پرش به محتوا

فرهنگ ادبیات فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۶: خط ۲۶:
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
'''فرهنگ ادبیات فارسی''' تألیف محمد شریفی به ویراستاری محمدرضا جعفری، این کتاب یک فرهنگنامه ادبی کاربردی است که با رویکردی مختصر و مفید، اطلاعات پایه درباره ادبیات فارسی (از کلاسیک تا معاصر) شامل شرح حال نویسندگان، خلاصه آثار مهم، اصطلاحات ادبی و اساطیر را گردآوری کرده است. هدف آن پاسخگویی سریع به نیازهای دانشجویان و علاقمندان است، بدون ادعای جامعیت، و با تأکید ویژه بر ادبیات داستانی معاصر. کتاب با ساختار موضوعی و نمایه‌های کاربردی طراحی شده تا دسترسی آسان به اطلاعات را فراهم کند.
'''فرهنگ ادبیات فارسی''' تألیف [[شریفی، محمد|محمد شریفی]] به ویراستاری [[جعفری، محمدرضا|محمدرضا جعفری]]، این کتاب یک فرهنگنامه ادبی کاربردی است که با رویکردی مختصر و مفید، اطلاعات پایه درباره ادبیات فارسی (از کلاسیک تا معاصر) شامل شرح حال نویسندگان، خلاصه آثار مهم، اصطلاحات ادبی و اساطیر را گردآوری کرده است. هدف آن پاسخگویی سریع به نیازهای دانشجویان و علاقمندان است، بدون ادعای جامعیت، و با تأکید ویژه بر ادبیات داستانی معاصر. کتاب با ساختار موضوعی و نمایه‌های کاربردی طراحی شده تا دسترسی آسان به اطلاعات را فراهم کند.


==گزارش کتاب==
==گزارش کتاب==
خط ۴۵: خط ۴۵:
1. در حوزۀ ادبیات کلاسیک: شعر و نویسندگان مشهور ایرانی که عموماً آثاری به زبان فارسی داشته‌اند معرفی شده‌اند، با این توضیح که کسی نویسنده تلقی شده که آثارش ادبی یا مرتبط با ادبیات باشد. آثار ادبی ـ اعم از قصه و منظومه و اثر غیر ادبی منظوم (مانند تواریخ منظوم) ـ معرفی شده است و در موارد مقتضی شرحی از مضمون آنها آمده است. در مورد داستان‌هایی که کراراً به نظم کشیده شده است، مشخصات منظومه‌ها حتی‌الامکان زیر داستان اصلی آمده است. آثار غیر ادبی اعم از تاریخی یا علمی تنها در صورتی معرفی شده است که دارای ارزش و اهمیت ادبی یا زبانی یا لغوی بوده است. تذکره‌های مهم ادبی با شرحی مختصر دربارۀ محتویاتشان معرفی شده و تذکره‌های کم‌اهمیت‌تر ذیل مقالۀ تذکره با توضیحی مجمل فهرست شده است. لغتنامه‌های مشهور به‌ویژه آنها که از حیث شواهد شعری غنی هستند و یا فضل تقدّم دارند معرفی شده است. تفسیرهای مهم فارسی که حاوی بسیاری از قصص دینی است به صورت مستقل معرفی شده و تفسیرهای کم‌اهمیت‌تر ذیل مقالۀ تفسیر یا شرحی مختصر فهرست شده است. اساطیر ایرانی خاصه آنها که در ادبیات فارسی مورد تلمیح و اشاره قرار گرفته معرفی شده است. اشارات داستانی و تلمیحات مشهور که عموماً در آثار ادبی خاصّه شعر فارسی به چشم می خورد معرفی شده است. شخصیت‌های مهم شاهنامه فردوسی، هم به سبب شهرت فراوان و هم بدین سبب که برخی برگرفته از اوستا یا داستان‌های ملی ایران هستند و معمولاً در چند داستان نقش داشته‌اند، هر یک در مقاله‌ای مستقل معرفی شده‌اند و .... .
1. در حوزۀ ادبیات کلاسیک: شعر و نویسندگان مشهور ایرانی که عموماً آثاری به زبان فارسی داشته‌اند معرفی شده‌اند، با این توضیح که کسی نویسنده تلقی شده که آثارش ادبی یا مرتبط با ادبیات باشد. آثار ادبی ـ اعم از قصه و منظومه و اثر غیر ادبی منظوم (مانند تواریخ منظوم) ـ معرفی شده است و در موارد مقتضی شرحی از مضمون آنها آمده است. در مورد داستان‌هایی که کراراً به نظم کشیده شده است، مشخصات منظومه‌ها حتی‌الامکان زیر داستان اصلی آمده است. آثار غیر ادبی اعم از تاریخی یا علمی تنها در صورتی معرفی شده است که دارای ارزش و اهمیت ادبی یا زبانی یا لغوی بوده است. تذکره‌های مهم ادبی با شرحی مختصر دربارۀ محتویاتشان معرفی شده و تذکره‌های کم‌اهمیت‌تر ذیل مقالۀ تذکره با توضیحی مجمل فهرست شده است. لغتنامه‌های مشهور به‌ویژه آنها که از حیث شواهد شعری غنی هستند و یا فضل تقدّم دارند معرفی شده است. تفسیرهای مهم فارسی که حاوی بسیاری از قصص دینی است به صورت مستقل معرفی شده و تفسیرهای کم‌اهمیت‌تر ذیل مقالۀ تفسیر یا شرحی مختصر فهرست شده است. اساطیر ایرانی خاصه آنها که در ادبیات فارسی مورد تلمیح و اشاره قرار گرفته معرفی شده است. اشارات داستانی و تلمیحات مشهور که عموماً در آثار ادبی خاصّه شعر فارسی به چشم می خورد معرفی شده است. شخصیت‌های مهم شاهنامه فردوسی، هم به سبب شهرت فراوان و هم بدین سبب که برخی برگرفته از اوستا یا داستان‌های ملی ایران هستند و معمولاً در چند داستان نقش داشته‌اند، هر یک در مقاله‌ای مستقل معرفی شده‌اند و .... .


