اللمع في العربية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مغنیاللبيب' به 'مغني اللبيب') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکت‌ها) جز (جایگزینی متن - 'رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)' به 'رده: زبان و ادبیات عربی') |
||
| خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات | [[رده: زبان و ادبیات عربی]] | ||
نسخهٔ ۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۱۰
| اللمع فی العربیه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مومن، حامد (محقق) ابن جنی، عثمان بن جنی (نویسنده) |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1405 ق یا 1985 م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | زبان عربی - نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6151 /الف2ل8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اللمع في العربية، اثر ابوالفتح عثمان بن جنى با تحقيق حامد المؤمن، كتابى است مختصر در علم نحو كه به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز و مطالب در ضمن حدود چهل و هشت باب، ارائه گرديده است.
محقق در ارائه هرچه بيشتر كتاب، زحمات فراوانى را بر خويش هموار ساخته است كه از جمله آن‌ها، عبارتند از:
- مقابله نسخ مختلف كتاب با هم و برگزيدن بهترين و صحيح‌ترين آن‌ها؛
- تخريج آيات قرآن كريم؛
- تخريج شواهد نحوى از دواوين شعرا، مجامع شعرى يا مصادر ادبى، كتب نحوى، فرهنگ‌هاى لغت معتبر؛
- ارائه اطلاعاتى مختصر پيرامون اعلام مذكور در متن؛
- ذكر بحر شعرى هر شاهد مذكور؛
- تفسير كلمات غريب و دشوارى كه در متن وارد شده است؛
- توضيح برخى از اصطلاحات نحوى واردشده در متن؛
- التزام به قواعد املايى و دقت در صحيح نوشتن كلمات؛
و.[۱]
گزارش محتوا
در مقدمه، در ابتدا، زندگى‌نامه مفصلى از ابن جنى و در ادامه، توضيحات جامع و مفيدى پيرامون كتاب و اقدامات تحقيقى انجام‌گرفته پيرامون آن، ارائه گرديده است.[۲]
از جمله مطالبى كه نویسنده به بحث پيرامون آن‌ها پرداخته است، عبارتند از: كلام و انواع آن؛ اعراب و بناء؛ مباحث مربوط به جمع؛ باب افعال؛ اسماء مرفوع؛ منصوبات و مجرورات؛ توابع؛ تعريف و تنكير؛ غير منصرف و...
اغلب مصادرى كه به شرح زندگى‌نامه ابن جنى پرداخته‌اند، كتابى با نام «اللمع» را جزء آثار وى برشمرده‌اند كه خود نویسنده در يكى از اجازات خويش آن را «اللمع في العربية» ناميده است، ولى برخى از مصادرى كه «اللمع» را جزء كتب ابن جنى دانسته‌اند، از آن با عنوان «اللمع في النحو» ياد كرده‌اند و شكى نيست كه اسم اصلى كتاب، به دليل تصريح خود نویسنده، «اللمع في العربية» مى‌باشد.[۳]
اثر حاضر، از جمله كتاب‌هاى تعليمى در علم نحو شمرده مى‌شود. پيش از ابن جنى، علما و نحات بزرگى نيز اقدام به نگارش چنين آثارى نموده‌اند كه از جمله آن‌ها عبارتند «القياس في النحو» اثر يونس بن حبيب (متوفى 152ق)، «الموجز» تأليف ابن سراج (316ق)، «الجمل» نوشته زجاجى (337ق)، «الإرشاد في النحو» اثر ابن درستويه (347ق)، «الإيضاح» تأليف ابوعلى فارسی (377ق) كه اثر ابن جنى، از نظر تعليمى بودن، با آن‌ها مشترك بوده، اما به دليل استفاده وى از تجارب گذشتگان، از جهاتى از آن‌ها متمايز مى‌باشد، از جمله: تهذيب قواعد، ترتيب ابواب، ايراد شواهد، استقرار مصطلح نحوى، وضوح عبارات و دقت در آن‌ها و.[۴]
وضعيت كتاب
به دليل اهميت فراوانى كه اين كتاب در حلقات دروس نحوى داشته، عده زيادى از نحات، به‌صورت مبسوط و يا مختصر، اقدام به شرح و تعليق آن نموده‌اند كه عدد آن‌ها، بالغ بر بيست تن مى‌باشد كه از جمله آن‌ها عبارتند از:
- ابوالبركات عمر بن ابراهیم بن محمد العلوى كوفى (539ق) در «البيان في شرح اللمع»؛
- محمد بن حمزه کرمانى (500ق)؛
- ابونصر القاسم بن محمد بن مناذر الواسطى (626ق)؛
- ابومحمد سعيد بن مبارک الدهان النحوى (569ق) در «الغرّة في شرح اللمع»؛
- ابن الخشاب عبدالله بن احمد النحوى (567ق)؛
- ابوزكريا يحيى بن على الخطیب التبريزى (502ق)؛
- ابوالقاسم ناصر بن احمد شيرازى (507ق)؛
- ابواللقاء عبدالله بن الحسين العكبرى (616ق)؛
و.[۵]
فهرست منابع مورد استفاده محقق، به همراه فهرست آيات كريمه، قوافى، اعلام، قبايل و مواضع، مذاهب نحويه و لغات و كتب مذكور در متن و همچنين فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها ضمن ذكر منابع و تشريح برخى از كلمات دشوار متن، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از لغات و عبارات متن، داده شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
وابسته‌ها
البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك
تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب
النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة
معجم القواعد العربية في النحو و التصريف
مبادئ العربية في الصرف و النحو
النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب
أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق
الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين
همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو
شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو
أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك
النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)
شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري
شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو
شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية
النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية