المعيار و الموازنة في فضائل الإمام أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب صلوات‌الله‌عليه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''المعيار و الموازنة في فضائل الإمام أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب صلوات‌الله‌عليه و بيان أفضليته علی جميع العالمين بعد الأنبياء و المرسلين'''، تألیف [[اسکافی، محمد بن عبدالله|ابوجعفر محمد بن عبدالله سمرقندى اسكافى بغدادى]]، دانشمند بزرگ معتزلى نيمه اول قرن سوم هجرى و درگذشته به سال 240ق يا پسرش ابوالقاسم جعفر بن محمد اسكافى دانسته‌اند. [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] اين كتاب را از تأليفات پسر مى‌داند و مى‌نويسد كه ابوالقاسم جعفر بن محمد اسكافى نویسنده‌اى توانا و دبيرى خردمند بوده است و معتصم عباسى كه از سال 218 تا 227 هجرى بر مسند خلافت عباسى بوده است، سرپرستى يكى از ديوان‌هاى خلافت را به او سپرده بود.البته برخى انتساب اين اثر را به ابوجعفر اسكافى از جانب آقاى [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودى]] مورد ترديد قرار داده‌اند و گفته‌اند هيچ دليل موجهى در دست نيست تا انتساب اين كتاب را به اسكافى درست بدانيم، چرا كه اولاً ابن‌ نديم اين عنوان را از آثار فرزند اسكافى دانسته، و ثانياً آقاى محمودي در مقدمه كتاب نه از مشخصات نسخه سخنى گفته، و نه حتى يك دليل برای صحت انتساب اين كتاب به اسكافى ذكر كرده است.

اين كتاب كه همچون بسيارى از كتاب‌هاى ديگر در پاسخ به پرسش برخى از پرسشگران در موضوع امامت تأليف شده است، نخست اين مبحث را طرح كرده است كه سبب و انگيزه انحراف مردم از [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] كينه و دشمنى گروهى و تعصب دوره جاهلى بوده است. آن گاه روايات بزرگان صحابه را درباره افضليّت على(ع) و بى‌ارزشى روايات برخى از صحابه معمولى درباره مفضول بودن آن حضرت را آورده و آنها را رد كرده است. سپس به مقايسه رفتار [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] با عثمان و داستان خوددارى گروهى از بيعت با آن حضرت و بردبارى و سعه صدر او پرداخته و سپس موضوع جنگ جمل را مورد بررسى قرار مى‌دهد. و مسائلى؛ چون پاى‌بندى على(ع) به اصول مكارم اخلاق و اجتماع همه محاسن را در ايشان با استناد به احاديث مورد قبول اهل سنت ثابت مى‌كند كه خواننده سر فصل اين مسائل را در فهرست كتاب ملاحظه خواهد كرد.

 

 

#با توجه به اينكه اسكافى در روزگار خلافت عباسيان مى‌زيسته و دستگاه خلافت عباسى از آغاز تا پایان حكومت معتزله را به شدّت در مقابل شيعه و علويان تقويت و حمايت مى‌كرده‌اند، زيرا معتزله در همه احوال بر اين عقيده بوده‌اند كه امامت و پيشوايى مفضول بر فاضل روا و درست است و به همين سبب هم هيچ گونه اعتراضى بر خليفگان نداشته‌اند و بسيار روشن است كه از لحاظ سفّاح و منصور و هارون و مأمون حمايت از اين جناح به مصلحت بوده است، شهامت اعتقادى و اخلاقى اسكافى در تأليف كتاب‌هاى نقض العثمانيه، و خود يا پسرش در نگارش المعيار و الموازنة به خوبى آشكار مى‌شود، به ويژه كه پس از تأليف نقض العثمانيه، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] در پى آزار اسكافى بوده است و اسكافى از او روى پنهان مى‌كرده است كه با او روياروى نشود.