اللمع في العربية: تفاوت میان نسخه‌ها

اللمع فی العربیه
اللمع فی العربیه
پدیدآوران	مومن، حامد (محقق) ابن جنی، عثمان بن جنی (نویسنده)
ناشر	عالم الکتب
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1405 ق یا 1985 م
چاپ	2
موضوع	زبان عربی - نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ل‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۸

برای دیگر کاربردها، اللمع (ابهام زدایی) را ببینید.

اللمع في العربية، اثر ابوالفتح عثمان بن جنى با تحقيق حامد المؤمن، كتابى است مختصر در علم نحو كه به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز و مطالب در ضمن حدود چهل و هشت باب، ارائه گرديده است.

محقق در ارائه هرچه بيشتر كتاب، زحمات فراوانى را بر خويش هموار ساخته است كه از جمله آن‌ها، عبارتند از:

مقابله نسخ مختلف كتاب با هم و برگزيدن بهترين و صحيح‌ترين آن‌ها؛
تخريج آيات قرآن كريم؛
تخريج شواهد نحوى از دواوين شعرا، مجامع شعرى يا مصادر ادبى، كتب نحوى، فرهنگ‌هاى لغت معتبر؛
ارائه اطلاعاتى مختصر پيرامون اعلام مذكور در متن؛
ذكر بحر شعرى هر شاهد مذكور؛
تفسير كلمات غريب و دشوارى كه در متن وارد شده است؛
توضيح برخى از اصطلاحات نحوى واردشده در متن؛
التزام به قواعد املايى و دقت در صحيح نوشتن كلمات؛

و.^[۱]

گزارش محتوا

در مقدمه، در ابتدا، زندگى‌نامه مفصلى از ابن جنى و در ادامه، توضيحات جامع و مفيدى پيرامون كتاب و اقدامات تحقيقى انجام‌گرفته پيرامون آن، ارائه گرديده است.^[۲]

از جمله مطالبى كه نویسنده به بحث پيرامون آن‌ها پرداخته است، عبارتند از: كلام و انواع آن؛ اعراب و بناء؛ مباحث مربوط به جمع؛ باب افعال؛ اسماء مرفوع؛ منصوبات و مجرورات؛ توابع؛ تعريف و تنكير؛ غير منصرف و...

اغلب مصادرى كه به شرح زندگى‌نامه ابن جنى پرداخته‌اند، كتابى با نام «اللمع» را جزء آثار وى برشمرده‌اند كه خود نویسنده در يكى از اجازات خويش آن را «اللمع في العربية» ناميده است، ولى برخى از مصادرى كه «اللمع» را جزء كتب ابن جنى دانسته‌اند، از آن با عنوان «اللمع في النحو» ياد كرده‌اند و شكى نيست كه اسم اصلى كتاب، به دليل تصريح خود نویسنده، «اللمع في العربية» مى‌باشد.^[۳]

اثر حاضر، از جمله كتاب‌هاى تعليمى در علم نحو شمرده مى‌شود. پيش از ابن جنى، علما و نحات بزرگى نيز اقدام به نگارش چنين آثارى نموده‌اند كه از جمله آن‌ها عبارتند «القياس في النحو» اثر يونس بن حبيب (متوفى 152ق)، «الموجز» تأليف ابن سراج (316ق)، «الجمل» نوشته زجاجى (337ق)، «الإرشاد في النحو» اثر ابن درستويه (347ق)، «الإيضاح» تأليف ابوعلى فارسی (377ق) كه اثر ابن جنى، از نظر تعليمى بودن، با آن‌ها مشترك بوده، اما به دليل استفاده وى از تجارب گذشتگان، از جهاتى از آن‌ها متمايز مى‌باشد، از جمله: تهذيب قواعد، ترتيب ابواب، ايراد شواهد، استقرار مصطلح نحوى، وضوح عبارات و دقت در آن‌ها و.^[۴]

