قرآن کریم (ترجمه گرمارودی)

قرآن کریم
پدیدآوران	طه، عثمان (خطاط) موسوی گرمارودی، علی (مترجم)
عنوان‌های دیگر	قرآن. فارسی - عربی
ناشر	قديانی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1384 ش
چاپ	2
موضوع	قرآن - ترجمه‎ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏59‎‏/‎‏66‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ترجمه قرآن (گرمارودى)، اثر استاد سيد على گرمارودى، نمونه برتر نثر ترجمه قرآن در زمان ما مى‌باشد. ايشان همه امكان و ابزار زبان فارسى را به كار گرفته‌اند تا اين ترجمه، صحيح و دلپذير از آب درآيد. در ترجمه‌ى لغات شيوا و فاخر و استوار، هم از زبان كلاسيك و هم معاصر به‌صورتى آميخته استفاده شده است؛ به‌گونه‌اى كه نثر ترجمه ايشان، نه نثرى قديمى است و نه زبان محاوره.از اشارات توضيحى و پى‌نوشت‌هاى مؤلف پديدار است كه از گنجينه فارسى فرارودى كه امروز زبان تاجيكى مى‌نامند و نيز از واژه‌هاى شاهنامه، مثنوى، تاريخ بيهقى هريك كه در زبان امروز ما زنده است، استفاده كرده‌اند

استاد خرمشاهى، شيوايى و امانت و زيبايى زبان اين ترجمه را «سه اصل طلايى» عنوان كرده و چنين نتيجه گرفته‌اند: «فراموش نكنيم اين نكته مهم را كه استاد گرمارودى در اين ترجمه از نظر معيار و متعارف امروز بهره برده‌اند، با اندك بهره‌اى بيشتر از چاشنى كهن‌گرايى كه نثر ترجمه را خواندنى و ماندنى و فخيم و فاخرتر ساخته است»

مترجم با قصد دست‌يافتن به دقت و صحت هرچه بيشتر، تفاسير قرآنى و ترجمه‌ها و كتب و رسائل قرآنى را كه تعداد آنها از شصت منبع بيشتر است، مورد تحقيق و بررسى و استفاده قرار داده است. نيز نقد و نظر همه دانشمندانى را كه در مدت سى سال يا بيشتر، پيرامون ترجمه‌هاى فارسى قرآنى نوشته‌اند و ايرادهايى كه بر آن ترجمه‌ها وارد كرده‌اند، استاد گرمارودى با دقت و صبر و شكيبايى همه را ديده و در ترجمه خود از آنها احتراز كرده‌اند

همگون ساختن ترجمه لغات و تركيبات قرآنى و آياتى كه شبيه يكديگرند، از ويژگى‌هاى ديگر ترجمه او مى‌باشد. در پى‌نوشت سودمند اين ترجمه كه بهترين نمايانگر سبک متين نثر استاد گرمارودى و بسيار خواندنى است، اين مطلب چنين توضيح يافته است: «با استفاده از معجم مفهرس آيات، ترجمه اكثر لغات و تركيبات و تعبيرات همگون قرآن را در سراسر اين كتاب در حدى كه مقدور بود، يك‌دست كردم؛ مثلاً در ترجمه من در سراسر قرآن به جاى كلمه «عظيم» «سترگ» آمده است و به جاى كلمه «كبير» «بزرگ» (همان).

دانشمند صاحب‌نظر استاد محمدعلى كوشا، از منتقدان حوزه علوم قرآنى، به‌ويژه در زمينه ترجمه‌هاى فارسى است كه كتاب ايشان با نام «ترجمه‌هاى ممتاز قرآن در ترازوى نقد» [انتشارات كتاب مبين، 1382] بسيار شهرت دارد. ايشان در نشست مزبور در مورد ترجمه دكتر گرمارودى گفته است: «اين ترجمه داراى نثرى روان، نرم و لطيف، خوشخوان و دلنشين است. پانوشت‌هاى جالب با ذكر منابع و مآخذ لغوى و احيانا تفسيرى دارد، مؤخره عالمانه استاد گرمارودى انصافاً بسيار مفيد و براى ديگر مترجمانى كه در آينده بخواهند به ترجمه قرآن دست يازند، راه‌گشا خواهد بود...»