2. در حوزۀ ادبیات معاصر: شاعران و داستان‌نویسان و نمایشنامه‌نویسان و طنزپردازان و متقدان و پژوهشگران عرصۀ ادبیات و برخی خاورشناسان و ایرانشناسان مشهور که در زمینۀ ادبیات ایران کار کرده‌اند، با ذکر فهرست آثارشان معرفی شده‌اند. از نویسندگان نسل اول داستان‌نویسی در ایران تقریباً تمان آثار ایشان تلخیص شده است و از نسل دوم نیز عده‌ای با تمام آثار حضور دارند اما از برخی تنها یکی دو رمان تلخیص شده است. از آثار نویسندگان نسل سوم به بعد نیز نمونه‌های منتخب آمده است. از میان نمایشنامه‌نویسان بیشتر به کسانی توجه شده است که جنبۀ ادبی کارشان بر جنبۀ نمایشی غلبه دارد. خلاصۀ تمام رمان‌های مطرح در ادبیات فارسی با شرحی که عموماً دربرگیرندۀ اطلاعاتی چون نوع، حجم تقریبی، زمان و مکان وقوع و پیرنگ داستان است در این فرهنگ آمده است. مجموعه داستان‌های مشهور یا برندۀ جایزه هر یک در مدخلی جداگانه آمده بر حسب شهرت و اهمیت معرفی شده است. در مورد مجموعه‌داستان‌های به هم پیوسته و نمایشنامه نیز مانند رمان‌ها عمل شده است. دفترهای شعر مشهور و تأثیرگذار در مقاله‌های مستقل معرفی شده است. برخی کتب پژوهشی در زمینۀ ادبیات مانند «سخن و سخنوران» از بدیع‌الزمان فروزانفر یا «تاریخ ادبیات در ایران» از ذبیح‌الله صفا یا «موسیقی شعر» از محمدرضا شفیعی کدکنی به خاطر شهرت و اهمیت خاص معرفی شده است و ... .
2. در حوزۀ ادبیات معاصر: شاعران و داستان‌نویسان و نمایشنامه‌نویسان و طنزپردازان و متقدان و پژوهشگران عرصۀ ادبیات و برخی خاورشناسان و ایرانشناسان مشهور که در زمینۀ ادبیات ایران کار کرده‌اند، با ذکر فهرست آثارشان معرفی شده‌اند. از نویسندگان نسل اول داستان‌نویسی در ایران تقریباً تمان آثار ایشان تلخیص شده است و از نسل دوم نیز عده‌ای با تمام آثار حضور دارند اما از برخی تنها یکی دو رمان تلخیص شده است. از آثار نویسندگان نسل سوم به بعد نیز نمونه‌های منتخب آمده است. از میان نمایشنامه‌نویسان بیشتر به کسانی توجه شده است که جنبۀ ادبی کارشان بر جنبۀ نمایشی غلبه دارد. خلاصۀ تمام رمان‌های مطرح در ادبیات فارسی با شرحی که عموماً دربرگیرندۀ اطلاعاتی چون نوع، حجم تقریبی، زمان و مکان وقوع و پیرنگ داستان است در این فرهنگ آمده است. مجموعه داستان‌های مشهور یا برندۀ جایزه هر یک در مدخلی جداگانه آمده بر حسب شهرت و اهمیت معرفی شده است. در مورد مجموعه‌داستان‌های به هم پیوسته و نمایشنامه نیز مانند رمان‌ها عمل شده است. دفترهای شعر مشهور و تأثیرگذار در مقاله‌های مستقل معرفی شده است. برخی کتب پژوهشی در زمینۀ ادبیات مانند «[[سخن و سخنوران]]» از [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] یا «[[تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی (صفا)|تاریخ ادبیات در ایران]]» از [[صفا، ذبیح‌الله|ذبیح‌الله صفا]] یا «موسیقی شعر» از [[شفیعی کدکنی، محمدرضا|محمدرضا شفیعی کدکنی]] به خاطر شهرت و اهمیت خاص معرفی شده است و ... .
 