وضعيت كتاب

به دليل اهميت فراوانى كه اين كتاب در حلقات دروس نحوى داشته، عده زيادى از نحات، به‌صورت مبسوط و يا مختصر، اقدام به شرح و تعليق آن نموده‌اند كه عدد آن‌ها، بالغ بر بيست تن مى‌باشد كه از جمله آن‌ها عبارتند از:

ابوالبركات عمر بن ابراهیم بن محمد العلوى كوفى (539ق) در «البيان في شرح اللمع»؛
محمد بن حمزه کرمانى (500ق)؛
ابونصر القاسم بن محمد بن مناذر الواسطى (626ق)؛
ابومحمد سعيد بن مبارک الدهان النحوى (569ق) در «الغرّة في شرح اللمع»؛
ابن الخشاب عبدالله بن احمد النحوى (567ق)؛
ابوزكريا يحيى بن على الخطیب التبريزى (502ق)؛
ابوالقاسم ناصر بن احمد شيرازى (507ق)؛
ابواللقاء عبدالله بن الحسين العكبرى (616ق)؛

و.^[۵]

فهرست منابع مورد استفاده محقق، به همراه فهرست آيات كريمه، قوافى، اعلام، قبايل و مواضع، مذاهب نحويه و لغات و كتب مذكور در متن و همچنين فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها ضمن ذكر منابع و تشريح برخى از كلمات دشوار متن، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از لغات و عبارات متن، داده شده است.

پانويس

↑ همان، ص33
↑ مقدمه محقق، ص7
↑ مقدمه محقق، ص21
↑ همان، ص22
↑ مقدمه محقق، ص28

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك

مغني اللبيب عن كتب الأعاريب

تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب

النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة

النحو الكافي

خودآموز هداية في النحو

معجم القواعد العربية في النحو و التصريف

المعجم المفصل في النحو العربي

مبادئ العربية في الصرف و النحو

النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب

الجمل في النحو

أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق

الاقتراح في علم أصول النحو

الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين

همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو

شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو

أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك

النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)

كشف المشكل في النحو

بداءة النحو (صفایی)

