۱۴۶٬۴۶۰
ویرایش
ناسخ الرموز (رمز محمودی) به انضمام کشفالاسرار ناصری (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۱
، ۱۸ فوریهبدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''ناسخ الرموز (رمز محمودی) به انضمام کشفالاسرار ناصری''' تألیف محمود بن یوسف مازندرانی ملقب به مفتاحالملک به کوشش عبدالرفیع | '''ناسخ الرموز (رمز محمودی) به انضمام کشفالاسرار ناصری''' تألیف [[مازندرانی، محمود بن یوسف|محمود بن یوسف مازندرانی]] ملقب به مفتاحالملک به کوشش [[رحیمی، عبدالرفیع|عبدالرفیع رحیمی]]، [[بیاتی چالشتری، محمد|محمد بیاتی چالشتری]]، کتاب برای به رمز نوشتن مکتوبات مهم مانند اسرار دولتی و مطالب محرمانه و مناسبات سیاسی و اداری ، نظامی کشور و اشخاص مهم در سال ۱۲۹۰ ق. توسط مؤلف تدوین شد تا علاوه بر آنکه غیر از طرف قرارداد و بدون مفتاح (رمزگشا)کسی نتواند از مطالب آن آگاهی یابد، برای مخابره با تلگراف نیز ساده و مقرون به صرفه باشد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
«رمزنگاری» فنی است که به بررسی و شناخت اصول و روشهای انتقال یا ذخیرۀ اطلاعات به صورت امن میپردازد. رمزنگاری استفاده از تکنیکها و روشها برای برقراری امنیت اطلاعات است. در دورۀ قاجار بعد از تأسیس و شکلگیری وزارت خارجه، واحدی برای رمزنویسی تشکیل شد و ادارۀ آن بر عهدۀ میرزا محمودخان مفتاحالملک گذاشته شد. | «رمزنگاری» فنی است که به بررسی و شناخت اصول و روشهای انتقال یا ذخیرۀ اطلاعات به صورت امن میپردازد. رمزنگاری استفاده از تکنیکها و روشها برای برقراری امنیت اطلاعات است. در دورۀ قاجار بعد از تأسیس و شکلگیری وزارت خارجه، واحدی برای رمزنویسی تشکیل شد و ادارۀ آن بر عهدۀ میرزا محمودخان مفتاحالملک گذاشته شد. | ||
میرزا محمودخان مازندرانی ملقب به «مفتاحالملک و رموز» از رجال برجستۀ وزارت خارجۀ عصر ناصری و مظفری بود که در سال 1260 قمری به دنیا آمد و در سال 1335 قمری در تهران درگذشت. او در بیستوششسالگی به خدمت وزارت خارجه درآمد و در وزارت خارجه کتاب رمز تصنیف نمود و ایجاد ادارۀ مرموزات دولتی کرد. به طوری که با کتاب رمز او دولت به مأمورین خارجی و داخلی اوامر خود را مخابره میکرد. | [[مازندرانی، محمود بن یوسف|میرزا محمودخان مازندرانی]] ملقب به «مفتاحالملک و رموز» از رجال برجستۀ وزارت خارجۀ عصر ناصری و مظفری بود که در سال 1260 قمری به دنیا آمد و در سال 1335 قمری در تهران درگذشت. او در بیستوششسالگی به خدمت وزارت خارجه درآمد و در وزارت خارجه کتاب رمز تصنیف نمود و ایجاد ادارۀ مرموزات دولتی کرد. به طوری که با کتاب رمز او دولت به مأمورین خارجی و داخلی اوامر خود را مخابره میکرد. | ||
