد و ترغيب خليفه بر وى اثرى نكرد، وى را به زندان انداخت.
-البته - چنان كه خود حنين تصريح كرده، بسيارى از اين آثار تنها صرف ترجمه نبوده، بلكه گاه همراه با توضيحات و تغييراتى از جانب حنين بوده است.
+زندگى حنين بسيار با اين فراز و نشيب‌ها همراه بود، به گونه‌اى كه بارها به زندان افتاد و شكنجه شد.
-علاوه بر اين ترجمه‌ها مى‌توان به اين آثار نيز اشاره كرد:
+== وفات ==
-. كتاب فى البقول و خواصها؛
+حنين بنابر آنچه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] و بسيارى ديگر نگاشته‌اند، روز سه شنبه، ششم صفر سال 260ق درگذشت. ولى بنابر گزارش ابن اصيبعه، تاريخ وفات او، ششم صفر سال 264ق است.
-. المسائل فى الطب للمتعلمين؛
+== آثار ==
-. تركيب العين و عللها و علاجها على راى البقراط و [[جالینوس]]؛
+حنين بسيارى از كتاب‌هاى [[جالینوس]] را از يونانى ترجمه نمود. از جمله آن‌ها، 15 كتابى است كه [[جالینوس]] در تفسير بعضى از تأليفات بقراط نگاشته است. برخى از آثار او عبارتند از:
-. كتاب فى العين؛
+# تفسير كتاب عهد بقراط: حنين اين اثر را همراه با شرح و توضيحاتى از خود از يونانى به سريانى ترجمه نمود؛
+# تفسير كتاب تدبير الامراض الحادة؛
+# تفسير كتاب ابيذيميا؛
+# تفسير كتاب قليطريون؛
+# تفسير كتاب الهواء و الماء و المساكن؛
+# تفسير كتاب الغذاء؛
+#:البته - چنان كه خود حنين تصريح كرده، بسيارى از اين آثار تنها صرف ترجمه نبوده، بلكه گاه همراه با توضيحات و تغييراتى از جانب حنين بوده است.
+#:علاوه بر اين ترجمه‌ها مى‌توان به اين آثار نيز اشاره كرد:
+# كتاب فى البقول و خواصها؛
+# المسائل فى الطب للمتعلمين؛
+# تركيب العين و عللها و علاجها على راى البقراط و [[جالینوس]]؛
+# كتاب فى العين؛
+# كتاب الاغذيه؛
+# كتاب فى اوجاع المعدة؛
+# رسالة فى تدبير الصحة فى المطعم و المشرب؛
+# فول فى حفظ الانسان و استصلاحها؛
+# كتاب الفوائد فى تنويع الموائد؛
+# جوامع مقالات [[جالینوس]] فى التدبير الملطف؛
+# تحفة الاطباء و ذخيرة الاطباء؛
+# كتاب فى اسراء الفلاسفة فى الباه؛
+# معرفة قوة اللبن؛
-. كتاب الاغذيه؛
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-. كتاب فى اوجاع المعدة؛
-. رسالة فى تدبير الصحة فى المطعم و المشرب؛
-. فول فى حفظ الانسان و استصلاحها؛
-. كتاب الفوائد فى تنويع الموائد؛
-. جوامع مقالات [[جالینوس]]   فى التدبير الملطف؛
-. تحفة الاطباء و ذخيرة الاطباء؛
-. كتاب فى اسراء الفلاسفة فى الباه؛
-. معرفة قوة اللبن؛
-== وفات ==
-حنين بنابر آنچه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]]  و بسيارى ديگر نگاشته‌اند، روز سه شنبه، ششم صفر سال 260ق درگذشت. ولى بنابر گزارش ابن اصيبعه، تاريخ وفات او، ششم صفر سال 264ق است.
-== وابسته‌ها ==
 [[البقراط في الأمراض البلادیة]]
 [[البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر]]
-[[رساله بقراطیه، رساله في شرح هلیلج، رسالهای در شرح مومیائی کانی]]
+[[المولودین]]
-[[المولودین]]
+[[مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری]]
 [[النبض جالینوس]]
@@ خط ۱۳۰: / خط ۱۳۳: @@
 [[المسائل في الطب للمتعلمین]]
-[[کتاب تعبیر الرویاء]] / نوع اثر: کتاب / نقش: تعريب
+[[نوادر الفلاسفة و الحکماء و آداب المعلمين القدماء]]
+[[تقدمة المعرفة]]
+[[کتاب تعبیر الرویاء]]
 [[ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس]]
-[[جوامع الإسکندرانيين لکتاب [[جالینوس]]   في الصناعة الصغيرة]]
+[[جوامع الإسکندرانيين لکتاب جالینوس في الصناعة الصغيرة]]
 [[المسائل في الطب للمتعلمين]]
-[[نوادر الفلاسفة و الحکماء و آداب المعلمين القدماء و تسبقه رسالة في کتب [[جالینوس]]  ]]
 [[آداب الفلاسفة]]
 [[مقاله بهداشت دندان و لثه]]
+[[رساله بقراطیه]]
 [[کتاب منافع الأعضاء]]
-[[جوامع الإسکندرانيين، مجموعه اي از تأليفات]]
+[[جوامع الإسکندرانيين، مجموعه‌ای از تأليفات]]
-[[کتاب المسائل]]
+[[کتاب المسائل (حنین بن اسحاق)]]
 [[مجموعه رسائل متفرقه طبية]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:مترجمان]]
+[[رده:پزشکان]]