أسرار العربية

شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري

التطبيق النحوي

شرح جمل الزجاجي

شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو

شرح اللمع في النحو

شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية

الأشباه و النظائر في النحو

مرجع الطلاب في قواعد النحو

الخصائص

النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية

المنهاج في القواعد و الإعراب

المدارس النحوية

شرح كتاب سيبويه

المفصل في صنعة الإعراب

الكواكب الدرية

شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد

[1] همان، ص33

[2] مقدمه محقق، ص7

[3] مقدمه محقق، ص21

[4] همان، ص22

[5] مقدمه محقق، ص28

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR33154J1.jpg|بندانگشتی|اللمع فی العربیه]]
+| تصویر =NUR33154J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =اللمع فی العربیه
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|اللمع فی العربیه
+[[مومن، حامد]] (محقق)
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-|data-type='otherBookNames'|
-|-
-|پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[مومن، حامد]] (محقق)
-[[ابن‌جنی، عثمان بن جنی]] (نويسنده)
+[[ابن جنی، عثمان بن جنی]] (نویسنده)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ل‎‏8
-|data-type='language'|عربی
+| موضوع =
-|-
+زبان عربی - نحو
-|کد کنگره
+| ناشر =
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ل‎‏8
+عالم الکتب
-|-
+| مکان نشر =بیروت - لبنان
-|موضوع
+| سال نشر = 1405 ق یا 1985 م
-|data-type='subject'|زبان عربی - نحو
-|-
-|ناشر
-|data-type='publisher'|عالم الکتب
-|-
-|مکان نشر
-|data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
-|-
-|سال نشر
-|data-type='publishYear'| 1405 هـ.ق یا 1985 م
-|-class='articleCode'
-|کد اتوماسیون
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE33154AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33154AUTOMATIONCODE
+| چاپ =2
+| تعداد جلد =1
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =33154
+| کتابخوان همراه نور =33154
+| کد پدیدآور =
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
+{{کاربردهای دیگر| اللمع (ابهام زدایی)}}
-== معرفى اجمالى ==
+'''اللمع في العربية'''، اثر [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح عثمان بن جنى]] با تحقيق حامد المؤمن، كتابى است مختصر در علم نحو كه به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده است.
-«اللمع في العربية»، اثر ابوالفتح عثمان بن جنى با تحقيق حامد المؤمن، كتابى است مختصر در علم نحو كه به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده است.
+==ساختار==
+كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز و مطالب در ضمن حدود چهل و هشت باب، ارائه گرديده است.
+محقق در ارائه هرچه بيشتر كتاب، زحمات فراوانى را بر خويش هموار ساخته است كه از جمله آن‌ها، عبارتند از:
+#مقابله نسخ مختلف كتاب با هم و برگزيدن بهترين و صحيح‌ترين آن‌ها؛
+#تخريج آيات قرآن كريم؛
+#تخريج شواهد نحوى از دواوين شعرا، مجامع شعرى يا مصادر ادبى، كتب نحوى، فرهنگ‌هاى لغت معتبر؛
+#ارائه اطلاعاتى مختصر پيرامون اعلام مذكور در متن؛
+#ذكر بحر شعرى هر شاهد مذكور؛
+#تفسير كلمات غريب و دشوارى كه در متن وارد شده است؛
+#توضيح برخى از اصطلاحات نحوى واردشده در متن؛
+#التزام به قواعد املايى و دقت در صحيح نوشتن كلمات؛
+و.<ref>همان، ص33</ref>
+==گزارش محتوا==
+در مقدمه، در ابتدا، زندگى‌نامه مفصلى از ابن جنى و در ادامه، توضيحات جامع و مفيدى پيرامون كتاب و اقدامات تحقيقى انجام‌گرفته پيرامون آن، ارائه گرديده است.<ref>مقدمه محقق، ص7</ref>
+از جمله مطالبى كه نویسنده به بحث پيرامون آن‌ها پرداخته است، عبارتند از: كلام و انواع آن؛ اعراب و بناء؛ مباحث مربوط به جمع؛ باب افعال؛ اسماء مرفوع؛ منصوبات و مجرورات؛ توابع؛ تعريف و تنكير؛ غير منصرف و...
