قرآن‌های دورۀ تیموری؛ درآمدی بر نظام بصری حاکم بر نسخ خطی ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

قرآن‌های دورۀ تیموری؛ درآمدی بر نظام بصری حاکم بر نسخ خطی ایرانی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۳ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۲

۱ بایت حذف‌شده ، ۲۳ مارس

جز

جایگزینی متن - ' (س)' به '(س)'

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۴۶٬۵۳۱

ویرایش

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 ==گزارش کتاب==
-پرسش دربارۀ اصول و ضوابط حاکم بر طراحی نسخ خطی ایرانی سؤالی است که قدمت چندانی ندارد و از این رو، پاسخ‌های چندانی نیز بدان داده نشده است. این کتاب محصول طراحی پژوهشی با عنوان «تبیین نظام بصری حاکم بر طراحی قرآن‌های دورۀ تیموری با تمرکز بر قرآن منتخب آن دوره» است که با حمایت مالی و معنوی پژوهشکدۀ هنر، وابسته به فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، در تیر ماه سال 1396 ش به پایان رسید. هدف اولیۀ این طرح، تدوین نظام بصری حاکم بر دست‌کم یکی از مصاحف دورۀ تیموری بود که در یکی از کتابخانه‌ها یا موزه‌های داخل کشور حفظ و نگهداری می‌شود. پژوهنده برای یافتن نمونۀ مدنظر خود از محل موزه‌های آستان قدس رضوی در مشهد، موزۀ آستانۀ مقدسۀ حضرت معصومه (س) در قم، موزه‌های ملی قرآن کریم و ملی ایران در تهران بازدید نمود و تعداد معتنابهی مخطوطات قرآنی دورۀ تیموری را بررسی کرد. با این وصف، به دلیل محدودیت‌های مالی و زمانی رویاروی این پژوهنده، محتوای طرح یادشده به معرفی مصاحف تیموری محفوظ در بخش اسلامی موزۀ ملی ایران و سپس تدوین نظام بصری حاکم بر طراحی مجموعه جزء‌های قرآنی شمارۀ 9232 محفوظ در محل این موزه محدود شد. عمده‌ترین دلیل این انتخاب شناخت کمتری است که نسبت به گنجینه‌های خطی محفوظ در قدیمی‌ترین و مهم‌ترین موزل ایران وجود دارد.
+پرسش دربارۀ اصول و ضوابط حاکم بر طراحی نسخ خطی ایرانی سؤالی است که قدمت چندانی ندارد و از این رو، پاسخ‌های چندانی نیز بدان داده نشده است. این کتاب محصول طراحی پژوهشی با عنوان «تبیین نظام بصری حاکم بر طراحی قرآن‌های دورۀ تیموری با تمرکز بر قرآن منتخب آن دوره» است که با حمایت مالی و معنوی پژوهشکدۀ هنر، وابسته به فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، در تیر ماه سال 1396 ش به پایان رسید. هدف اولیۀ این طرح، تدوین نظام بصری حاکم بر دست‌کم یکی از مصاحف دورۀ تیموری بود که در یکی از کتابخانه‌ها یا موزه‌های داخل کشور حفظ و نگهداری می‌شود. پژوهنده برای یافتن نمونۀ مدنظر خود از محل موزه‌های آستان قدس رضوی در مشهد، موزۀ آستانۀ مقدسۀ حضرت معصومه(س) در قم، موزه‌های ملی قرآن کریم و ملی ایران در تهران بازدید نمود و تعداد معتنابهی مخطوطات قرآنی دورۀ تیموری را بررسی کرد. با این وصف، به دلیل محدودیت‌های مالی و زمانی رویاروی این پژوهنده، محتوای طرح یادشده به معرفی مصاحف تیموری محفوظ در بخش اسلامی موزۀ ملی ایران و سپس تدوین نظام بصری حاکم بر طراحی مجموعه جزء‌های قرآنی شمارۀ 9232 محفوظ در محل این موزه محدود شد. عمده‌ترین دلیل این انتخاب شناخت کمتری است که نسبت به گنجینه‌های خطی محفوظ در قدیمی‌ترین و مهم‌ترین موزل ایران وجود دارد.
 این کتاب در دو  فصل تنظیم شده است. فصل اول آن به معرفی و توصیف برجسته‌ترین قرآن‌های تیموری محفوظ در موزۀ ملی ایران اختصاص یافته است. در واقع، موزۀ ملی شماری از نفیس‌ترین قرآن‌های کتابت‌شده در دورۀ اسلامی را در اختیار دارد. این قرآن‌ها شامل مصاحفی از قرن سوم تا چهاردهم قمری است و نمونه‌هایی بسیار نفیس از هنرمندانی بنام چون یاقوت مستعصمی، عمادالطاووسی، احمد سهروردی، پیرمحمد ثانی، احمد نیریزی و ضیاء‌السلطنه، در میان آنها می‌درخشند. بسیاری از این قرآن‌ها از جمله اشیاء وقف‌شده بر بقعۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی هستند که طی دو مرحله در سال‌های 1314 و 1353 ش، از اردبیل به تهران انتقال یافته و سرانجام به این موزه واگذار شده‌اند. مجموعه نُسَخ قرآنی تیموری محفوظ در موزۀ ملی، شامل 19 نسخۀ قرآنی کامل، نسخه‌های متشکل از چند، یک و یا کمتر از یک جزء از قرآن کریم و مجموعه جزء‌های قرآنی می‌شود که آنها نیز همچون سایر قرآن‌های این مجموعه عمدتاً در سال‌های 1314 و 1353 ش، از محل آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به این موزه راه یافته‌اند. متأسفانه این مجموعه تاکنون کمتر معرفی و شناخته شده است به گونه‌ای که فهرست‌نویسی اولیۀ آن به‌تازگی پایان یافته و همچنان به بازنگری‌های مستمر و نیز پاره‌ای اصطلاحات نیازمند است.