3. سایر توضیحات: در مقالۀ مربوط به هر پدید آورنده، تقریباً همه جا ابتدا اطلاعاتی راجع به شرح حال او آمده و سپس به ارزیابی مختصری از کارهای او پرداخته شده و در پایان آثار ادبی وی معرفی گردیده است. در مورد نام‌های قدیم ـ چون ابوریحان بیرونی و نصیرالدین طوسی ـ و نیز در مورد نامهای مستعار یا مشهوری که نام واقعی موضوع مقاله نیست ـ مثل احمد محمود یا نوذر پرنگ ـ تقدم نام خانوادگی بر نام رعایت نشده و در ردیف حرف اول نام آمده است. تاریخ انتشار برخی از کتابهای معاصر در منابع گوناگون گاه یک سال و بیشتر با یکدیگر اختلاف دارد که ناشی از اختلاف تاریخ نشر در شناسنامۀ کتاب با تاریخ ثبت شده در کتابشناسی‌ها است. در این فرهنگ هر جا مقدور بوده، تاریخ مندرج در شناسنامۀ کتاب اصل تلقی گردیده و در غیر این صورت، تاریخ انتشار به استناد کتابشناسیها و سایر منابع ذکر شده است. مبنای اعراب‌گذاری چه در مدخل‌ها و چه در متن حصول اطمینان از درست‌خوانی بوده است و هر جا شائبۀ در میان نبوده و احتمال غلط‌خوانی وجود نداشته از اعراب‌گذاری پرهیز شده است. جز در موارد ذکر شده، محل چاپ یا انتشار تمام کتاب‌ها در تهران است. در نقل از منابع کهن و یا در برخی از اشعار، لغات کم‌کاربرد و بعضاً مهجور که ممکن است برای خوانندۀ عام ناآشنا باشد درجا معنی شده است تا نیازی به مراجعه به لغتنامه‌ها نباشد.
 
4. نمایه‌ها: نمایۀ تخلص‌ها و نام‌های مستعار و القاب برای سهولت بازیابی شاعران و نویسندگانی است که به نام‌های مستعار یا به تخلص خود نیز مشهور بوده‌اند و مراجعه‌کننده شاید نام اصلی آنان را نداند. دیگر از مزایای این فهرست، دسترسی سریع به نام کسانی است که فی‌المثل ملک‌الشعرا لقب داشته یا ادیب تخلص می‌کرده‌اند. نمایۀ شخصیتهای داستانی شامل قهرمانان و شخصیت‌هایی است که نام آنها یا به صورت مدخل مستقل و یا ضمن مقالات دیگر آمده است. نمایۀ آثار، مراجعه‌کننده را یاری می‌دهد تا خالق همۀ آثاری را که در متن فرهنگ آمده است بشناسد. نمایۀ اشارات و تلمیحات و تعبیرات و توصیفات، مراجعه‌کننده را در مورد بسیاری از اشارات و تلمیحات به کار رفته در ادبیات فارسی راهنمایی می‌کند. نمایۀ معرفی نام‌های تاریخی، مراجعه‌کننده را برای اطلاع از دورۀ فرمانروایی پادشاهان و سال تولد و وفات امرا و سلاطین و حکمرانانی که در ضمن شرح حال ادبا و شعرا و یا در متن سایر مقالات نام برده شده اند در حد خود از مراجعه به منابع دیگر بی‌نیاز می‌کند و ... .<ref>[https://literaturelib.com/books/3397 ر.ک. پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>


