۱۰۶٬۷۹۷
ویرایش
تهانیسری، محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '¬' به ''
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'زندگینامه' به 'زندگینامه') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '¬' به '') |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام کامل = | | نام کامل = جلال‌الدین محمد بن محمود تهانیسری | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
| معاصرین = اکبر شاه | | معاصرین = اکبر شاه | ||
| شاگردان = خواجه | | شاگردان = خواجه نظام‌الدین تهانیسری | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
تا آنکه به طریقۀ چشتیه پیوست و از تدریس علوم رسمی اعراض نمود. | تا آنکه به طریقۀ چشتیه پیوست و از تدریس علوم رسمی اعراض نمود. | ||
دربارۀ چگونگی ورود تهانیسری به طریقۀ چشتیه | دربارۀ چگونگی ورود تهانیسری به طریقۀ چشتیه روایت‌های گوناگونی وجود دارد که مهم‌ترین آنها مربوط به مواجهۀ او با شیخ عبدالقدوس در تهانیسر، دگرگونی روحی او، و سرانجام، بیعت او با شیخ و سال‌ها شاگردی نزد وی است. جلال‌الدین نزد شیخ عبدالقدوس بسیار گرامی بود، چندان‌که شیخ از میان مریدان پرشمارش خرقۀ خلافت خود را به او بخشید. | ||
تهانیسری در میان متأخران سلسلۀ چشتیۀ صابریه از جملۀ بزرگ‌ترین مشایخ به شمار می‌آید و کراماتی از او نقل شده است. به علاوه، وی را در زهد و تقوى، عبادت و ریاضت، به جای آوردن فرایض و نوافل، اهتمام در گزاردن نماز و استغراق در آن، حتى در نهایت ضعف و ناتوانی نیز، بی‌مانند خوانده‌اند و او را جامع شریعت و طریقت دانسته‌اند. تهانیسری اهل وجد و سماع بود و عبادت، ریاضت و تهذیب نفس را مقدمۀ ضروری کشف و شهود و کرامات می‌دانست و بر این باور بود که کرامات نباید توجه سالک را به خود جلب کند و او را از طی طریق باز دارد. از سوی دیگر، بر آن بود که سالک باید پس از پرداختن به فرایض و نوافل متوجه باطن شود، نه آنکه به کثرت نوافل و اعمال ظاهری مشغول گردد. | تهانیسری در میان متأخران سلسلۀ چشتیۀ صابریه از جملۀ بزرگ‌ترین مشایخ به شمار می‌آید و کراماتی از او نقل شده است. به علاوه، وی را در زهد و تقوى، عبادت و ریاضت، به جای آوردن فرایض و نوافل، اهتمام در گزاردن نماز و استغراق در آن، حتى در نهایت ضعف و ناتوانی نیز، بی‌مانند خوانده‌اند و او را جامع شریعت و طریقت دانسته‌اند. تهانیسری اهل وجد و سماع بود و عبادت، ریاضت و تهذیب نفس را مقدمۀ ضروری کشف و شهود و کرامات می‌دانست و بر این باور بود که کرامات نباید توجه سالک را به خود جلب کند و او را از طی طریق باز دارد. از سوی دیگر، بر آن بود که سالک باید پس از پرداختن به فرایض و نوافل متوجه باطن شود، نه آنکه به کثرت نوافل و اعمال ظاهری مشغول گردد. | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
==ارتباط با حکومت== | ==ارتباط با حکومت== | ||
