فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی

مرقد فیض کاشانی در خیابان شهید اسلامی تبار شهر کاشان

نام	فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی
نام های دیگر	ف‍ی‍ض‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ م‍رت‍ض‍ی‌ ف‍ی‍ض‌، م‍لا م‍ح‍س‍ن‌ ف‍ی‍ض‌ ک‍اش‍ان‍ی‌، م‍لا م‍ح‍س‍ن‌ ف‍ی‍ض‌ ک‍اش‍ان‍ی‌، م‍ول‍ی‌ م‍ح‍م‍د م‍ح‍س‍ن‌ ک‍اش‍ان‍ی‌، م‍ح‍س‍ن‌ م‍ح‍س‍ن‌ ف‍ی‍ض‌ ک‍اش‍ان‍ی‌ م‍ح‍س‍ن‌ ک‍اش‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ش‍اه‌ م‍رت‍ض‍ی‌ م‍لا م‍ح‍س‍ن‌ ف‍ی‍ض‌ Mohsen Fayz Kashani
نام پدر	رضی‌الدین شاه مرتضی
متولد	977ش یا 1598 م
محل تولد	کاشان
رحلت	1059ش یا 1091 ق یا 1680 م
اساتید	ملاّ محمدّ تقى مجلسى شيخ بهايى ميرفندرسكى ميرداماد
برخی آثار	عین الیقین الملقب بالانوار و الاسرار الأصفى في تفسير القرآن الشهاب الثاقب في وجوب صلاة الجمعة العیني
کد مؤلف	AUTHORCODE464AUTHORCODE

محمّد بن مرتضى مشهور به ملامحسن فيض كاشانى، حکیم، محدث، مفسر ، عارف، شاعر، و يكى از اكابر علما، و فقهاء اخباری دوره صفویه در قرن یازدهم هجری و از شاگردان بر جسته ملاصدرای شیرازی و معاصر با شاه عباس دوم بوده است.

ولادت

در چهاردهم صفر سال 1007ق در كاشان به دنيا آمد. پدر وی رضی‌الدین شاه مرتضی (۹۵۰-۱۰۰۹ق) مردی فقیه، متکلّم، ادیب و مفسر بود و در کاشان حوزه تدریس داشت.

مادر او زهرا خاتون، بانوی عالم و شاعر، دختر ضیاءالعرفاء رازی – از عالمان بزرگ شهر ری – بوده است. جد مرحوم فیض، تاج‌الدین شاه، عالم، عارف و شاعر و از نامداران دوران خویش در کاشان بوده و در همان دیار مدفون است.

تحصیلات

وى در دو سالگى پدر خود را از دست داد و دايى و عمويش تربيت او را به عهده گرفتند. ايشان مقدّمات علوم را تا سن بلوغ در كاشان و در نزد عمو و دايى فرا گرفت. بيست ساله بود كه براى ادامه تحصيل به اصفهان مهاجرت كرد و از اساتيد برجسته‌ى آن ديار كسب فيض نمود. از جمله اساتيد اين عالم بزرگ عبارتند از: ملاّ محمدّ تقى مجلسى، شيخ بهايى، ميرداماد، ميرفندرسكى و ملاّصدرا.

ملاّمحسن پس از آن براى كسب علم از سيد ماجد بحرانى به شيراز كوچ كرد و مدّت دو سال به تكميل علم حديث و روايت پرداخت و بار ديگر به اصفهان بازگشت. بعد از آن براى انجام فريضه‌ى حج به مكّه مشرف شده و در آنجا به ملاقات شيخ محمد زين‌الدين عاملى رفته و از آن بزرگوار نيز كسب فيض نمود. پس از مراجعت از مكّه، وقتى ملاّصدرا از شيراز به شهر مقدّس قم مهاجرت كرد و در روستاى كهك اقامت گزيد، ملاّمحسن و عبدالرّزاق لاهيجى نيز به آنجا رفته و مدّت هشت سال مونس تنهايى او بودند، و در همين دوران بود كه ملاّصدرا دو دختر فاضل و عالم خود را به دو شاگردش ملاّمحسن و ملاّ عبدالرزاق تزويج كرد. سپس ملاّمحسن فيض كاشانى همراه ملاّصدرا به شيراز رفت و بعد از دو سال به كاشان بازگشت و به امر تدريس، تعليم، تبليغ و تألیف و تصنيف مشغول گرديد.