+اغلب مصادرى كه به شرح زندگى‌نامه ابن جنى پرداخته‌اند، كتابى با نام «اللمع» را جزء آثار وى برشمرده‌اند كه خود نویسنده در يكى از اجازات خويش آن را «اللمع في العربية» ناميده است، ولى برخى از مصادرى كه «اللمع» را جزء كتب ابن جنى دانسته‌اند، از آن با عنوان «اللمع في النحو» ياد كرده‌اند و شكى نيست كه اسم اصلى كتاب، به دليل تصريح خود نویسنده، «اللمع في العربية» مى‌باشد.<ref>مقدمه محقق، ص21</ref>
+اثر حاضر، از جمله كتاب‌هاى تعليمى در علم نحو شمرده مى‌شود. پيش از ابن جنى، علما و نحات بزرگى نيز اقدام به نگارش چنين آثارى نموده‌اند كه از جمله آن‌ها عبارتند «القياس في النحو» اثر يونس بن حبيب (متوفى 152ق)، «الموجز» تأليف ابن سراج (316ق)، «الجمل» نوشته زجاجى (337ق)، «الإرشاد في النحو» اثر ابن درستويه (347ق)، «الإيضاح» تأليف ابوعلى فارسی (377ق) كه اثر ابن جنى، از نظر تعليمى بودن، با آن‌ها مشترك بوده، اما به دليل استفاده وى از تجارب گذشتگان، از جهاتى از آن‌ها متمايز مى‌باشد، از جمله: تهذيب قواعد، ترتيب ابواب، ايراد شواهد، استقرار مصطلح نحوى، وضوح عبارات و دقت در آن‌ها و.<ref>همان، ص22</ref>
+== وضعيت كتاب ==
+به دليل اهميت فراوانى كه اين كتاب در حلقات دروس نحوى داشته، عده زيادى از نحات، به‌صورت مبسوط و يا مختصر، اقدام به شرح و تعليق آن نموده‌اند كه عدد آن‌ها، بالغ بر بيست تن مى‌باشد كه از جمله آن‌ها عبارتند از:
+#ابوالبركات عمر بن ابراهیم بن محمد العلوى كوفى (539ق) در «البيان في شرح اللمع»؛
+#محمد بن حمزه کرمانى (500ق)؛
+#ابونصر القاسم بن محمد بن مناذر الواسطى (626ق)؛
+#ابومحمد سعيد بن مبارک الدهان النحوى (569ق) در «الغرّة في شرح اللمع»؛
+#ابن الخشاب عبدالله بن احمد النحوى (567ق)؛
+#ابوزكريا يحيى بن على الخطیب التبريزى (502ق)؛
+#ابوالقاسم ناصر بن احمد شيرازى (507ق)؛
+#ابواللقاء عبدالله بن الحسين العكبرى (616ق)؛
+و.<ref>مقدمه محقق، ص28</ref>
+فهرست منابع مورد استفاده محقق، به همراه فهرست آيات كريمه، قوافى، اعلام، قبايل و مواضع، مذاهب نحويه و لغات و كتب مذكور در متن و همچنين فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
+پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها ضمن ذكر منابع و تشريح برخى از كلمات دشوار متن، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از لغات و عبارات متن، داده شده است.
+==پانويس ==
+<references/>
+==منابع مقاله==
+مقدمه و متن كتاب.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]]
-== ساختار ==
+[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب]]
+[[تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب]]
-كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز و مطالب در ضمن حدود چهل و هشت باب، ارائه گرديده است.
+[[النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة]]
-محقق در ارائه هرچه بيشتر كتاب، زحمات فراوانى را بر خويش هموار ساخته است كه از جمله آن‌ها، عبارتند از:
+[[النحو الكافي]]
-. مقابله نسخ مختلف كتاب با هم و برگزيدن بهترين و صحيح‌ترين آن‌ها؛
+[[خودآموز هداية في النحو]]
-. تخريج آيات قرآن كريم؛
+[[معجم القواعد العربية في النحو و التصريف]]
-. تخريج شواهد نحوى از دواوين شعرا، مجامع شعرى يا مصادر ادبى، كتب نحوى، فرهنگ‌هاى لغت معتبر؛
+[[المعجم المفصل في النحو العربي]]
-. ارائه اطلاعاتى مختصر پيرامون اعلام مذكور در متن؛
+[[مبادئ العربية في الصرف و النحو]]
-. ذكر بحر شعرى هر شاهد مذكور؛
+[[النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب]]
-. تفسير كلمات غريب و دشوارى كه در متن وارد شده است؛
+[[الجمل في النحو]]
-. توضيح برخى از اصطلاحات نحوى واردشده در متن؛
+[[أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق]]
-. التزام به قواعد املايى و دقت در صحيح نوشتن كلمات؛
+[[الاقتراح في علم أصول النحو]]
-و... <ref>همان، ص 33</ref>.
+[[الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين]]
-== گزارش محتوا ==
