نامه دانشوران ناصری: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۴
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۲: خط ۳۲:
==گزارش تفصیلی==
==گزارش تفصیلی==
نخستین گام در تدوین دانشنامه، نامۀ دانشوران ناصرى بود كه با همكارى انجمنی از دانشمندان، در ١٢٩۴ق، در زمان ناصرالدین شاه قاجار (حک:١٢۶۴-١٣١٣ ق) و به دستور علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه (متوفای ١٢٩٨ق) بنیان گذارده شد. در دستور کار تألیف این کتاب، که به‌ منزلۀ دستورالعمل در دیباچۀ آن آمده است، از مؤلفان خواسته شده که شرح احوال و اخبار اساتید علوم و مشایخ فنون از علمای اسلام و سایر ادیان همراه با نوادر تاریخ ولطایف، حکایات، اشعار برجسته و آثار مهم آنان براساس اصول معتبر و مدارک قابل اعتماد، جمع آورى و تألیف شود. در زمان حیات اعتضادالسلطنه، دو مجلد از این کتاب به چاپ رسید و پس از مرگ وی، گروھی با نظارت محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه (متوفای ١٣١٣ق) کار را ادامه دادند. نویسندگان کتاب چهار تن از فضلای برجستۀ عهد ناصری بودند،
نخستین گام در تدوین دانشنامه، نامۀ دانشوران ناصرى بود كه با همكارى انجمنی از دانشمندان، در ١٢٩۴ق، در زمان ناصرالدین شاه قاجار (حک:١٢۶۴-١٣١٣ ق) و به دستور علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه (متوفای ١٢٩٨ق) بنیان گذارده شد. در دستور کار تألیف این کتاب، که به‌ منزلۀ دستورالعمل در دیباچۀ آن آمده است، از مؤلفان خواسته شده که شرح احوال و اخبار اساتید علوم و مشایخ فنون از علمای اسلام و سایر ادیان همراه با نوادر تاریخ ولطایف، حکایات، اشعار برجسته و آثار مهم آنان براساس اصول معتبر و مدارک قابل اعتماد، جمع آورى و تألیف شود. در زمان حیات اعتضادالسلطنه، دو مجلد از این کتاب به چاپ رسید و پس از مرگ وی، گروھی با نظارت محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه (متوفای ١٣١٣ق) کار را ادامه دادند. نویسندگان کتاب چهار تن از فضلای برجستۀ عهد ناصری بودند،
به نام‌های حاجی میرزا ابوالفضل ساوجى (متوفای ١٣١٢ق)، طبيب و اديب و شاعر وخوشنويس؛ ميرزا حسن بن محمد تقى طالقانى، مؤلف لسان العجم؛ ملاآقاعبدالوهاب بن عبدالعلى گليزورى (متوفای ١٣٠۶ق)؛ شمس العلماء حاج شيخ محمد مهدی قزوینی عبدالرب آبادی (متوفای ١٣٣١ ق). جلد اول این کتاب، که با حرف الف و با مدخل «ابن بابويه قمی» آغاز شد، در ١٢٩۶ق و جلد هفتم آن كه به حرف «ش» و نام «شاه نعمت‌الله ولی» رسیده بود در ١٣٢۴ق منتشر شد و پس ازآن، کار تألیف نامۀ دانشوران ناصری متو قف گردید. از سخن اعتمادالسلطنه برمی‌آید
به نام‌های حاجی میرزا ابوالفضل ساوجى (متوفای ١٣١٢ق)، طبيب و اديب و شاعر وخوشنويس؛ ميرزا حسن بن محمد تقى طالقانى، مؤلف لسان العجم؛ ملاآقاعبدالوهاب بن عبدالعلى گليزورى (متوفای ١٣٠۶ق)؛ شمس العلماء حاج شيخ محمد مهدی قزوینی عبدالرب آبادی (متوفای ١٣٣١ ق). جلد اول این کتاب، که با حرف الف و با مدخل «ابن بابويه قمی» آغاز شد، در ١٢٩۶ق و جلد هفتم آن كه به حرف «ش» و نام «شاه نعمت‌الله ولی» رسیده بود در ١٣٢۴ق منتشر شد و پس ازآن، کار تألیف نامۀ دانشوران ناصری متو قف گردید. از سخن اعتمادالسلطنه برمی‌آید که جزوه‌های آن را به شاه نشان می‌دادند.<ref>ر.ک: مقدسی، مهناز، ص69-71</ref>
که جزوه‌های آن را به شاه نشان می‌دادند.<ref>ر.ک: مقدسی، مهناز، ص69-71</ref>


کتاب، ترتیبی الفبایی دارد و فقط مشتمل است بر شرح احوال و آثار اشخاص نامدار حوزه‌های مختلف علوم. مفاهیم در این کتاب مدخل نشده، هرچند در ضمن بیان احوال اشخاص، درباره پاره‌ای موضوعات و مفاهیم علمی و ادبی و دینی بحث شده است. ترتیب الفبایی در حرف اول اسم اشخاص رعایت گردیده، اما در حرف دوم چندان به آن توجه نشده است. اسامی اشخاص بر رسم معمول و به پیروی از کتاب‌هایی مانند «[[تذكرة الحفاظ]]» [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] و «[[فوات الوفيات و الذيل عليها|فوات الوفيات]]» [[ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر|صلاح‌الدین کتبی]] آورده شده است<ref>ر.ک: باغستانی، اسماعیل</ref>.
کتاب، ترتیبی الفبایی دارد و فقط مشتمل است بر شرح احوال و آثار اشخاص نامدار حوزه‌های مختلف علوم. مفاهیم در این کتاب مدخل نشده، هرچند در ضمن بیان احوال اشخاص، درباره پاره‌ای موضوعات و مفاهیم علمی و ادبی و دینی بحث شده است. ترتیب الفبایی در حرف اول اسم اشخاص رعایت گردیده، اما در حرف دوم چندان به آن توجه نشده است. اسامی اشخاص بر رسم معمول و به پیروی از کتاب‌هایی مانند «[[تذكرة الحفاظ]]» [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] و «[[فوات الوفيات و الذيل عليها|فوات الوفيات]]» [[ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر|صلاح‌الدین کتبی]] آورده شده است<ref>ر.ک: باغستانی، اسماعیل</ref>.