ملامحسن كاشانى در دوران زندگى پربار خود شاگردانى را تقديم جهان تشيّع كرد. از جمله‌ى آن بزرگواران عبارتند از: علم‌الهدى فرزند خود فيض، معين‌الدين فرزند ديگر فيض، عبدالغفور برادر فيض، شاه مرتضى دوّم پسر برادر فيض، ضياءالدين محمّد، ملاّشاه فضل‌الله، ملا محمّدباقر مجلسى، سيّد نعمت‌الله جزايرى، قاضى سعيد قمى، ملا محمدصادق خضرى، شمس‌الدين محمّد قمى، شيخ محمدمحسن عرفان شيرازى و بسيارى از علماى ديگر.

آثار

بنابر آنچه نقل شده مرحوم فيض نزديك به دويست جلد كتاب ارزشمند در علوم و فنون مختلف تأليف كرده است. برخى از تأليفات اين مرد بزرگ عبارتند از: 1 تفسير صافى.

1. الوافى
2. الشافى
3. النوادر
4. المحجة البيضاء
5. مفاتيح الشرايع
6. اصول المعارف
7. علم اليقين
8. حقّ اليقين
9. عين اليقين
10. ضياءالقلب، الفت نامه
11. زادالسالك
12. شوق المهدى
13. ديوان قصائد

وفات

سرانجام ملامحسن فيض در سن 84 سالگى، در 22 ربيع الثانى سال 1091 در شهر كاشان از دنيا رفت و در قبرستانى كه در زمان حياتش زمين آن را خريدارى و وقف نموده بود، به خاک سپرده شد.

وابسته‌ها

عین الیقین

کلمات المحققین

الأصفى في تفسير القرآن

الاصول الاصیله (چاپ قدیم)

اصول المعارف

تسهیل السبیل بالحجة في إنتخاب كشف المحجة لثمرة المهجة

تفسير الصافي

الحق المبين في تحقيق كيفية التفقه فی‌الدين

راه روشن: ترجمه کتاب المحجة البیضاء في تهذیب الإحیاء

سراج السالكین (منتخب مثنوی معنوی)

سفینة النجاه

الشهاب الثاقب في وجوب صلاة الجمعة العیني

شوق مهدی(عج)

علم الیقین في أصول الدین

المحجة البیضاء في تهذیب الإحیاء

مفاتیح الشرایع

منهاج النجاة في بیان العلم الواجب علی کل مسلم و مسلمة

النخبة في الحکمة العملیة و الأحکام الشرعیة

نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین

الوافي

انوار الحکمه

الشافي في العقائد و الأخلاق و الأحکام

ده رساله محقق بزرگ فیض کاشانی

نقد الأصول الفقهیة

مجموعه رسائل

کلمات مکنونة من علوم أهل الحکمة و المعرفة

معتصم الشیعه فی احکام الشریعه

منتخب مکاتيب قطب

ترجمة الحقائق

ترجمه تفسیر شریف صافی

خلاصه الاذکار و اطمینان القلوب

کلیات علامه ملا محمد محسن فیض کاشانی (دیوان فیض کاشانی)

ترجمه سفينة النجاة

الکلمات المکنونة (چاپ کنگره فیض)

نوگويه‌ها؛ متن و ترجمه الكلمات الطريفة

قرة العيون في أعز الفنون (چاپ کنگره فیض)

سفينة النجاة و الکلمات الطريفة

المعارف

ذريعة الضراعة في جمع الأدعية المتضمنة للمناجاة مع الله تعالي

نقد الأصول الفقهية (چاپ کنگره فیض)

هشت در بهشت: ده رساله از علامه فيض کاشاني

الأصول الأصیلة (چاپ کنگره فیض)

علم الیقین

شوق مهدي

اخلاق حسنه

آینه آخرت (تحقیق و ترجمه مرآه الآخره ملا محسن فیض کاشانی) بررسی معاد از نگاه ملاصدرا

الحقائق في محاسن الأخلاق

سلوک فیض (الحقایق)

النوادر فی جمع الاحادیث

راهنمای سعادت

الصافی فی تفسیر کلام الله الوافی

تفسیر صافی

تفسیر صافی (از سوره رعد الی آخر قرآن)

الفهرست

تسهيل السبيل بالحجة في انتخاب کشف المحجة لثمرة المهجة

کليات اشعار مولانا فيض کاشاني

کلمات مکنونه

مجموعه پنج رساله علمي طبي

معراج به روايت فيض کاشاني

الصافي في تفسير القران

الأدعية و الأذکار المجربة، المسمي بخلاصة الأذکار و إطمئنان القلوب

المعراج

نضد الايضاح