+[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]]
+[[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو]]
-در مقدمه، در ابتدا، زندگى‌نامه مفصلى از ابن جنى و در ادامه، توضيحات جامع و مفيدى پيرامون كتاب و اقدامات تحقيقى انجام‌گرفته پيرامون آن، ارائه گرديده است <ref>مقدمه محقق، ص 7</ref>.
+[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]]
-از جمله مطالبى كه نويسنده به بحث پيرامون آن‌ها پرداخته است، عبارتند از: كلام و انواع آن؛ اعراب و بناء؛ مباحث مربوط به جمع؛ باب افعال؛ اسماء مرفوع؛ منصوبات و مجرورات؛ توابع؛ تعريف و تنكير؛ غير منصرف و...
+[[النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)]]
-اغلب مصادرى كه به شرح زندگى‌نامه ابن جنى پرداخته‌اند، كتابى با نام «اللمع» را جزء آثار وى برشمرده‌اند كه خود نويسنده در يكى از اجازات خويش آن را «اللمع في العربية» ناميده است، ولى برخى از مصادرى كه «اللمع» را جزء كتب ابن جنى دانسته‌اند، از آن با عنوان «اللمع في النحو» ياد كرده‌اند و شكى نيست كه اسم اصلى كتاب، به دليل تصريح خود نويسنده، «اللمع في العربية» مى‌باشد <ref>مقدمه محقق، ص 21</ref>.
+[[كشف المشكل في النحو]]
-اثر حاضر، از جمله كتاب‌هاى تعليمى در علم نحو شمرده مى‌شود. پيش از ابن جنى، علما و نحات بزرگى نيز اقدام به نگارش چنين آثارى نموده‌اند كه از جمله آن‌ها عبارتند «القياس في النحو» اثر يونس بن حبيب (متوفى 152ق)، «الموجز» تأليف ابن سراج (316ق)، «الجمل» نوشته زجاجى (337ق)، «الإرشاد في النحو» اثر ابن درستويه (347ق)، «الإيضاح» تأليف ابوعلى فارسى (377ق) كه اثر ابن جنى، از نظر تعليمى بودن، با آن‌ها مشترك بوده، اما به دليل استفاده وى از تجارب گذشتگان، از جهاتى از آن‌ها متمايز مى‌باشد، از جمله: تهذيب قواعد، ترتيب ابواب، ايراد شواهد، استقرار مصطلح نحوى، وضوح عبارات و دقت در آن‌ها و... <ref>همان، ص 22</ref>.
+[[بداءة النحو (صفایی)]]
-== وضعيت كتاب ==
+[[أسرار العربية]]
+[[شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري]]
-به دليل اهميت فراوانى كه اين كتاب در حلقات دروس نحوى داشته، عده زيادى از نحات، به‌صورت مبسوط و يا مختصر، اقدام به شرح و تعليق آن نموده‌اند كه عدد آن‌ها، بالغ بر بيست تن مى‌باشد كه از جمله آن‌ها عبارتند از:
+[[التطبيق النحوي]]
-. ابوالبركات عمر بن ابراهيم بن محمد العلوى كوفى (539ق) در «البيان في شرح اللمع»؛
+[[شرح جمل الزجاجي]]
-. محمد بن حمزه کرمانى (500ق)؛
+[[شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو]]
-. ابونصر القاسم بن محمد بن مناذر الواسطى (626ق)؛
+[[شرح اللمع في النحو]]
-. ابومحمد سعيد بن مبارك الدهان النحوى (569ق) در «الغرّة في شرح اللمع»؛
+[[شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية]]
-. ابن الخشاب عبدالله بن احمد النحوى (567ق)؛
+[[الأشباه و النظائر في النحو]]
-. ابوزكريا يحيى بن على الخطيب التبريزى (502ق)؛
+[[مرجع الطلاب في قواعد النحو]]
-. ابوالقاسم ناصر بن احمد شيرازى (507ق)؛
+[[الخصائص]]
-. ابواللقاء عبدالله بن الحسين العكبرى (616ق)؛
+[[النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية]]
-و... <ref>مقدمه محقق، ص 28</ref>.
+[[المنهاج في القواعد و الإعراب]]
-فهرست منابع مورد استفاده محقق، به همراه فهرست آيات كريمه، قوافى، اعلام، قبايل و مواضع، مذاهب نحويه و لغات و كتب مذكور در متن و همچنين فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
+[[المدارس النحوية]]
-پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها ضمن ذكر منابع و تشريح برخى از كلمات دشوار متن، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از لغات و عبارات متن، داده شده است.
+[[شرح كتاب سيبويه]]
-==پانويس ==
+[[المفصل في صنعة الإعراب]]
-<references />
-== منابع مقاله ==
-مقدمه و متن كتاب.
+[[الكواكب الدرية]]
+[[شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد]]
-== پیوندها ==
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده: زبان و ادبیات عربی]]