به نظر می‌رسد که تهانیسری مخالف ارتباط با پادشاهان و دولتمردان نبود و بنابر منابع، وی دست‌کم دوبار به دربار اکبرشاه در آگره رفت. اکبرشاه نیز او را بسیار دوست می‌داشت و به وی احترام می‌گذاشت. هنگامی که اکبرشاه برای فرو نشاندن شورش برادرش راهی کابل بود، بر سر راه برای دیدار تهانیسری به خانقاه او رفت. دربارۀ این دیدار اکبرشاه با شیخ، و گفت‌وگوهای آن دو دربارۀ معارف الٰهی | به نظر می‌رسد که تهانیسری مخالف ارتباط با پادشاهان و دولتمردان نبود و بنابر منابع، وی دست‌کم دوبار به دربار اکبرشاه در آگره رفت. اکبرشاه نیز او را بسیار دوست می‌داشت و به وی احترام می‌گذاشت. هنگامی که اکبرشاه برای فرو نشاندن شورش برادرش راهی کابل بود، بر سر راه برای دیدار تهانیسری به خانقاه او رفت. دربارۀ این دیدار اکبرشاه با شیخ، و گفت‌وگوهای آن دو دربارۀ معارف الٰهی حکایت‌هایی در منابع نقل شده است. | ||
==جانشینان طریقتی== | ==جانشینان طریقتی== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
آثار: از تهانیسری آثاری نیز در منابع آمده است. یکی از آنها «مجموعۀ مکتوبات» اوست که به سیاقِ مکتوباتی از پیر او، شیخ عبدالقدوس گنگوهی نوشته شده است و بخشی از آن در پاسخ به مکتوبات شیخ اوست. ظاهراً نسخه‌ای از این کتاب در دست نیست. دیگری رسالۀ تحقیق اراضی الهند به عربی است که در رفع نزاع بین اکبرشاه و مردم در باب نحوۀ تصرف و مالکیت مردم و حاکم در اراضی هند و بخشش آنها تألیف شده است. | آثار: از تهانیسری آثاری نیز در منابع آمده است. یکی از آنها «مجموعۀ مکتوبات» اوست که به سیاقِ مکتوباتی از پیر او، شیخ عبدالقدوس گنگوهی نوشته شده است و بخشی از آن در پاسخ به مکتوبات شیخ اوست. ظاهراً نسخه‌ای از این کتاب در دست نیست. دیگری رسالۀ تحقیق اراضی الهند به عربی است که در رفع نزاع بین اکبرشاه و مردم در باب نحوۀ تصرف و مالکیت مردم و حاکم در اراضی هند و بخشش آنها تألیف شده است. | ||
از رساله‌های فارسی تهانیسری نیز یکی گلزار جلالی در موضوع عرفان و تصوف است که نسخۀ خطی آن در دانشگاه شیرانی لاهور موجود است و دیگری رسالۀ تفسیر سورۀ والتین نام دارد که نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ دیوان هند نگهداری می‌شود. اما مهم‌ترین اثر تهانیسری به فارسی، رسالۀ ارشاد الطالبین اوست که مشتمل بر 35 یا 37 فصل، و مبتنی بر اقوال، احوال و تعالیم شیخ عبدالقدوس در موضوعات گوناگون تصوف، مانند اهمیت و شیوه‌های ذکر و مراقبه، نوع عبادات و | از رساله‌های فارسی تهانیسری نیز یکی گلزار جلالی در موضوع عرفان و تصوف است که نسخۀ خطی آن در دانشگاه شیرانی لاهور موجود است و دیگری رسالۀ تفسیر سورۀ والتین نام دارد که نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ دیوان هند نگهداری می‌شود. اما مهم‌ترین اثر تهانیسری به فارسی، رسالۀ ارشاد الطالبین اوست که مشتمل بر 35 یا 37 فصل، و مبتنی بر اقوال، احوال و تعالیم شیخ عبدالقدوس در موضوعات گوناگون تصوف، مانند اهمیت و شیوه‌های ذکر و مراقبه، نوع عبادات و ریاضت‌های الزامی، معرفت حق و ضرورت پیروی از مرشد است. لزوم پایبندی به شریعت و حفظ تقوا در کنار عمل به تعالیم قرآنی، برای ورود به طریقت و رسیدن به حقیقت از دیگر مباحث این رساله است. از این اثر تهانیسری نسخه‌های متعددی در کتابخانه‌ها و موزه‌های پاریس، تهران و شهرهای مختلف پاکستان یافت مـی‌شود<ref>طاهره توکلی، ج 16، ص447-448</ref> | ||