شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن‌م' به 'ابن م') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن مالک، محمد بن عبدالله' به 'ابن مالک، محمد بن عبدالله') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''شرح المکودی على الألفیة'''، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، [[مکودی، عبدالرحمن بن علی|عبدالرحمن بن على مکودى]] (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه [[ | '''شرح المکودی على الألفیة'''، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، [[مکودی، عبدالرحمن بن علی|عبدالرحمن بن على مکودى]] (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] (متوفاى 672ق) است که در آن یک دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بیان شده است. نام کامل این اثر چنین است: «شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو». این اثر را استاد دکتر [[هنداوی، عبدالحمید|عبدالحمید هنداوى]] تصحیح کرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر کرده است. این شرح، از نظر حجم، میانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، کامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بیت [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] مى‌شود. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
در این کتاب، هزار بیتى که [[ | در این کتاب، هزار بیتى که [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] در توضیح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتیب، ذکر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
<ref>شرح المكودي على الألفية، ص 6، 7 و 402</ref> | <ref>شرح المكودي على الألفية، ص 6، 7 و 402</ref> | ||
2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه [[ | 2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بین این شروح، شرح مکودى از نظر حجم مطالب، شرحى میانه است؛ نه ایجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را از کتب لغت و صرف و نحو استخراج کرده و کوشیده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دکتر عبدالحمید هنداوى به این منظور به‌صورت کلى، بیشتر بر کتاب «المعجم المفصل فی شواهد النحو» اعتماد کرده است<ref>همان، ص 3 - 4</ref> | ||
3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات [[ | 3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را اعراب‌گذارى کرده است. همچنین ایشان، در متن کتاب، نام و شماره سوره و آیه مورد استشهاد را معین کرده<ref>همان، ص 125، 153، 205 و...</ref>و براى موارد دیگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و این پانوشت‌ها را به‌صورت پیاپى شماره‌گذارى کرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى کتاب نگاشته است<ref>همان، ص 14 - 394</ref> | ||
4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است<ref>همان، ص 196، 197 و 198</ref> | 4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است<ref>همان، ص 196، 197 و 198</ref> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۴۱
| شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مکودی، عبدالرحمن بن علی (نویسنده) هنداوی، عبدالحمید (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | الفیه. شرح |
| ناشر | المکتبة العصرية |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1425 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6151 /الف2 الف7028 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح المکودی على الألفیة، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، عبدالرحمن بن على مکودى (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه ابن مالک (متوفاى 672ق) است که در آن یک دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بیان شده است. نام کامل این اثر چنین است: «شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو». این اثر را استاد دکتر عبدالحمید هنداوى تصحیح کرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر کرده است. این شرح، از نظر حجم، میانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، کامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بیت ابن مالک مى‌شود.
ساختار
در این کتاب، هزار بیتى که ابن مالک در توضیح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتیب، ذکر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.
گزارش محتوا
درباره روش و محتواى این اثر چند نکته گفتنى است:
1. اين شرح، كامل است و با توضيح اين بيت شروع شده:
| «قال محمّدٌ هو ابنُ مالك | أحمد ربّي اللّه خير مالك» |
... و بعد از حمد الهى و درود بر محمد و آل محمد(ص)، بحث خودش را با اين بيت آغاز كرده:
| «كلامُنا لفظٌ مفيدٌ كاستقم | و اسمٌ و فعلٌ ثم حرفٌ الكلم» |
و بحث با طرح مطالب صرفى و نحوى ديگر ادامه يافته و سرانجام با دو بيت ذيل پايان يافته است:
| «فأحمد اللّه مصلّيا على | محمّد خير نبي أرسلا | |
| «و آله الغرّ الكرام البررة | و صحبه المنتخبين الخيرة» |
2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه ابن مالک مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بین این شروح، شرح مکودى از نظر حجم مطالب، شرحى میانه است؛ نه ایجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد ابن مالک را از کتب لغت و صرف و نحو استخراج کرده و کوشیده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دکتر عبدالحمید هنداوى به این منظور به‌صورت کلى، بیشتر بر کتاب «المعجم المفصل فی شواهد النحو» اعتماد کرده است[۲]
3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات ابن مالک را اعراب‌گذارى کرده است. همچنین ایشان، در متن کتاب، نام و شماره سوره و آیه مورد استشهاد را معین کرده[۳]و براى موارد دیگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و این پانوشت‌ها را به‌صورت پیاپى شماره‌گذارى کرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى کتاب نگاشته است[۴]
4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است[۵]
پانویس
منابع مقاله
شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو، عبدالرحمن بن علی المکودی، تحقیق الدکتور عبدالحمید هنداوی، المکتبة العصریة، بیروت، الطبعة الأولى 1425ق.
وابسته‌ها
البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك
تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب
النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة
معجم القواعد العربية في النحو و التصريف
مبادئ العربية في الصرف و النحو
النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب
أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق
الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين
همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو
شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو
أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك
النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)
شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري
شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية
النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية