۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
آراء مربیان بزرگ مسلمان در باره تربیت کودک (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۵۸
، ۲۵ فوریهٔ ۲۰۲۴جایگزینی متن - 'ش های ' به 'شهای '
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مکتب های ' به 'مکتبهای ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ش های ' به 'شهای ') |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر| تربیت کودک (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر| تربیت کودک (ابهام زدایی)}} | ||
'''آراء مربیان بزرگ مسلمان دربارۀ تربیت کودک (ابن سینا، غزالى و خواجه نصیرالدین طوسى)''' [[نوشته محمد عطاران]] است. این اثر، در اصل، پایاننامه کارشناسى ارشد نگارنده است و در آن کوشش شده است برخى | '''آراء مربیان بزرگ مسلمان دربارۀ تربیت کودک (ابن سینا، غزالى و خواجه نصیرالدین طوسى)''' [[نوشته محمد عطاران]] است. این اثر، در اصل، پایاننامه کارشناسى ارشد نگارنده است و در آن کوشش شده است برخى نگرشهای تربیتى [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، [[غزالى]] و [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیر]] دربارۀ کودک بررسى شود. | ||
نگارنده در پى کشف و بیان اصول تعلیم و تربیت از نگاه این مربیان است، وى مىخواهد این اصول به گونهای نظامدار، طرح شوند و کارش دربردارندۀ مدخلهایى باشد که امروزه در کتابهای تعلیم و تربیت بدانها عنایت است. | نگارنده در پى کشف و بیان اصول تعلیم و تربیت از نگاه این مربیان است، وى مىخواهد این اصول به گونهای نظامدار، طرح شوند و کارش دربردارندۀ مدخلهایى باشد که امروزه در کتابهای تعلیم و تربیت بدانها عنایت است. | ||
خواست دیگر نویسنده، شرح مبانى اسلامى اندیشه های تربیتى این سه نفر است چه، وى گمان مىکند آنان در جامع های زیستهاند که بر سر آن آبشار وحى پرتوافشانى مىکرده است(ص 8- 9). | خواست دیگر نویسنده، شرح مبانى اسلامى اندیشه های تربیتى این سه نفر است چه، وى گمان مىکند آنان در جامع های زیستهاند که بر سر آن آبشار وحى پرتوافشانى مىکرده است(ص 8- 9). | ||
نگارنده، گاه از دیدگاههای برخى دیگر مربیان مسلمان و نیز پار های غربیان معاصر هم یاد کرده است. او از این کار، جامعیت کتاب و ایجاد زمینه مقایسه میان دیدگاهها و نیز نشان دادن نقاط ضعف و قوت | نگارنده، گاه از دیدگاههای برخى دیگر مربیان مسلمان و نیز پار های غربیان معاصر هم یاد کرده است. او از این کار، جامعیت کتاب و ایجاد زمینه مقایسه میان دیدگاهها و نیز نشان دادن نقاط ضعف و قوت نگرشهای تربیتى بو على، غزالى و خواجه را خواسته است. کتاب از پیشگفتار و چهار جستار برآمده است. | ||
1- اهمیت دوران کودکى: انسان- چون دیگر پدیدهها- پیوسته دگرگون مىشود؛ بنابراین زندگى او داراى چند دوره است. هر دوره متأثر از دوران پیش از خود است همچنانکه در دوره های پس از خود مؤثر مىافتد. یکى از مهمترین دورههای زندگى آدمى، کودکى است که زیربناى آینده و شخصیت او بهشمار مىآید. این امر بیان اهمیت کودکى و لزوم توجه هرچه بیشتر بدان است. | 1- اهمیت دوران کودکى: انسان- چون دیگر پدیدهها- پیوسته دگرگون مىشود؛ بنابراین زندگى او داراى چند دوره است. هر دوره متأثر از دوران پیش از خود است همچنانکه در دوره های پس از خود مؤثر مىافتد. یکى از مهمترین دورههای زندگى آدمى، کودکى است که زیربناى آینده و شخصیت او بهشمار مىآید. این امر بیان اهمیت کودکى و لزوم توجه هرچه بیشتر بدان است. | ||
در دوران معاصر، توجه به کودک چنان بالا گرفت که همه مکتبهای روانشناختى، دربارۀ کودک، پر سروصداترین مطالعات را کردند، و کسانى چون ماریا مونتسورى irossetnoM. M (1952- 1870) پیشبینى کردند قرن بیستم، قرن کودکان باشد و مهمترین ویژگى تربیت نوین را احترام به شخصیت کودک دانستند. | در دوران معاصر، توجه به کودک چنان بالا گرفت که همه مکتبهای روانشناختى، دربارۀ کودک، پر سروصداترین مطالعات را کردند، و کسانى چون ماریا مونتسورى irossetnoM. M (1952- 1870) پیشبینى کردند قرن بیستم، قرن کودکان باشد و مهمترین ویژگى تربیت نوین را احترام به شخصیت کودک دانستند. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
دیدگاه دیگرى نیز هست که مىتواند جمع نظر طرفداران و مخالفان عادت باشد؛ بر اساس این دیدگاه، عادت افزایش علم است. علامه طباطبایى بر آن است که عادت جز علم نیست.آنان که گفتهاند عادت با اراده نمىسازد، باید توجه کنند که دوگونه عادت داریم: | دیدگاه دیگرى نیز هست که مىتواند جمع نظر طرفداران و مخالفان عادت باشد؛ بر اساس این دیدگاه، عادت افزایش علم است. علامه طباطبایى بر آن است که عادت جز علم نیست.آنان که گفتهاند عادت با اراده نمىسازد، باید توجه کنند که دوگونه عادت داریم: | ||
فعلى و انفعالى. در عادت فعلى، انسان متأثر از عوامل بیرونى نیست و کار را در پى بازکرد و تمرین بهتر بهجا مىآورد. برخلاف عادت انفعالى که در آن، انسان برانگیخته از عوامل بیرونى است و میان او و عاداتش چنان انسى ایجاد مىشود که بگونهای اسارت مىانجامد. | فعلى و انفعالى. در عادت فعلى، انسان متأثر از عوامل بیرونى نیست و کار را در پى بازکرد و تمرین بهتر بهجا مىآورد. برخلاف عادت انفعالى که در آن، انسان برانگیخته از عوامل بیرونى است و میان او و عاداتش چنان انسى ایجاد مىشود که بگونهای اسارت مىانجامد. | ||
4- شیوه های تکوین عادت در کودک: این روشها، همان | 4- شیوه های تکوین عادت در کودک: این روشها، همان روشهای تربیت است. یکى از این روشها تشویق است. تشویق برنهاده بر اصل خوددوستى انسان است. این روش در آراى غزالى، بو على و خواجه آمده است. امروزه تحقیقات گسترد های دربارۀ تشویق شده و بخوبى نشان داده است که تشویق در یادگیرى کودک مؤثر است. | ||
گاه از متربى رفتارى نابهنجار سرمىزند، چه باید کرد؟راه نخست تغافل است چنانکه على(ع)، غزالى و خواجه گفتهاند. در مرحله بعد جاى پند است؛ اما نه چنانکه حرمت کودک شکسته شود و یا گستاخ گردد. بو على و غزالى راه سوم را ترساندن و گوشمالى دانستهاند. نخست باید کودک را ترساند. اگر سود نداشت مىتوان به گوشمالى که واپسین چاره است روى کرد. با این حال، مربیان ما هماره توصیه کردهاند از سختگیرى به کودک پرهیز شود. | گاه از متربى رفتارى نابهنجار سرمىزند، چه باید کرد؟راه نخست تغافل است چنانکه على(ع)، غزالى و خواجه گفتهاند. در مرحله بعد جاى پند است؛ اما نه چنانکه حرمت کودک شکسته شود و یا گستاخ گردد. بو على و غزالى راه سوم را ترساندن و گوشمالى دانستهاند. نخست باید کودک را ترساند. اگر سود نداشت مىتوان به گوشمالى که واپسین چاره است روى کرد. با این حال، مربیان ما هماره توصیه کردهاند از سختگیرى به کودک پرهیز شود. | ||
گوشمالى براى تربیت، مخالف و موافق دارد و هریک براى دفاع از دیدگاه خود بر مبانى نظرى تکیه دارند. مربیان مسلمان براى گوشمالى کودک، شرایطى برشماردهاند که باید رعایت شود. | گوشمالى براى تربیت، مخالف و موافق دارد و هریک براى دفاع از دیدگاه خود بر مبانى نظرى تکیه دارند. مربیان مسلمان براى گوشمالى کودک، شرایطى برشماردهاند که باید رعایت شود. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
اهمیت معلم و مدرسه، از دیرباز مورد توجه مربیان مسلمان بوده است. آنان با توجه به تقلیدپذیرى کودک و تأثیر مستقیم و غیرمستقیم معلم بر او، براى معلم ویژگیهایى برشماردهاند که در آثار تربیتى غزالى، خواجه، بو على و دیگران آمده است. مربیان ما از آموزش انفرادى بازداشتهاند و در همان حال ضرورت شناخت استعدادها و رعایت تفاوتهای فردى فراگیران را گوشزد کردهاند و حتى به نکته بسیار مهم سنجش استعداد فراگیر پیش از آموزش توجه کردهاند چنانکه بو على در تدابیر المنازل بدان پرداخته است. | اهمیت معلم و مدرسه، از دیرباز مورد توجه مربیان مسلمان بوده است. آنان با توجه به تقلیدپذیرى کودک و تأثیر مستقیم و غیرمستقیم معلم بر او، براى معلم ویژگیهایى برشماردهاند که در آثار تربیتى غزالى، خواجه، بو على و دیگران آمده است. مربیان ما از آموزش انفرادى بازداشتهاند و در همان حال ضرورت شناخت استعدادها و رعایت تفاوتهای فردى فراگیران را گوشزد کردهاند و حتى به نکته بسیار مهم سنجش استعداد فراگیر پیش از آموزش توجه کردهاند چنانکه بو على در تدابیر المنازل بدان پرداخته است. | ||
همنشینان و به ویژه همسالان کودک نیز بشدت در او مؤثر مىافتند. این مقوله در اخبار و روایات و آراى تربیتى مربیان ما فراوان آمده است. چنانکه غزالى و خواجه بر پرهیز کودک از یار بد سخت پافشردهاند. | همنشینان و به ویژه همسالان کودک نیز بشدت در او مؤثر مىافتند. این مقوله در اخبار و روایات و آراى تربیتى مربیان ما فراوان آمده است. چنانکه غزالى و خواجه بر پرهیز کودک از یار بد سخت پافشردهاند. | ||
6- مواد آموزشى: آموزش قرآن به کودک، از سنتهای آموزشى رایج در سرزمینهای اسلامى و حتى محور آموزش بوده است. بو على، غزالى و خواجه این نکته را در | 6- مواد آموزشى: آموزش قرآن به کودک، از سنتهای آموزشى رایج در سرزمینهای اسلامى و حتى محور آموزش بوده است. بو على، غزالى و خواجه این نکته را در نگرشهای آموزشى خود آوردهاند. داستانسرایى از ابزار آموزشى مربیان ما بوده است. مربیان مسلمان به علوم طبیعى کمتر پرداختهاند. ورزش و بازى در برنامه آموزشى آنها جایگاه درخورى داشته است.<ref>رفیعی، بهروز، ص15-20</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references/> | ||