3. سایر توضیحات: در مقالۀ مربوط به هر پدید آورنده، تقریباً همه جا ابتدا اطلاعاتی راجع به شرح حال او آمده و سپس به ارزیابی مختصری از کارهای او پرداخته شده و در پایان آثار ادبی وی معرفی گردیده است. در مورد نام‌های قدیم ـ چون ابوریحان بیرونی و نصیرالدین طوسی ـ و نیز در مورد نامهای مستعار یا مشهوری که نام واقعی موضوع مقاله نیست ـ مثل احمد محمود یا نوذر پرنگ ـ تقدم نام خانوادگی بر نام رعایت نشده و در ردیف حرف اول نام آمده است. تاریخ انتشار برخی از کتابهای معاصر در منابع گوناگون گاه یک سال و بیشتر با یکدیگر اختلاف دارد که ناشی از اختلاف تاریخ نشر در شناسنامۀ کتاب با تاریخ ثبت شده در کتابشناسی‌ها است. در این فرهنگ هر جا مقدور بوده، تاریخ مندرج در شناسنامۀ کتاب اصل تلقی گردیده و در غیر این صورت، تاریخ انتشار به استناد کتابشناسی‌ها و سایر منابع ذکر شده است. مبنای اعراب‌گذاری چه در مدخل‌ها و چه در متن حصول اطمینان از درست‌خوانی بوده است و هر جا شائبۀ در میان نبوده و احتمال غلط‌خوانی وجود نداشته از اعراب‌گذاری پرهیز شده است. جز در موارد ذکر شده، محل چاپ یا انتشار تمام کتاب‌ها در تهران است. در نقل از منابع کهن و یا در برخی از اشعار، لغات کم‌کاربرد و بعضاً مهجور که ممکن است برای خوانندۀ عام ناآشنا باشد درجا معنی شده است تا نیازی به مراجعه به لغتنامه‌ها نباشد.


4. نمایه‌ها: نمایۀ تخلص‌ها و نام‌های مستعار و القاب برای سهولت بازیابی شاعران و نویسندگانی است که به نام‌های مستعار یا به تخلص خود نیز مشهور بوده‌اند و مراجعه‌کننده شاید نام اصلی آنان را نداند. دیگر از مزایای این فهرست، دسترسی سریع به نام کسانی است که فی‌المثل [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرا]] لقب داشته یا ادیب تخلص می‌کرده‌اند. نمایۀ شخصیتهای داستانی شامل قهرمانان و شخصیت‌هایی است که نام آنها یا به صورت مدخل مستقل و یا ضمن مقالات دیگر آمده است. نمایۀ آثار، مراجعه‌کننده را یاری می‌دهد تا خالق همۀ آثاری را که در متن فرهنگ آمده است بشناسد. نمایۀ اشارات و تلمیحات و تعبیرات و توصیفات، مراجعه‌کننده را در مورد بسیاری از اشارات و تلمیحات به کار رفته در ادبیات فارسی راهنمایی می‌کند. نمایۀ معرفی نام‌های تاریخی، مراجعه‌کننده را برای اطلاع از دورۀ فرمانروایی پادشاهان و سال تولد و وفات امرا و سلاطین و حکمرانانی که در ضمن شرح حال ادبا و شعرا و یا در متن سایر مقالات نام برده شده اند در حد خود از مراجعه به منابع دیگر بی‌نیاز می‌کند و ... .<ref>[https://literaturelib.com/books/3397 ر.ک. پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
==پانويس ==
==پانويس ==
<references />
<references />