از جمله توفيقات مترجم گرامى در ارائه اين اثر فخيم، سپردن ويراستارى آن به سه ويراستار نامور و قرآن‌پژوه؛ يعنى آقايان: استاد بهاءالدين خرمشاهى، استاد حسين استادولى و جناب سيد حسين صدرالحفّاظ است

در انتهاى اثر نشانه‌هاى مندرج در متن، فهرست الفبايى نام سوره‌هاى قرآن (معروف و غير معروف)، برخى از نام‌ها و صفات يادشده در متن قرآن و پى‌نگاشت‌ها آمده است. پى‌نگاشت‌ها مشتمل بر پى‌نگاشت مترجم در چاپ اول، منابعى كه مترجم تنها در پانويس‌ها از آن‌ها بهره برده است و پى‌گفتار بهاءالدين خرمشاهى است. وى در اين پى‌گفتار با ارزيابى اين ترجمه، وجوه امتياز و اعتبار اين ترجمه را شيوايى، امانت و زيبايى دانسته است.

ويژگى‌هاى كلى اين ترجمه

1. فارسى‌گرايى بدون افراط به شيوه نثر معيار، يكى از ويژگى‌هاى اين اثر استوار است؛ به‌گونه‌اى كه آنچه يك هنرمند باريك‌بين از نرمى و لطافت و عذوبت و ظرافت در شمارى از اشعار شاعران نكته‌پرداز مى‌يابد، در لابه‌لاى واژگان اين اثر فاخر نيز مشاهده مى‌كند.
2. قواعد دستور زبان در اين ترجمه كاملاً رعايت شده و حتى‌الامكان از شيوه تحت‌اللفظى و همچنين به‌كارگيرى الفاظ مترادف پرهيز به‌عمل آمده و تقريباً همه واوها و كلمات تأكيد در ترجمه نيز لحاظ گرديده و حتى واوهاى زائد هم حذف نشده است.
3. انطباق ترجمه با متن، به تعبير ديگرى وفادارى و پايبندى به متن، به‌گونه محسوس، مد نظر مترجم قرار گرفته و از طرفى زيبانگارى و چينش هنرمندانه كلمات هم لحاظ گشته و تلاش مترجم بر آن بوده كه هيچ‌كدام قربانى ديگرى نشود؛ يعنى تا حدودى وفادارى به متن با حفظ روانى و زيباپردازى در نثر ترجمه جمع گشته است.
4. كلمات معرفه و نكره، معرفه و نكره بودن آنها در ترجمه به‌نحو چشمگيرى لحاظ گرديده و در بيشتر موارد افعال مجهول به‌صورت جمع ترجمه شده‌اند.
5. معادل‌هاى جديد و ابتكارى در برابر شمارى از كلمات قرآنى، جلوه ويژه‌اى به اين اثر داده كه گوياى حسن ابتكار مترجم توانمند است؛ به‌عنوان نمونه:

   عفريت: ديوسار؛

   تفاوت: ناسازگارى؛

   اولى النعمة: رفاه‌زده؛

   مجادله: چالش‌ورزيدن؛

   احتجاج: چون‌وچرا كردن؛

   فخور: خويشتن‌ستاى.

6. وجود پانوشت‌هاى لازم و گاه ضرورى از ديگر ويژگى‌هاى اين اثر است كه در آنها به اشباه و نظائر و وجوه مختلف ترجمه اشاره شده و شمارى از شأن نزول‌ها و مصاديق آيات نيز بيان گرديده و يا صرفاً به منابع و مآخذ ترجمه مورد نظر با توضيحاتى كوتاه اشاره گرديده است

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. خجندى، عبدالمنان نصيرالدين، ترجمه قرآن استاد گرمارودى در يك نگاه، مجله بينات، سال سيزدهم، شماره 49 و 50.
3. ترجمه قرآن دكتر موسوى گرمارودى از نگاه ديگران، بينات، سال دوازدهم، شماره 46.
4. معرفى و بررسى ترجمه قرآن استاد گرمارودى، محمدعلى كوشا، بينات، سال سيزدهم، شماره 49 و 50.