مفتاحالملک نایب اول وزارت خارجه معروف به رموز کتاب «تأدیب الاطفال» را برای شاگردان ابتدایی فارسیخوان نوشت؛ همچنین کتاب «تعلیم الاطفال» را برای فارسی ابتدایی نوشت. «مثنوی الاطفال»، «الف و بای مصور» و «خلاصةالتواریخ» از دیگر آثار او به شمار میآیند. | مفتاحالملک نایب اول وزارت خارجه معروف به رموز کتاب «تأدیب الاطفال» را برای شاگردان ابتدایی فارسیخوان نوشت؛ همچنین کتاب «تعلیم الاطفال» را برای فارسی ابتدایی نوشت. «مثنوی الاطفال»، «الف و بای مصور» و «خلاصةالتواریخ» از دیگر آثار او به شمار میآیند. | ||
میرزا محمودخان انگیزۀ خود دربارۀ نوشتن کتاب ناسخ الرموز را چنین بیان میکند: «بهترین انواع رموز که شایستۀ نوشتن اسرار دولتی باشد که استخراج آن بدون مفتاح از جمله محالات و ممتنعات و با وجود مفتاح خواندن و نوشتن آن چنان سهل و آسان باشد که هر کس جزئی سوادی داشته باشد و حروف تهجی را بشناسد، بتواند به کمال سهولت بنویسد و بخواند. یعنی خالی باشد از تعقیدات علمیه و محتاج نباشد به استعمال قواعد علم حساب ....». | [[مازندرانی، محمود بن یوسف|میرزا محمودخان]] انگیزۀ خود دربارۀ نوشتن کتاب ناسخ الرموز را چنین بیان میکند: «بهترین انواع رموز که شایستۀ نوشتن اسرار دولتی باشد که استخراج آن بدون مفتاح از جمله محالات و ممتنعات و با وجود مفتاح خواندن و نوشتن آن چنان سهل و آسان باشد که هر کس جزئی سوادی داشته باشد و حروف تهجی را بشناسد، بتواند به کمال سهولت بنویسد و بخواند. یعنی خالی باشد از تعقیدات علمیه و محتاج نباشد به استعمال قواعد علم حساب ....». | ||
«ناسخ الرموز» مشتمل بر مقدمه و سه باب و هر بابی دارای چند فصل است. مقدمه در بیان چگونگی وضع و ترتیب لغت ناسخ الرموز، رمز ثلاثی، طریقۀ نوشتن رمز از آن و وضع مفاتیح آن که دوازده فقره است. باب اول در کلمات مفرده و مرکبۀ کثیرةالاستعمال از اسامی مختلف و صیغ افعال و ضمایر و روابط و ... و بعضی از کلمات و اصطلاحات خارجی و حروف تهجی یکیک و دودو مشتمل بر سیودو فصل که به ترتیب حروف تهجی است. باب دوم در ماههای عربی و رومی و فرانسه و شمسی و سالهای ترکی و روزها و ماهها و اعداد و پول ایران و پول خارج و اوزان و مشتمل بر ده فصل است. باب سوم در عبارات مختصرۀ کثیرالاستعمال که در مکاتبات و مخابرات تلگرافی لازم میشود و به مناسبت مطالب و مقاصد مختلف مشتمل بر دوازده فصل است. | «ناسخ الرموز» مشتمل بر مقدمه و سه باب و هر بابی دارای چند فصل است. مقدمه در بیان چگونگی وضع و ترتیب لغت ناسخ الرموز، رمز ثلاثی، طریقۀ نوشتن رمز از آن و وضع مفاتیح آن که دوازده فقره است. باب اول در کلمات مفرده و مرکبۀ کثیرةالاستعمال از اسامی مختلف و صیغ افعال و ضمایر و روابط و ... و بعضی از کلمات و اصطلاحات خارجی و حروف تهجی یکیک و دودو مشتمل بر سیودو فصل که به ترتیب حروف تهجی است. باب دوم در ماههای عربی و رومی و فرانسه و شمسی و سالهای ترکی و روزها و ماهها و اعداد و پول ایران و پول خارج و اوزان و مشتمل بر ده فصل است. باب سوم در عبارات مختصرۀ کثیرالاستعمال که در مکاتبات و مخابرات تلگرافی لازم میشود و به مناسبت مطالب و مقاصد مختلف مشتمل بر دوازده فصل است. | ||