الذهب المسبوک في وعظ الملوک: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الذهب المسبوك في وعظ الملوك'''، اثر ابوعبدالله محمد بن ابونصر حمیدی (متوفی 488ق)، کتابی است در پند و اندرز دادن به پادشاهان و حاکمان و توصیه آنها به رعایت عدل و محسنات اخلاقی.

اثر حاضر، در واقع نه از جمله کتاب‌های مهم حمیدی و نه حتی از زمره کتب متوسط اوست، بلکه مهم‌ترین ارزش آن، این است که در مطالعه زندگانی و سیر آثار و تصنیفات او، مفید و از جمله کتب تراث می‌باشد که تاکنون بدان پرداخته نشده است. همچنین این کتاب، یکی از اولین کتاب‌های اسلامی است که در موعظه پادشاهان، به رشته تحریر درآمده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص46</ref>.

حمیدی در مباحث مطرح‌شده در کتاب، اظهار نظری نداشته و تعلیق و توضیح خاصی پیرامون مطالب آن، ارائه نکرده است، بلکه تنها به ذکر روایات و مطالبی با سند آن، از منابع محدودی، همچون: تفسیر ابوالفرج معافی بن زکریا نهروانی جریری یا کتاب «المجالسة و جواهر العلم» دینوری، «الأمالي» قالی، «العقد الفريد» ابن عبدربه، «تاریخ حنبل بن اسحاق»، «المقيمين من الصوفية» ابواسحاق حبال و آثار نویسندگانی چون ابوبکر محمد بن احمد بن ولید بن عثمان سلیمی دمشقی، ابوبکر بن انباری، مرزبانی، ابن درید و... پرداخته است که نکته قابل توجه پیرامون آن‌ها، این است که بیشتر این منابع و آثار، از جمله کتب تراثی است که مفقود بوده و امروزه دیگر در دسترس ما نیست و شاید همین موضوع، تا اندازه‌ای باعث اهمیت کتاب باشد<ref>ر.ک: همان، ص46-47</ref>.

مدار اصلی موضوعات و مباحث مطرح‌شده در منابع مورد استفاده حمیدی در نگارش کتاب، حول تفسیر، اخبار، کتاب اهل تصوف و تاریخ می‌چرخد. قابل توجه آنکه او در انتخاب مطالب و موضوعات مطرح‌شده در این منابع، توجه زیادی نداشته و گاهی مطالبی را نقل نموده است که با سنت‌های تکوینی و تشریعی خداوند، در تنافی می‌باشد؛ مانند آنچه در داستان ذوالقرنین و یا در کلام منسوب به خداوند در خطاب به حضرت داود(ع)، نقل نموده است. در زمینه مطالب تاریخی نیز یقین داریم اخباری که درباره اظهار خواری کردن سفیان بن عیینه و عبدالرزاق بن همام در برابر سلطان وقت و متمایز بودن فضیل بن عیاض از آن دو به‌واسطه زهد ورزیدن، نقل نموده، از لحاظ تاریخی دروغ است. همچنین موعظه امام ابوعمر اوزاعی به خلیفه، مشتمل بر خرافاتی است که حکایت از جعلی بودن آن دارد<ref>ر.ک: همان، ص47-48</ref>.