گزارش سفر کاوش‌های باستان‌شناسی در فارس باستان (1934-1933): تفاوت میان نسخه‌ها

'''گزارش سفر کاوش‌های باستان‌شناسی در فارس باستان (1934-1933)''' تألیف [[اورل اشتین، سرمارک|سرمارک اورل اشتین]]، مترجم [[مومنی ازندریانی، فریدون|فریدون مومنی ازندریانی]]؛ بی تردید می‌توان سال‌های بین 40- 1930 میلادی را یکی از دوره های درخشان در تاریخ اکتشافات نوین باستانشناسی در ایران دانست چراکه در زمان پهلوی اول همزمان با احداث فرودگاه دوشان تپه و شروع پروازهای کمپانی یونکرس به تهران و ارائه‌ی مجوزهای لازم جهت انجام پروازهای اکتشافی بر فراز ایران، عملا انجام مطالعات باستانشناسی وارد مرحله جدید شد. به طوری که با ورود باستان شناسان و محققان، آثار و نقاط باستانی زیادی کشف شدند که حاصل آن دسترسی یافتن به اطلاعات کم نظیری بود که همگی حکایت از عظمت تمدن در ایران باستان داشت، آثاری که امروزه برخی از آن‌ها زینت بخش موزه ها و دانشگاه های خارجی است.

کتاب پیش رو ترجمه‌ی گزارش کاوش های باستان شناسی در فارس باستان اثر [[اورل اشتین، سرمارک|سر مارک اورل اشتین]] محقق و باستان شناس معروف مجاری تبار انگلیسی است. او دوران جوانی خود را در کمپانی هند شرقی وابسته به دولت انگلستان گذراند. [[اورل اشتین، سرمارک|اشتین]] در طی سال‌های 1910-1900 موفق گردید اولین سفر تحقیقاتی خود را در حوزه‌ی رودخانه‌ی تاریم در ترکستان چین واقع در آسیای مرکزی با موفقیت انجام دهد و دستاورهای مهمی را به ارمغان آورد. وی که به همراه تحقیقات گسترده‌ی باستان شناسی خویش، به کار تدریس در دانشگاه های معتبر هند نیز اشتغال داشت توانست تحقیقات گسترده‌ای را در دیگر مناطق آسیا به انجام رساند. [[اورل اشتین، سرمارک|اشتین]] هنگامی در ایران شروع به مطالعات باستان شناسی و تحقیقات علمی کرد که مدت ها از حضور شرق شناسان و ایران شناسان درایران گذشته بود و تقریبا هم زمان با وی محققان مشهور و ده ها محقق دیگر در نیمه‌ی اول قرن بیستم مشغول مطالعه و تحقیق در ایران بودند. با این وجود وی اولین کسی بود که موفق به کشف ویرانه های کوه خواجه در سیستان و آثار بجا مانده از تمدن هلیل رود موسوم به دقیانوس و معرفی تمدن کهن آنجا به جهانیان شد. [[اورل اشتین، سرمارک|اشتین]] در این رابطه توانست به نقش ارتباطی مهم تمدن جیرفت با تمدن‌های موهانجودارو در اطراف رودخانه سند و همین طور تمدن بین النهرین در عراق پی ببرد، به طوری که در خصوص تمدن هلیل رود نیز بر این باور بود که تمدن پیش از تاریخ ایران با توجه به ویژگی‌های خود، تمدنی نبوده که متأثر از تمدن سرزمین‌های مجاور خود بوده باشد بلکه خود دارای جایگاه خاصی دراین راستا است. این باستان شناس از سوی دیگر در جریان ادامه‌ی تحقیقات و مطالعات گسترده‌ی خود موفق شد تا مناطقی را نیز مورد بازدید و کاوش قرار دهد، همان گونه که در جریان سفر 2100 کیلومتری خود در فارس نیز توانست، به اطلاعات بسیار باارزشی در زمینه‌ی سکونت گاه های بشری در دوران پیش از تاریخ و یا بعد از تاریخ موجود در آن منطقه دسترسی بیابد. اما ترجمه‌ی حاضر که گزارش سفر تحقیقاتی ایشان به فارس به شمرا می‌رود، در واقع ترجمه‌ی بخشی از جلد سوم کتابی موسوم به عراق می باشد که در مدرسه‌ی باستان شناسی بغداد آن هم در طی سال‌های اشغال آن کشور توسط دولت انگلستان به چاپ رسیده بود و سفر وی نیز که در واقع یک فرصت مطالعاتی از سوی مدرسه‌ی باستان شناسی عراق در بغداد به شمار می رفت با در اختیار گذاشتن مبلغ پانصد پوند به وی، عملا آن مدرسه هزینه های مربوط به سفر ایشان در فارس را تأمین می نمود. اما ورود وی برای بار دوم به ایران از طریق بندر بوشهر و در هشتم ماه نوامبر 1933 میلادی درحالی صورت گرفت که به دلیل وقوع جنگ های داخلی و سرکوب عشایر توسط حکومت مرکزی وقت در فارس، وی نتوانست در منطقه‌ی لارستان فارس و همین طور دیگر مناطق همجوار این استان به کاوش بپردازد با این وجود وی در طول سفر تقریبا هفت ماهه خویش علی رغم وجود تمامی کمبودها ومشکلات متعدد با پشتکاری بی نظیر به همراه دوست و همکار پرتلاش و خستگی ناپذیر خود، محمد ایوب خان، توانست ضمن تهیه‌ی نقش های توپوگرافی آن هم با دقت بالا از کلیه‌ی مناطق مورد نظر خویش در فارس که با وسائل ابتدائی صورت گرفته بود و همین طور با بازنگری نقشه‌ی استان فارس که قبل از وی توسط سازمان نقشه برداری هند در طول دوران استعمار آن کشور توسط انگلستان تهیه شده بود، همراه با تصاویر تهیه شده از آثار باستانی و معرفی محل کشف دقیق آن‌ها و ثبت آن‌ها در تابلوهای متعدد و ارائه‌ی توضیحات جامع توانست به کار خود ارزش والای بخشد و از این راه کمک شایانی نیز به علاقمندان علم باستان شناسی و نهایتا شیفتگان تاریخ و تمدن با عظمت این سرزمین ارائه کند.